Bankowski C. - Pożyteczne chwasty.pdf

(3429 KB) Pobierz
R ecen zen t
doc. dr Halina S trzeleck a
R edaktor
A n n a Z y c k a - S r o c z y ń s k a
R edaktor tech n iczn y
D an u ta J a strzęb s k a
K orektor
Maria M a lczy ń sk a
SPIS TREŚCI
Od a u t o r ó w ..........................................................................
5
W s t ę p ...............................................................................
P rojek t okład k i
S e w e r y n a Z akościelna
9
I. C h w asty n ieszk od liw e, m ało trujące. O pisy,
skład, s t o s o w a n ie .....................................................................13
II. C h w asty siln ie trujące. O pisy, skład, m ożli­
w o ść z a s t o s o w a n i a ............................................................. 90
III. R oślinn a kuracja w i o s e n n a .............................................. 99
IV. H erb aty z i o ł o w e .................................................................. 105
P iś m ie n n i c t w o ................................................................................. 107
Spis p olsk ich nazw r o ś l i n ....................................................110
S pis łaciń sk ich nazw r o ś l i n .....................................
111
PA Ń STW O W Y Z A K Ł A D W Y D A W N IC TW L EK A R SK IC H
W A R SZA W A 1977
W y d an ie II. N a k ła d 30 000 4-225 egz. O b jęto ść a rk . w y d . 6,8, druik. 7,0
P a p ie r ilu s tr a c y jn y kl. V, 70 g, 70X100 cm . O d d an o do
sk ła d a n ia w c z e rw c u 1977 r. P o d p isa n o do d r u k u i d r u k u k o ń ­
czon o w e w r z e ś n iu 1977 r. Z a m ó w ie n ie n r 1180/77 r.
B IA Ł O S T O C K IE ZA K ŁA D Y G R A FIC Z N E , BIA ŁY STO K
C ena 15.—
OD AUTORÓW
Przygotowując II wydanie * naszej książki pod­
jęliśm y wspólnie z Wydawnictwem decyzję
o zmianie tytułu. Ma on Czytelnika dokładniej
informować o treści w niej zawartej.
Użyteczność roślin w życiu człowieka nie ulega
kwestii. Samo zresztą uzębienie i sposób przem ia­
ny m aterii wskazuje, że człowiek z n atu ry jest
jaroszem. Wiadomo, że b rak świeżych pokarmów
roślinnych w okresie miesiąca lub dwu prowadzi
do zaburzeń w organizmie, a brak pokarmów po­
chodzenia zwierzęcego w tym samym okresie nie
jest tak szkodliwy. Składników roślinnych nie­
zbędnych do normalnego rozwoju człowieka nie
da się niczym zastąpić.
Wiedza o stosowaniu roślin w lecznictwie, czyli
tak zwane ziołolecznictwo, rozwija się również od
niepam iętnych czasów. Co prawda, odkąd weszły
w użycie syntetyczne środki lecznicze, znaczenie
ziół nieco osłabło. Obecnie jednak, kiedy udosko­
nalono metody badania ciał czynnych w surow ­
cach roślinnych, okazało się, że przeciwko wielu
chorobom, np. serca, przewodu pokarmowego czy
nerek leki roślinne są niejednokrotnie skutecz­
niejsze od syntetyków.
Tak zwanym s u r o w c e m l e c z n i c z y m
jest najczęściej część rośliny, na przykład liście,
kw iaty czy korzenie, które człowiek czerpie w
* W p ierw szym w ydaniu k siążka m iała ty tu ł „O ch w a ­
stach i ich za stosow an iu”.
5
stanie surowym z otaczającej go przyrody. Spe­
cyficzne działanie na organizm ludzki lub zwie­
rzęcy jest uzależnione od składników zawartych w
danym surowcu, czyli c i a ł c z y n n y c h , takich
jak alkaloidy, glikozydy, olejki eteryczne, sapo­
niny, żywice, garbniki, witaminy i wiele innych.
W produkcji roślin istnieje stale aktualny pro­
blem konkurencji roślin upraw nych z nie upra­
wianymi, które nazwano chwastami. Niezbyt sku­
teczna walka z chwastami powoduje w skali rocz­
nej straty średnio 500 kg zbóż z hektara lub około
4000 kg okopowych. Walka ta nie jest łatwa;
chwasty w większości odznaczają się niezwykłą
żywotnością, plennością oraz łatwością rozsie­
wania.
Celem niniejszej książki jest zaznajomienie Czy­
telników z kilkudziesięcioma gatunkam i pospoli­
tych, znanych chwastów oraz s p o s o b e m i c h
w y k o r z y s t y w a n i a , między innym i d l a
podtrzymania zdrowia i regenera­
c j i s i ł . Chcemy wykazać, jak łatwo i oszczęd­
nie, w czasie niedzielnych wycieczek i popołud­
niowych spacerów, można pomnożyć i urozmaicić
składniki pokarmowe, wykorzystać w i t a m i n y ,
e n z y m y roślinne, s o l e m i n e r a l n e i m i ­
k r o e l e m e n t y c h w a s t ó w , niezbędne dla
żywego organizmu szczególnie w okresie wczesnej
wiosny. Najnowsza literatu ra wielu krajów popu­
laryzuje ten od lat stosowany sposób wykorzysta­
nia pospolitych i nieraz w dużej ilości rosnących
chwastów, niszczonych systematycznie przez rol­
ników dużym nakładem sił i środków.
Profesor dr W. Tymrakiewicz, autor podręczni­
ka „Atlas chwastów” , w opinii o potrzebie wyda­
nia naszej książki napisał: „...przyniesie podwój­
ną korzyść: dla rolnictwa jako pomoc w tępieniu
chwastów, na co państwo przeznacza duże sumy,
6
i dla człowieka bezpośrednio, wzbogacając i uroz­
maicając składniki odżywcze”.
Korzystając z bogactwa przyrody należy jednak
pamiętać, że obecnie rolnictwo korzysta w walce
z chwastam i i szkodnikami roślin upraw nych
z bardzo aktywnych środków chemicznych, zwa­
nych ogólnie p e s t y c y d a m i , w skład których
wchodzą herbicydy, insektycydy, fungicydy i inne.
Spożywanie roślin skażonych tym i środkami
może spowodować u ludzi i zwierząt domowych
•ostre lub przewlekłe zatrucia. Dlatego rośliny do
celów leczniczych czy spożywczych należy zbie­
rać w miejscach, w których przedtem w ogóle
lub przynajm niej w okresie 2 miesięcy pestycydy
nie były stosowane.
Książka podzielona jest na cztery rozdziały:
pierwszy, najobszerniejszy, zawiera opisy chwa­
stów, podaje ich siedliska, zawartość ciał czyn­
nych oraz możliwość zastosowania tych roślin ja­
ko surowców leczniczych, przemysłowych czy do
spożycia. Opisując rośliny uznane za chw asty o-
pisaliśmy także różę dziką, bez czarny, jeżynę,
które wprawdzie chwastami nie są, ale są pospo­
lite, dostępne i rosną na skrajach pól, na mie­
dzach lub w zagajnikach śródpolnych, a nawet
w pobliżu zabudowań. Drugi rozdział zawiera opi­
sy i podaje siedliska kilku chwastów silnie tru ją ­
cych lub szkodliwych dla zdrowia, ażeby Czytel­
nicy uniknęli pomyłek przy zbieraniu roślin do
• celów leczniczych czy spożywczych, a także aby
umieli p r z e s t r z e c o t o c z e n i e
(głównie
dzieci!)
przed niebezpieczeństwem przypadkowe­
go zatrucia. Trzeci rozdział trak tu je o chwastach
lub roślinach, na które łatwo można się natknąć
w czasie spacerów, a które można wykorzysty­
wać w tak zwanej wiosennej kuracji przyrządza­
jąc z nich sałatki, soki czy zupy.
7
W rozdziale czwartym podajemy kilka recept
i sposobów przyrządzania herbat ziołowych, które
— u nas jeszcze wcale lub mało znane — we
Francji, w NRD, RFN czy Jugosławii pije się co­
dziennie.
Popularyzując wiadomości o pożytecznym w y­
korzystywaniu chwastów chcielibyśmy przestrzec
Czytelników przed leczeniem się ziołami bez
uprzedniego zasięgnięcia opinii lekarza. Leczenie
się na własną rękę może być nawet groźne dla
życia.
Najcenniejszym skarbem człowieka jest zdro­
wie. Jeśli tą książką choć w m ałym stopniu przy­
czynimy się do jego podtrzymania czy poprawy —
osiągniemy nasz cel.
*
*
*
WSTĘP
Umożliwiając korzystanie z książki tym, którzy
nie mieli okazji przyswojenia sobie słownictwa
botanicznego w języku polskim, podajemy w skró­
cie objaśnienia najczęściej używanych w tekście
pojęć morfologicznych niektórych części roślin.
Podajemy również sposób przyrządzania z ziół
najprostszych postaci leków.
Roślina wyższa (naczyniowa) składa się z części
podziemnej — k o r z e n i a i nadziemnej — p ę-
d u. Pęd zaś z ł o d y g i , l i ś c i , k w i a t ó w
i pączków.
Korzeń
(radix)
— rozróżnia się korzeń główny
i korzenie boczne. U pewnych grup roślin korzeń
główny zanika i w ytw arzają się korzenie mioteł­
kowate. Korzeń główny może być wrzecionowaty,
burakow aty lub bulwiasty.
Pęd
— rozróżniamy pęd główny i pędy boczne,
pędy nadziemne i podziemne, pędy długie i krót-
kopędy, pędy proste, rozesłane, czepne i wijące
się. Pędam i nadzierflnymi płożącymi są np. rozło­
gi i wici, a podziemnymi — cebule, bulwy, kłącza
(rhizoma)
i rozłogi podziemne.
Łodyga
— to nadziemna część pędu, z której w y­
rastają liście i kwiaty. Łodyga może być zielona
lub zdrewniała, pusta w środku (dęta) lub pełna,
obła, spłaszczona, kanciasta, gładka lub żeberko-
wata. W medycynie używa się nazwy z i e l e
(herba).
Jest to łodyga wraz z liśćmi i kwiatami.
Przy opracowaniu książki korzystaliśmy z cen­
nych uwag Profesora doktora hab. Tadeusza Bo-
dalskiego, oraz Docenta doktora hab. Haliny Rząd-
kowskiej-Bodalskiej, za co składam y im serdecz­
ne podziękowanie.
Autorzy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin