Alicja Symela - Lalka jako symulacja cielesności.pdf

(1808 KB) Pobierz
Uniwersytet Warszawski
Wydział Polonistyki
Alicja Symela
Nr albumu: 241604
Lalka jako symulacja cielesności
Praca magisterska
na kierunku kulturoznawstwo – wiedza o kulturze
Praca wykonana pod kierunkiem
dr Iwony Kurz
Instytut Kultury Polskiej
Warszawa, wrzesień 2013
Oświadczenie kierującej pracą
Oświadczam, że niniejsza praca została przygotowana pod moim kierunkiem i stwierdzam, że
spełnia ona warunki do przedstawienia jej w postępowaniu o nadanie tytułu zawodowego.
Data
Podpis kierującej pracą
Oświadczenie autora (autorów) pracy
Świadom odpowiedzialności prawnej oświadczam, że niniejsza praca dyplomowa została napi-
sana przez mnie samodzielnie i nie zawiera treści uzyskanych w sposób niezgodny z obowią-
zującymi przepisami.
Oświadczam również, że przedstawiona praca nie była wcześniej przedmiotem procedur związa-
nych z uzyskaniem tytułu zawodowego w wyższej uczelni.
Oświadczam ponadto, że niniejsza wersja pracy jest identyczna z załączoną wersją elektro-
niczną.
Data
Podpis autora (autorów) pracy
2
Streszczenie
Celem pracy jest analiza nowych form lalek, których główną funkcją jest reprezentacja ciele-
sności. W pierwszych rozdziałach opisuję związaną z nią formę „zabawy” polegającą na
przekształcaniu jej wizerunku – od fizycznej ingerencji w jej kształt po rejestrację fotogra-
ficzną i wirtualną prezentację. Użytkownik jest jednocześnie autorem i widzem transformacji
lalki, a satysfakcja, którą czerpie, wiąże się z ostatecznym efektem ożywienia i nawiązaniem
relacji para-emocjnalnej. Analizuję trzy typy lalek, których pojawienie się na rynku zbiegło
się w czasie – Dollfie, Realdoll i Reborn. Sposób ich funkcjonowania może być czynnikiem
redefiniującym powszechnie przyjęte przekonania o znaczeniu i roli lalki, kojarzonej w kultu-
rze popularnej głównie z Barbie. Wątkiem pobocznym w tekście jest próba ujęcia lalki jako
przedmiotu, który wpisuje się w dyskurs związany ze sztucznym człowiekiem i w szerszy
kontekst tworzenia wizerunków antropomorficznych.
Słowa kluczowe
lalka, zabawka, ciało, fetysz, rzeźba, sztuczny człowiek, Barbie, Dollfie, współczesna kultura Japonii
Temat pracy dyplomowej w języku angielskim
The doll as a simulaton of a body
Dziedzina pracy (kody wg programu Socrates-Erasmus)
14.7 kulturoznawstwo
3
SPIS TREŚCI
WSTĘP ....................................................................................................................................... 5
1. STWORZYĆ SWOJEGO HOMUNKULUSA .................................................................... 13
1.1. „Gniazdo Aniołów” ............................................................................................... 13
1.2. Techniki ożywiania ............................................................................................... 18
1.3. Lalka – postać fikcyjna .......................................................................................... 21
1.4. BJD – zestaw małego alchemika ........................................................................... 24
2. OBRAZ PŁYNNEJ CIELESNOŚCI ................................................................................... 29
2.1. Co mówi BJD do swojego właściciela? BJD versus Barbie ................................ 29
2.2. Lalka – obraz własny ............................................................................................. 34
3. LALKA JAKO SYMULACJA CIELESNOŚCI .................................................................. 37
3.1. Lalka w kontekście rzeźby .................................................................................... 37
3.2. Ożywcze właściwości fotografii............................................................................ 44
3.3. Żyć z lalką ............................................................................................................. 49
4. MAGICZNA MOC LALKI ................................................................................................. 57
ZAKOŃCZENIE ...................................................................................................................... 66
Bibliografia............................................................................................................................... 72
Filmografia ............................................................................................................................... 73
Bibliografia źródeł internetowych ............................................................................................ 74
4
WSTĘP
Pierwsze lalki o budowie opartej na elementach połączonych stawami o kulistym
kształcie – BJD
1
(ball-jointed
dolls)
– wyprodukowane zostały przez japońską firmę Volks
w drugiej połowie lat 90. w odpowiedzi na popularną na Zachodzie Barbie – „lalkę, która
zrewolucjonizowała rynek zabawek”
2
i wówczas właśnie osiągała szczyty sprzedaży.
Choć lalki Volks miały być podobne do ikony kultury, jaką stała się Barbie,
w szybkim czasie zaczęły się od niej znacznie różnić. Przybrały postać hybrydy łączącej
w sobie zachodnie i wschodnie podejście do lalki.
Pierwsze lalki zostały nazwane przez japońską firmę Dollfie i miały wymiary
przybliżone do Barbie (27 cm), tak jak ona wyprodukowane były z winylu i miały mieć
namalowaną twarz. Inaczej jednak niż w przypadku Barbie, która była produkowana dla
małych dziewczynek, a z czasem stała się także hobby dla dorosłych, zamysłem rynkowym
producentów Dollfie było stworzenie produktu przeznaczonego wyłącznie dla dorosłych
konsumentów. Dlatego wykorzystanie lalki miało z założenia kolekcjonerski charakter, co
pociągało za sobą wysoką jakość materiałów używanych do jej produkcji, dużą wartość
estetyczną, ograniczoną (limitowaną) liczbę produkowanych sztuk konkretnego modelu
i idącą za tym wszystkim wysoką cenę. Dollfie swoim charakterem i precyzją wykonania
nawiązała do lalek, które wykształciły się w XIX wieku w Europie. Największa popularność
lalek przedstawiających kobiety z wyższych sfer przypadła na czasy wiktoriańskie. Lalki te
przedstawiały słynne śpiewaczki, aktorki, tancerki i były towarem bardzo ekskluzywnym.
W tym samym czasie we Francji zaczęto wykorzystywać lalki do innych celów niż
kolekcjonowanie czy zabawa. Stały się one przedmiotami służącymi do prezentowania
najnowszych
osiągnieć
fryzjerów
i
projektantów
mody
3
.
Zastosowanie
znalazły
w wystawiennictwie, jako modelki reklamujące produkty określonych marek. Zatem już
wtedy istniały lalki, które stylizowane były w najróżniejszy sposób.
Forma Dollfie została jednak zaprojektowana w taki sposób, by w większym stopniu
1
W środowiskach fanów BJD wytworzył się osobny, bardzo bogaty język związany z określeniami odnoszącymi
się do technik ich używania i wykorzystywanych materiałów. Jest to bardzo ciekawe zjawisko, które mogłoby
stanowić temat oddzielnej pracy. Terminologia zaczerpnięta jest z języka angielskiego, często przybiera formę
skrótów. Jest powszechnie przyjęta, występuje w blogosferze i na stronach internetowych poświęconych lalkom.
Używają jej także polscy fani i twórcy lalek BJD. Ze względu na to zdecydowałam się na zachowanie
oryginalnej nomenklatury, która nie zawsze będzie tłumaczona dosłownie. W dalszym opisie zjawisk
związanych z BJD zostanie ona zapisana kursywą.
2
Mariusz Czubaj,
Plastikowa bogini konsumpcji
[w:] Mary F. Rogers,
Barbie jako ikona kultury,
przeł. Ewa
Klekot, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2003, s. 8.
3
Mary F. Rogers, dz. cyt., s. 48.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin