Poznań, dnia ………….. r.

ZATWIERDZAM

dowódca 3 kompanii szkolnej

por. Maria OGHRODOWCZYK

PLAN – KONSPEKT

do przeprowadzenia zajęć ze szkolenia medycznego

z… plutonem….. kompanii szkolnej w dniu ………. r.

I.               TEMAT : Podstawowe wiadomości z zakresu anatomii i fizjologii. Resuscytacja krążeniowo- oddechowa.

II.                 CELE ZAJĘĆ:

Uczyć:

−         oceny stanu osoby poszkodowanej;

−         udrożniania dróg oddechowych;

−         przeprowadzania resuscytacji krążeniowo - oddechowej ( RK-O);

−         przeprowadzania ewakuacji poszkodowanego.

III.               FORMA: zajęcia teoretyczne, zajęcia praktyczne

IV.              CZAS: 5 x 45 minut

V.                 MIEJSCE: sala wykładowa

VI.              ZAGADNIENIA:

1.   Budowa i fizjologia układu oddechowego.

2.   Budowa i fizjologia układu krążenia.

3.   Ocena parametrów życiowych poszkodowanego.

4.   Zasady resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

5.   Pozycja boczna bezpieczna.

6.   Zasady przenoszenia poszkodowanego na deskę ortopedyczną.

7.   Zasady ewakuacji poszkodowanego z pojazdu.

8.   Postępowanie przeciwwstrząsowe.

VII.            WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE:

1.   ORGANIZACYJNE:

−         3 dni przed zajęciami zatwierdzić plan - konspekt;

−         zapoznać się z tematem, celami i uwarunkowaniami organizacyjnymi zajęć;

−         przygotować salę nauki własnej  do przeprowadzenia zajęć.

2.     METODYCZNE:

−         dopilnować zachowania porządku i dyscypliny szkoleniowej w czasie zajęć;

−         przestrzegać zasad nauczania zawartych w metodyce szkolenia;

−         skorzystać w szkoleniu z prezentacji multimedialnej w celu ułatwienia przyswojenia wiadomości;

−         po przeprowadzeniu każdego zagadnienia sprawdzić stopień jego opanowania za pomocą pytań śródlekcyjnych;

−         dokonać podsumowania i oceny zajęć.

VIII.          LITERATURA:

−         „Postępowanie w nagłych przypadkach”, Serafin, Schua, Wydawnictwo medyczne Urban & Partner, Wrocław 2004;

−         „Medycyna ratunkowa”, Cline, Stapczyński, Wydawnictwo medyczne Urban & Partner, Wrocław 2003;

−         Program szkolenia podstawowego SZ RP, Szkol. 814/ 2009.

−         „Podręcznik walki pododdziałów wojsk zmechanizowanych” – sygn. DWLąd. 26/2000,

−         „Taktyka ogólna wojsk lądowych”, AON, Warszawa 2001 r.

−         „Program szkolenia podstawowego Sił Zbrojnych RP” – sygn. Szkol. 814/2009,

−         „Instrukcja o działalności szkoleniowo – metodycznej” – sygn. Szkol. 816/2009.

IX.              ZABEZPIECZENIE MATERIAŁOWO – TECHNICZNE:

−         Nosze;

−         Fantom;

−         Apteczka medyczna.

X.                 ORGANIZACJA ZAJĘĆ:

–               wykład informacyjny dla całości grupy z elementami pokazu i ćwiczeń praktycznych.

XI.               WARUNKI BEZPIECZEŃSTWA:

          Kategorycznie zabraniam:

−         oddalać się z miejsca zajęć bez wiedzy zgody prowadzącego zajęcia

XII.            INNE:

Nie dotyczy.

XIII.          WPROWADZENIE W SYTUACJĘ TAKTYCZNĄ:

Nie dotyczy.

XIV.         PRZEBIEG ZAJĘĆ:

CZĘŚĆ WSTĘPNA (10 minut)

·         przyjęcie meldunku,

·         sprawdzenie obecności,

·         podanie tematu, celu zajęć i zagadnień.

CZĘŚĆ GŁÓWNA:               (205 minut)

Podstawowym zadaniem układu oddechowego jest umożliwienie wymiany gazowej, czyli dostarczaniu tlenu do organizmu i usuwaniu dwutlenku węgla.

Zagadnienie 1. Budowa i fizjologia układu oddechowego.(20min)

Jama nosowa

Wyścielona jest błoną śluzową utworzoną z nabłonka migawkowego. Powietrze dostające się do jamy nosowej ulega ogrzaniu, nawilżeniu i oczyszczeniu z kurzu i bakterii. W górnej części jamy nosowej nabłonek tworzy pola węchowe umożliwiające odbiór wrażeń węchowych.

Gardło i krtań

W gardle krzyżują się drogi pokarmowe i oddechowe. Z gardła wdychane powietrze dostaje się do krtani, zbudowanej z chrząstek połączonych więzadłami i mięśniami. Górna część krtani to nagłośnia. Zamyka ona wejście do krtani podczas połykania pokarmu. Poniżej znajdują się fałdy głosowe (struny głosowe). Powietrze, przechodząc przez krtań przy napiętych fałdach głosowych, wprawia je w drgania, co umożliwia wydawanie dźwięków.

Tchawica i oskrzela

Tchawica przypomina lekko spłaszczoną rurę, wzmocnioną chrząstkami. Rozdziela się ona na dwa oskrzela główne, które wnikają do płuc, a następnie rozdzielają się na coraz mniejsze oskrzela. Tchawica i oskrzela wyścielone są błoną śluzową z nabłonkiem migawkowym. Nieustanne ruchy rzęsek nabłonka usuwają z płuc zanieczyszczenia, nadmiar śluzu itp.

Płuca

Płuca są narządem parzystym położonym w klatce piersiowej. Płuco lewe składa się z dwóch płatów, prawe z trzech. Płuca otoczone są błoną zwaną opłucną. Jedna część opłucnej przylega do płuc (opłucna płucna), druga do klatki piersiowej (opłucna ścienna). Przestrzeń między nimi wypełniona jest płynem. Same płuca są plątaniną drobnych oskrzeli i oskrzelików zakończonych pęcherzykami płucnymi. Pęcherzyki mają bardzo cienkie ściany, zbudowane z jednowarstwowego nabłonka płaskiego. Każdy pęcherzyk otoczony jest gęstą siecią naczyń włosowatych.

Zagadnienie 2. Budowa i fizjologia układu krążenia.(20min)

Układ krążenia (krwionośny) zbudowany jest z zamkniętego systemu naczyń krwionośnych, które pod wpływem rytmicznych impulsów serca transportują nieustannie przez organizm krew. Krew jest nośnikiem substancji odżywczych, niezbędnych do podtrzymywania czynności życiowych, oraz spełnia funkcję oczyszczającą organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii. Bez przerwy krąży od narządów odżywiających (układ oddechowy, pokarmowy) do tkanek ustroju i narządów wydalniczych (nerki, skóra).
Układ krwionośny zbudowany jest z serca i naczyń krwionośnych - tętnic, żył i naczyń włosowatych.

Duży i mały obieg krwi (schemat prosty)

Zagadnienie 3. Ocena parametrów życiowych poszkodowanego.(20min)

Każda sytuacja ratownicza wymaga oceny stanu osoby poszkodowanej , na podstawie której wdraża się odpowiednie procedury postępowania. Rodzaj zastosowanej procedury zależy w pierwszej kolejności od tego czy poszkodowany jest przytomny i czy ma zachowany własny oddech. Na tej podstawie w postępowaniu ratowniczym można rozróżnić trzy sytuacje, wymagające odmiennego sposobu działania.

1.    Poszkodowany przytomny
2.    Poszkodowany nieprzytomny z zachowanym wydolnym oddechem
3.    Poszkodowany nieprzytomny nieoddychający.

Zawsze pamiętaj o własnym bezpieczeństwie

Rozważmy z osobna każdą z powyższych sytuacji:

Poszkodowany przytomny
Ocenę każdego poszkodowanego rozpoczyna się od badania stanu przytomności , które polega na jednoczesnym użyciu bodźca słownego i dotykowego. Jeżeli poszkodowany odpowie oznacza to, że jest przytomny. Dodatkowo, jeżeli swobodnie z nami rozmawia, mamy informacje o tym , że drogi oddechowe są drożne. Na tym etapie postaraj się zebrać krótki wywiad ratowniczy.
Następnie postaraj się określić wydolność układu oddechowego (ilość i jakość oddechów) oraz układu krążenia (obecność tętna na tętnicy obwodowej, kolor i ciepłotę skóry). Każdy poszkodowany w początkowej fazie akcji ratowniczej powinien otrzymać tlen. Po zebraniu wywiadu, jeżeli poszkodowany nadal jest przytomny, powinien zostać zbadani pod kątem urazowym. Szybkie padanie urazowe pozwala wykryć istniejące obrażenia i wdrożyć odpowiednie procedury postępowania ratowniczego.
Pamiętajmy także, aby podczas opieki nad poszkodowanym zapewnić mu wsparcie psychiczne i komfort termiczny. Do momentu przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego postaraj się nie zostawiać osoby poszkodowanej samej, chyba że są ku temu przesłanki np. duża liczba poszkodowanych w stanie bezpośredniego zagrożenia życia wymagających natychmiastowej pomocy. Pamiętaj także o tym, że sytuacja może diametralnie się zmienić. Dlatego tak często jak to możliwe – idealnie co 1 minutę kontroluj podstawowe czynności życiowe osoby poszkodowanej. 

Poszkodowany nieprzytomny z zachowanym wydolnym oddechem
Tak jak w wyżej opisanym przypadku, zaczynamy od oceny stanu przytomności. Poszkodowany nie reagujący na bodźce to poszkodowany nieprzytomny. U osób nieprzytomnych, zniesienie napięcia mięśniowego może powodować zapadnięcie się języka i podniebienia miękkiego na tylną ścianę gardła i spowodowanie niedrożności dróg oddechowych.
Dlatego kolejną czynnością ratowniczą powinno być udrożnienie dróg oddechowych. Po skutecznym udrożnieniu górnych dróg oddechowych należy sprawdzić, czy poszkodowany oddycha. Ocena oddechu odbywa się 3 zmysłami (patrzę, czuję, słyszę). Na ocenę oddechu poświęca się maksymalnie 10 s. Jeżeli osoba poszkodowana oddycha swobodnie ok. 12–20 razy na minutę to po zastosowaniu tlenoterapii oraz ocenie podstawowych parametrów układu krążenia należy przejść do szybkiego badania urazowego, z ewentualnym wdrożeniem odpowiedniego postępowania urazowego. Jeżeli jednak oddech jest niewydolny (zarówno zbyt wolny jak i zbyt szybki) należy zastosować wspomaganie oddechu za pomocą worka samorozprężalnego z rezerwuarem podłączonym do źródła tlenu. Taki poszkodowany oczywiście wymaga również stałej obecności ratownika, który dba o utrzymywanie dróg oddechowych w stanie drożnym, kontrolę parametrów życiowych co minutę oraz zabezpiecza rannego przed utratą ciepła.

Poszkodowany nieprzytomny nieoddychający
Poszkodowany, który nie oddycha i nie ma tętna znajduję się w stanie nagłego zagrożenia życia. Postępowanie ratownicze powinno być ukierunkowane na jak najszybsze rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo oddechowej (RKO). Procedura strażacka zaleca wykonanie wstępnych oddechów ratowniczych, a następnie sprawdzenie tętna na tętnicy szyjnej. Natomiast w wytycznych Europejskiej i Polskiej Rady Resuscytacji jest zalecenie, by przed rozpoczęciem wentylacji ocenić oddech i tętno (oznaki krążenia) i na podstawie tej oceny podjąć decyzję o rozpoczęciu resuscytacji krążeniowo- oddechowej. Najistotniejszym elementem każdej resuscytacji krążeniowo oddechowej jest szybkie rozpoczęcie uciśnięć klatki piersiowej oraz wczesne wykonanie defibrylacji. Uciśnięcia klatki piersiowej mają zastąpić mechaniczną czynność niewydolnego mięśnia sercowego i wymusić krążenie krwi. Miejscem uciśnięć jest środek klatki piersiowej. Po wykonaniu trzydziestu uciśnięć klatki piersiowej, wykonuje się dwa oddechy ratownicze, pamiętając o wcześniejszym udrożnieniu dróg oddechowych i utrzymuje się tę sekwencją postępowania: 30 uciśnięć, 2 oddechy. Jeżeli dostępny jest zewnętrzny automatyczny defibrylator (AED) należy go niezwłocznie przynieść. Procedura ratownicza z wykorzystaniem zewnętrznego automatycznego defibrylatora polega na włączeniu go i założeniu elektrod na klatce piersiowej poszkodowanego i postępowaniu zgodnie z jego zaleceniami głosowymi/wizualnymi. Najważniejsze dla poszkodowanego jest wczesne rozpoczęcie uciskania klatki piersiowej i unikanie przerw podczas prowadzonej resuscytacji.

Zagadnienie 4. Zasady resuscytacji krążeniowo- oddechowej. (65min)

Zabiegi reanimacyjne.

•         BLS : Basic Life Support (podstawowe czynności podtrzymywania życia - reanimacja wykonywana przez ratowników pierwszego kontaktu, laików, bez specjalistycznego sprzętu)

•         ALS : Advanced Life Support (zaawansowane czynności podtrzymywania życia - reanimacja wykonywana przez wykwalifikowany personel dysponujący odpowiednim sprzętem)

•         CPR : Cardio-Pulmonary Resuscitation (resuscytacja krążeniowo-oddechowa - działania zmierzające do przywrócenia krążenia i oddechu)

Zagrożenia dla ratownika

•         Użyj maseczki jednorazowej do sztucznego oddychania

•         Jeśli to możliwe załóż rękawiczki gumowe

•         Zastosuj ochronę na oczy np. okulary

Pierwsza czynność:

Zapewnić bezpieczeństwo ratowanemu i ratownikowi:

•         usuń ewentualne zagrożenia

•         oznakuj i zabezpiecz miejsce zdarzenia

Sprawdzenie przytomności

Czy jest reakcja ?
TAK

•         Sprawdź obrażenia

•         Oceń stan poszkodowanego

•         Wezwij kwalifikowaną pomoc

•         Pozycja boczna ustalona

Czy jest reakcja?
NIE

•         Wezwij pomoc

•         Udrożnij drogi oddechowe

•         Sprawdź...