PRZEGLAD_SEKS_38.pdf

(6288 KB) Pobierz
KWARTALNIK
❚
KWIECIE¡/CZERWIEC 2014
❚
TOM X
❚
ZESZYT 2
przegląd
SEKSUOLOGICZNY
SEXOLOGICAL
REVIEW
NR
NR
ISSN 2353-8988
38
KLASYFIKACJA DSM-5 DLA SEKSUOLOGA
lek. Anita B∏a˝ejewska
mgr. Jaros∏aw Stusiƒski
lek. Artur Nowakowski
prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
ZABURZENIA PARAFILNE
W UJ¢CIU DSM-5
dr Adam Mic
prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
ZABURZENIA SEKSUALNE
WYNIKAJÑCE Z REAKCJI NA STRES
na przyk∏adzie wybranej grupy zawodowej
– funkcjonariuszy policji
mgr Justyna Madejczyk
dr Konrad Janowski
dr Anna Czy˝kowska
www.lew-starowicz.pl
SPIS TREÂCI
Szanowni Czytelnicy,
W najnowszym numerze Przeglàdu
Seksuologicznego publikujemy teksty
poswi´cone zaburzeniom seksualnym
w Klasyfikacji DSM-5, która jest znana
i ceniona wÊród seksuologów, psychiatrów
i psychologów a tak˝e cz´sto stosowana
w pracy klinicznej i w orzecznictwie
sàdowym. Teksty zosta∏y przet∏umaczone przez pracowników
Zak∏adu Seksuologii Medycznej i Psychoterapii CMKP W po-
.
równaniu z poprzednià klasyfikacjà DSM-IV-R w nowej wersji
klasyfikacji pojawi∏y si´ istotne zmiany poprzedzone pracà
zespo∏u ekspertów.
W dziale poswi´conemu dysfunkcjom seksualnym omówione
zosta∏y czynniki ryzyka wià˝àce si´ z osobà partnera, zwiàz-
kiem, religià i kulturà oraz medyczne. Jako kryterium diagno-
styczne dysfunkcji przyj´to: ich wyst´powanie w 75–100% przy-
padków partnerskiej aktywnoÊci seksualnej, czas ich trwania
minimum 6 miesi´cy, odczuwanie z powodu zaburzenia cierpie-
nia/dystresu. Na uwag´ zas∏uguje rozpoznanie ró˝nicowe, zró˝-
nicowanie zaburzeƒ ejakulacji i orgazmu u m´˝czyzn, satysfak-
cji i orgazmu u kobiet, kryteria diagnostyczne poszczególnych
zaburzeƒ, po∏àczenie u kobiet zaburzeƒ po˝àdania z podniece-
niem oraz pochwicy z dyspareunià (ból genitalno-miedniczny),
przyj´cie kryterium czasu w rozpoznaniu zaburzeƒ wytrysku
u m´˝czyzn – oko∏o 1 minuty od poczàtku stosunku pochwowego.
Kolejnà wa˝nà zmianà jest rozpoznanie dysforii p∏ci któremu
podporzàdkowano transseksualizm a tak˝e kryteria diagno-
styczne tego zaburzenia uwzgl´dniajàce grupy wieku. Kolejnà
wa˝nà zmianà w klasyfikacji DSM-5 jest rozró˝nienie parafilii
od zaburzeƒ parafilnych. Zach´cam do wnikliwej lektury tego
dzia∏u klasyfikacji. Ma to o tyle du˝e znaczenie, ˝e np. w przy-
padku pedofilii w pierwszej edycji potraktowano jà jako orienta-
cj´ seksualnà. Twórcy klasyfikacji przyznali, ˝e by∏a to pomy∏ka
i wycofali budzàce kontrowersje sformu∏owanie.
Tekst „Zaburzenia seksualne wynikajàce z reakcji na stres.
na przyk∏adzie wybranej grupy zawodowej” ma charakter ba-
dawczy i dotyczy ma∏o znanego zagadnienia jakim jest seksual-
noÊç policjantów.
Mam nadziej´, ˝e przedstawione teksty oka˝à si´ przydatne
w pracy klinicznej i w orzecznictwie sàdowym.
prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2014, nr 38
KLASYFIKACJA DSM-5
DLA SEKSUOLOGA
---------------------------3
lek. Anita B∏a˝ejewska
mgr. Jaros∏aw Stusiƒski
lek. Artur Nowakowski
prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
ZABURZENIA PARAFILNE
W UJ¢CIU DSM-5
------------------------------16
dr Adam Mic
prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
ZABURZENIA SEKSUALNE
WYNIKAJÑCE Z REAKCJI NA STRES
na przyk∏adzie wybranej grupy
zawodowej – funkcjonariuszy policji
----27
mgr Justyna Madejczyk
dr Konrad Janowski
dr Anna Czy˝kowska
przegląd
Komitet redakcyjny:
SEXOLOGICAL REVIEW
SEKSUOLOGICZNY
KWA RTA L N I K
❚
T O M X
❚
Z E S Z Y T 2
❚
N U M E R 3 8
redaktor naczelny
– prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
sekretarz redakcji
– dr n. hum. Alicja D∏ugo∏´cka
Patronat naukowy:
Zak∏ad Seksuologii Medycznej
i Psychoterapii CMKP w Warszawie
Rada naukowa:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
prof. dr hab. med. Eli Coleman (Minneapolis)
prof. dr hab. med. Barbara Darewicz (Bia∏ystok)
prof. dr hab. med. Romuald D´bski (Warszawa)
prof. dr hab. med. S∏awomir A. Dutkiewicz (Kielce)
prof. dr hab. Tadeusz Ga∏kowski (Warszawa)
prof. dr hab. med. Ryszard Gellert (Warszawa)
prof. dr hab. med. Louis Joseph Ignarro (Los Angeles)
prof. dr hab. med. Kazimierz Krajka (Gdaƒsk)
prof. dr hab. hum. Stanislav Kratochvíl (Brno)
prof. dr hab. med. Ryszard Piotrowicz (Warszawa)
prof. dr hab. med. Tomasz Pertyƒski (¸ódê)
prof. dr hab. Aleksander Ronikier (Warszawa)
dr n. med. Ronny Shtarkshall (Jeruzalem)
prof. dr hab. med. Petr Weiss (Praha)
prof. dr hab. med. Beverly Whipple (Nev Jersey)
prof. dr hab. med. Kevan Wylie (Sheffield)
prof. dr hab. med. Jaroslav Zveˇina (Praha)
ˇr
Opracowanie graficzne:
M-art, Jolanta Merc
Wydawca:
Adres korespondencyjny:
Przeglàd Seksuologiczny
Zak∏ad Seksuologii Medycznej i Psychoterapii CMKP
Polskie Towarzystwo Medycyny Seksualnej
ul. Czerniakowska 231, 00-416 Warszawa
e-mail: danapress@wp.pl
Wszelkie prawa zastrze˝one. Kopiowanie w cz´Êci
lub w ca∏oÊci bez uzyskania zezwolenia wydawcy
jest zabronione.
2
KLASYFIKACJA DSM-5
DLA SEKSUOLOGA
lek. Anita B∏a˝ejewska, mgr. Jaros∏aw Stusiƒski,
lek. Artur Nowakowski, prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz
Streszczenie
W opublikowanej w tym roku piàtej wersji znanej amerykaƒskiej klasyfikacji zaburzeƒ psychicznych DSM
(ang. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) zaproponowano przyporzàdkowanie proble-
mów z pogranicza seksuologii i innych dziedzin medycyny do jednej z trzech kategorii:
1) dysfunkcji (zaburzeƒ) seksualnych, 2) dysforii p∏ci, 3) parafilii.
W artykule zostanà przedstawione kryteria diagnostyczne dotyczàce pierwszej z wymienionych kategorii,
czyli dysfunkcji seksualnych.
S∏owa kluczowe:
DSM 5, dysfunkcje seksualne
DSM 5 FOR SEXUOLOGIST
In the 5 th edition of american classification ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders”
published this year, sexual problems were divided into three categories:
1) sexual dysfunction, 2) gender dysphoria, 3) paraphilias.
This article is dedicated to diagnostics criteria of sexual dysfunction.
Key words:
DSM 5, sexual dysfunction
PRACA RECENZOWANA
lek. Anita
B∏a˝ejewska
Zak∏ad Seksuologii
Medycznej
i Psychoterapii CMKP
Warszawa
mgr Jaros∏aw
Strusiƒski
Zak∏ad Seksuologii
Medycznej
i Psychoterapii CMKP
Warszawa
prof. dr hab. med.
Zbigniew
Lew-Starowicz
Zak∏ad Seksuologii
Medycznej
i Psychoterapii CMKP
Warszawa
Wed∏ug zbiorczej definicji za dysfunkcje
seksualne nale˝y uznaç klinicznie istotne za-
burzenie zdolnoÊci do odpowiedzi seksual-
nej, albo do odczuwania przyjemnoÊci sek-
sualnej. Nale˝y pami´taç, ˝e jest to bardzo
heterogenna grupa zaburzeƒ, a ró˝ne formy
dysfunkcji mogà wspó∏istnieç u jednej oso-
by. Przed postawieniem rozpoznania nale˝y
zawsze zweryfikowaç, czy dana dysfunkcja
nie wynika z nieadekwatnej stymulacji seksu-
alnej, albo z braku wiedzy dotyczàcej efek-
tywnego sposobu pobudzania seksualnego.
Zaleca si´ równie˝ przeanalizowanie pi´ciu
grup czynników ryzyka, które mogà prowa-
dziç do wystàpienia problemów seksual-
nych. Sà to:
1) partner (np. z problemami seksualnymi
lub z∏ym stanem zdrowia);
2) zwiàzek (przemoc, s∏aba komunikacja
w zwiàzku, dysproporcja potrzeb sek-
sualnych);
3) indywidualne czynniki ryzyka (b∏´dne
postrzeganie seksualnoÊci);
4) kultura/religia (prohibicja aktywnoÊci
i przyjemnoÊci seksualnej);
5) czynniki medyczne (m.in proces sta-
rzenia, w którym dochodzi do obni˝e-
nia aktywnoÊci seksualnej).
Czas pojawienia si´ pierwszych objawów
cz´sto wskazuje na etiologi´ zaburzenia
i pomaga w odpowiednim doborze terapii.
Tak jak dotychczas wi´kszoÊç dysfunkcji,
Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2014, nr 38
3
w tej kategorii, mo˝na podzieliç ze wzgl´du
na czas pojawienia si´ pierwszych objawów
na dysfunkcje pierwotne (ang.
life long),
czyli wyst´pujàce ju˝ podczas pierwszych
kontaktów seksualnych oraz nabyte (ang.
acquired),
czyli pojawiajàce si´ po okresie
relatywnie prawid∏owego funkcjonowania
seksualnego. Kolejnym znanym od daw-
na podzia∏em jest ocena ze wzgl´du na po-
wszechnoÊç
wyst´powania
objawów:
na dysfunkcje uogólnione (ang.
generalized),
tj. takie trudnoÊci seksualne, które nie sà
ograniczone do odpowiedniego typu stymula-
cji, sytuacji, czy partnera, oraz na dysfunkcje
o charakterze sytuacyjnym (ang.
situational),
czyli takie, które pojawiajà si´ tylko w okre-
Êlonych sytuacjach, podczas danego typu
stymulacji, czy z danym partnerem. Ocenia-
na jest równie˝ ci´˝koÊç zaburzenia (∏agodne,
umiarkowane, ci´˝kie).
Do kategorii dysfunkcji seksualnych, które
zostanà szczegó∏owo omówione poni˝ej za-
liczono obecnie:
– wytrysk opóêniony;
– zaburzenia wzwodu;
– zaburzenia orgazmu u kobiet;
– zaburzenia zainteresowaƒ seksual-
nych/podniecenia;
– ból genitalno-miedniczy/zaburzenia
penetracji;
– zaburzenia zmniejszonego po˝àdania
seksualnego u m´˝czyzn;
– wytrysk przedwczesny;
– zaburzenia seksualne indukowane le-
kami/substancjami;
– inne okreÊlone zaburzenia seksualne;
– nieokreÊlone zaburzenia seksualne.
WYTRYSK OPÓèNIONY
Kryteria diagnostyczne
A. Ka˝dy z wymienionych objawów musi
wyst´powaç w prawie wszystkich lub
we wszystkich przypadkach (odpo-
wiednio 75–100%) partnerskiej aktyw-
noÊci seksualnej (w zidentyfikowanym
kontekÊcie sytuacyjnym, lub we wszyst-
kich przypadkach zaburzeƒ uogólnio-
nych) bez indywidualnej potrzeby
opóênienia wytrysku:
– znaczne opóênienie ejakulacji,
– znaczna nieregularnoÊç wyst´po-
wania lub brak ejakulacji.
B. Czas trwania objawów z kryterium A to
w przybli˝eniu 6 miesi´cy.
C. Objawy z kryterium A wywo∏ujà zna-
czàce cierpienie/dystres danej osoby.
D. Nie mo˝na uzasadniç wystàpienia tego
zaburzenia seksualnego przez chorob´
psychicznà o pod∏o˝u nieseksualnym,
czy przez powa˝ny kryzys w zwiàzku
lub inny znaczàcy stresor, ani nie jest
ono wynikiem przyjmowania leków/
innych substancji, czy innych proble-
mów medycznych.
Wytrysk opóêniony to jeden z najrzadziej
zg∏aszanych m´skich problemów seksual-
nych, który dotyczy zwykle partnerskiej ak-
tywnoÊci seksualnej i oznacza znaczàce
opóênienie lub niezdolnoÊç do osiàgni´cia
ejakulacji pomimo adekwatnej stymulacji
seksualnej, czy pragnienia jej wystàpienia.
Diagnoza stawiana jest na podstawie zg∏a-
szanego przez m´˝czyzn´ zaburzenia (self-
-report).
Nadal jednak definicja „opóênienia”
nie jest precyzyjna, ze wzgl´du na brak kon-
sensusu dotyczàcego d∏ugoÊci latencji eja-
kulacji, który nale˝y uznaç za czas d∏u˝szy
ni˝ uzasadniony, potrzebny do osiàgni´cia
orgazmu, zarówno dla m´˝czyzny jak i jego
partnerki. Brak precyzyjnej definicji utrudnia
równie˝ ustalenie rozpowszechnienia. Nale-
˝y pami´taç, ˝e tylko 75% m´˝czyzn zg∏asza
wyst´powanie ejakulacji podczas wszyst-
kich kontaktów seksualnych, a 1% m´˝-
czyzn zg∏asza problemy, z osiàgni´ciem eja-
kulacji, trwajàce ponad 6 miesi´cy. Ocenia
si´, ˝e do 50 roku ˝ycia mamy sta∏à liczb´
m´˝czyzn dotkni´tych tà dysfunkcjà, potem
ich liczba roÊnie, co mo˝e mieç zwiàzek
z utratà szybko przewodzàcych obwodo-
wych czuciowych w∏ókien nerwowych oraz
z obni˝eniem st´˝enia hormonów steroido-
wych. Po 80 roku ˝ycia m´˝czyêni dwukrot-
nie cz´Êciej zg∏aszajà trudnoÊci z ejakulacjà,
w porównaniu z m´˝czyznami przed 59 r.˝.
Dysfunkcja ta cz´Êciej wyst´puje u Azjatów,
natomiast rzadziej wyst´puje w Europie, Au-
stralii, czy w USA.
Nie wolno zapominaç o konsekwencjach
wytrysku opóênionego zarówno dla m´˝czy-
zny, jak i jego partnerki. Mogà oni zg∏aszaç
wyst´powanie wyczerpania, czy dyskomfor-
tu w okolicy genitalnej przed osiàgni´ciem
orgazmu, co mo˝e przyczyniç si´ do rezy-
gnacji z dalszego wspó∏˝ycia. Niektórzy
m´˝czyêni unikajà w ogóle aktywnoÊci sek-
4
Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2014, nr 38
sualnej ze wzgl´du na powtarzajàcy si´
wzorzec trudnoÊci z ejakulacjà. Natomiast
cz´Êç partnerek, ze wzgl´du na trudnoÊci
partnera z ejakulacjà, zg∏asza poczucie mniej-
szej atrakcyjnoÊci seksualnej. Cz´sto równie˝
pary borykajà si´ z problemem niep∏odnoÊci.
W rozpoznaniu ró˝nicowym nale˝y
uwzgl´dniç wp∏yw chorób przewlek∏ych,
w tym: neurodegeneracyjnych (takich jak
stwardnienie rozsiane, neuropatia cukrzy-
cowa, neuropatia alkoholowa), urazu pod-
czas operacji brzusznych, prowadzàcego
do uszkodzenie wspó∏czulnych zwojów l´-
dêwiowych, t∏a psychogennego (dotyczy
ono zwykle wytrysku opóênionego sytuacyj-
nego, czyli przy danym partnerze, danej –
niepo˝àdanej p∏ci partnera, parafilnym sche-
macie podniecenia, zrytualizowaniu aktyw-
noÊci seksualnej). Nale˝y równie˝ uwzgl´d-
niç mo˝liwoÊç wyst´powania wy-trysku
wstecznego np. po przezcewkowej prosta-
tektomii. Wytrysk opóêniony mo˝e wyst´po-
waç jako dzia∏anie niepo˝àdane niektórych
leków (przeciwdepresyjnych, antypsycho-
tycznych, czy opioidów) lub jako objaw ci´˝-
kiego zespo∏u depresyjnego.
W rozumieniu potocznym ejakulacja i or-
gazm u m´˝czyzny sà synonimami. Jednak
w rzeczywistoÊci ejakulacja to reakcja geni-
talna, a odczucie orgazmu ma charakter
g∏ównie subiektywny. Zwykle wyst´pujà
wspólnie, ale nie zawsze. Potwierdza to zja-
wisko ejakulacji anhedonicznej, tzn. wtedy
kiedy u m´˝czyzny z obni˝onym uczuciem
przyjemnoÊci seksualnej wyst´puje prawi-
d∏owy wzór ejakulacji (w takim przypadku
zgodnie z DSM-5 nale˝y rozpoznaç inne
specyficzne dysfunkcje seksualne).
Kontrola nad ejakulacjà odbywa si´
za poÊrednictwem splotu podbrzusznego
(kontrola wspó∏czulna) oraz nerwów sromo-
wych (kontrola przywspó∏czulna).
ZABURZENIA EREKCJI (WZWODU)
Kryteria diagnostyczne
A. Przynajmniej jeden z trzech wymienio-
nych poni˝ej objawów wyst´puje
podczas prawie wszystkich lub we
wszystkich sytuacjach zwiàzanych
z aktywnoÊcià seksualnà (odpowied-
nio 75–100%) w zidentyfikowanym
kontekÊcie sytuacyjnym lub w przypad-
kach uogólnionych w ka˝dej sytuacji.
– Znaczna trudnoÊç w osiàgni´ciu erek-
cji podczas aktywnoÊci seksualnej;
– Znaczna trudnoÊç w utrzymaniu erek-
cji do momentu zakoƒczenia aktyw-
noÊci seksualnej;
– Znaczny spadek sztywnoÊci erekcyj-
nej.
B. Czas trwania objawów z kryterium A to
w przybli˝eniu 6 miesi´cy.
C. Objawy z kryterium A wywo∏ujà zna-
czàce cierpienie/dystres danej osoby.
D. Nie mo˝na uzasadniç wystàpienia tego
zaburzenia seksualnego przez chorob´
psychicznà o pod∏o˝u nieseksualnym,
czy przez powa˝ny kryzys w zwiàzku
lub inny znaczàcy stresor, ani nie jest
ono wynikiem przyjmowania leków/
innych substancji, czy innych proble-
mów medycznych.
Podobnie jak w poprzednich klasyfika-
cjach nale˝y okreÊliç postaç zaburzenia (za-
burzenia wzwodu pierwotne/nabyte, uogól-
nione/sytuacyjne) oraz obecny stopieƒ ci´˝-
koÊci (∏agodny/umiarkowany/ci´˝ki). Naj-
wi´kszy wzrost cz´stoÊci wyst´powania za-
burzeƒ erekcji notowany jest po 50 roku ˝y-
cia. 13–21% m´˝czyzn mi´dzy 40 a 80 ro-
kiem ˝ycia zg∏asza okresowe problemy
z erekcjà, natomiast cz´ste problemy doty-
czà 2% m´˝czyzn przed 40–50 rokiem ˝ycia,
ale a˝ 40–50% m´˝czyzn po 60–70 roku ˝y-
cia. Co piàty m´˝czyzna obawia si´ proble-
mów z erekcjà przed odbyciem pierwszego
stosunku seksualnego, a problemów takich
doÊwiadcza oko∏o 8% m´˝czyzn, cz´Êciej,
gdy do zbli˝enia dochodzi pod wp∏ywem al-
koholu lub leków, pod presj´ rówieÊników,
z nieznanà wczeÊniej partnerkà oraz w przy-
padku braku ch´ci do aktywnoÊci seksual-
nej. Zwykle nast´puje samoistna remisja
problemów bez profesjonalnej pomocy,
a u cz´Êci tych m´˝czyzn wyst´powaç
mogà epizodycznie problemy.
M´˝czyêni z zaburzeniami erekcji cz´-
Êciej majà niskà samoocen´, ma∏à pewnoÊç
siebie, mniejsze poczucie m´skoÊci, zabu-
rzenia afektu (depresyjny), l´k przed kontak-
tami seksualnymi, albo wr´cz unikajà zbli-
˝eƒ, co cz´sto powiàzane jest równie˝ ze
zmniejszonym po˝àdaniem oraz zmniejszo-
nà satysfakcjà seksualnà. Do grupy ryzyka
wystàpienia zaburzeƒ erekcji nale˝à m´˝-
czyêni z neurotycznym typem osobowoÊci
5
Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 2014, nr 38

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin