PS_NR_23_ART_4.pdf

(82 KB) Pobierz

SEKSUALNOÂå KOBIECA

PO OPERACJACH

GINEKOLOGICZNYCH

– POCHWOWYCH – cz´Êç 1

lek. med. Jolanta Magnuszewska

prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz

Streszczenie

Operacje ginekologiczne przywracajà anatomi´ czynnoÊciowà miednicy kobiecej. Jednak poprzez uszkodzenie

nerwów, naczyƒ krwionoÊnych i struktur anatomicznych oraz poprzez powodowanie bliznowacenia, mogà

prowadziç do upoÊledzenia funkcji seksualnych. Wp∏yw na dysfunkcje seksualne ma równie˝ pooperacyjne

obni˝enie poziomu sterydów i czynniki natury psychosocjalnej. Praca przedstawia przeglàd piÊmiennictwa

Êwiatowego dotyczàcy seksualnoÊci kobiet po operacjach ginekologicznych.

– pochwowych (cz´Êç I)

– brzusznych (cz´Êç II)

S∏owa kluczowe:

operacje ginekologiczne (pochwowe, brzuszne), nietrzymanie moczu, dysfunkcje seksualne

SEXUALITY OF WOMEN AFTER GYNECOLOGIC SURGERY

Gynecologic surgery restores the functional anatomy of the female pelvis. However, by damage to nerves,

blood vessels and anatomical structures and by causing scarring, may lead to impaired sexual function.

Other factors that affect sexual functionality after gynecological operations are also: reducing the level

of steroids after operation and psychosocial factors. The paper presents a review of World literature on

sexuality of women after gynecologic surgery.

– vaginal (part I)

– abdominal (part II)

Key words:

gynecological surgery (vaginal, abdominal), urinary incontinence, sexual dysfunction

lek. med. Jolanta

Magnuszewska

Oddzia∏ Po∏o˝niczo-

-Ginekologiczny

Wojewódzkiego Szpitala

Specjalistycznego

w Cz´stochowie

prof. dr hab. med.

Zbigniew

Lew-Starowicz

Zak∏ad Seksuologii

Medycznej

i Psychoterapii

Centrum Medyczne

Kszta∏cenia

Podyplomowego

w Warszawie

PRACA RECENZOWANA

Wi´kszoÊç kobiet dà˝y do osobistego

szcz´Êcia i samorealizacji poprzez rol´ sek-

sualnà. Udane ˝ycie seksualne korzystnie

wp∏ywa na ˝ycie rodzinne, zawodowe i spo-

∏eczne. SeksualnoÊç kobieca odnosi si´ nie

tylko do aktywnoÊci seksualnej, ale tak˝e

do oceny w∏asnego wyglàdu i tworzenia

zwiàzków z otoczeniem [1].

Jednà z przyczyn mogàcych negatywnie

wp∏ywaç na prawie wszystkie aspekty ˝ycia

kobiety, w∏àczajàc w to jej relacje seksualne

z partnerem, sà problemy ginekologiczne

i nietrzymanie moczu [2].

Kobiety z problemami ginekologicznymi

i/lub nietrzymaniem moczu w 50% zg∏aszajà

poczucie odr´bnoÊci w stosunku do innych

kobiet, a w 40% poczucie mniejszej atrakcyj-

noÊci [3].

Schorzenia ginekologiczne mogà mieç

wp∏yw na funkcje p∏ciowe. Kobieta mo˝e

Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2010, nr 23

unikaç kontaktu seksualnego z partnerem

z powodu dyspareunii wyst´pujàcej przy

wypadaniu narzàdu rodnego, nietrzymaniu

moczu podczas stosunku, w schorzeniach

zwiàzanych z krwawieniem lub nawracajàcy-

mi infekcjami dróg moczowych.

Operacje usuni´cia macicy, brzusznej

lub pochwowej korekty wypadania macicy,

zabiegi zwiàzane z leczeniem nietrzymania

moczu, majà istotny wp∏yw na ˝ycie seksu-

alne operowanych kobiet. Szczególnie doty-

czy to kobiet ze schorzeniami urogineko-

logicznymi, które z powodu dyspareunii, nie-

trzymania moczu, obni˝enia libido, depresji

i za˝enowania swoim schorzeniem majà sto-

sunki seksualne rzadziej ni˝ przed wystàpie-

niem problemów zdrowotnych [4].

Operacje pochwowe

Anatomiczna bliskoÊç pochwy, p´cherza

moczowego i cewki moczowej wp∏ywa na Êci-

s∏y zwiàzek mi´dzy dysfunkcjà dróg moczo-

wych i dysfunkcjà seksualnà (FSD –

Female

Sexual Dysfunction).

Zwiàzek przyczynowo –

skutkowy powy˝szych dysfunkcji mo˝e rozwi-

jaç si´ dwukierunkowo, poniewa˝ aktywnoÊç

seksualna mo˝e powodowaç lub nasilaç pro-

blemy moczowe, a problemy moczowe mogà

skutkowaç wystàpieniem FSD.

Celem optymalizacji wyników leczenia

zaleca si´, aby przed operacjà poddaç oce-

nie seksualnoÊç pacjentki, jej relacje seksu-

alne i ich zwiàzek ze stwierdzonà patologià

miednicy, oraz jakoÊç orgazmu i libido w

samoocenie pacjentki.

Istniejàce uprzednio problemy seksual-

ne, którym nie towarzyszà zmiany anato-

miczne mogà prognozowaç suboptymalny

wynik leczenia [5].

Ocena psychiatryczna winna zawieraç

histori´ i ocen´ bie˝àcych schorzeƒ psy-

chiatrycznych, takich jak: depresja, uogól-

nione schorzenia l´kowe czy zespó∏ stresu

pourazowego.

U pacjentek w okresie oko∏omenopau-

zalnym ocena przedoperacyjna powinna

zawieraç objawy menopauzalne.

Klinicznymi objawami FSD sà: obni˝enie

nawil˝enia pochwy, ból i dyskomfort w cza-

sie stosunku, obni˝one podniecenie, trud-

noÊci w osiàgni´ciu orgazmu i zespó∏ HSDP

(Hypoactive

Sexual Desire Disorder).

W retrospektywnym badaniu 66 kobiet,

które przesz∏y operacje miednicy ma∏ej

stwierdzono jeden nowy przypadek dyspa-

reunii spoÊród 10 pacjentek, które wczeÊniej

nie by∏y dotkni´te tym zaburzeniem [6].

Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2010, nr 23

Jednak˝e dyspareunia ustàpi∏a ca∏kowi-

cie u 12 z 23 pacjentek, które mia∏y ten ob-

jaw przed operacjà.

Obni˝enie libido stwierdzono w 29%

przypadków, zmniejszenie lubrikacji w 38%

przypadków, a pogorszenie odczuç genital-

nych w 18% przypadków [7].

U kobiet w okresie przedmenopau-

zalnym, które przed operacjà uskar˝a∏y si´

na dyspareuni´/suchoÊç pochwy, wskaênik

dysfunkcji seksualnych po operacji by∏ zna-

miennie wy˝szy w porównaniu z kobietami

bez tych objawów. Nie stwierdzono podob-

nych ró˝nic u kobiet pomenopauzalnych.

Potrzebne jest d∏ugoterminowe badanie

w celu oceny, jak wiele kobiet ma ogranicze-

nia seksualne po menopauzie [8].

Po operacjach krocza funkcjonowanie

seksualne wymaga zachowania odpowied-

niej dla stosunku d∏ugoÊci i szerokoÊci po-

chwy, poprawienie funkcji seksualnych po

operacjach pochwowych wynika cz´sto

z ustàpienia dolegliwoÊci, podczas gdy po-

gorszenie funkcji seksualnych powoduje

dyspareunia towarzyszàca szyciu krocza.

91% z 55 kobiet, które przesz∏y przednio-

-tylnà plastyk´ pochwy lub przednio-tylnà

plastyk´ pochwy z zawieszeniem pochwy

z powodu nietrzymania moczu, doÊwiadczy-

∏o poprawy lub nie mia∏o zmian w ˝yciu sek-

sualnym po operacji [9].

Black i in. stwierdzili, ˝e 78% z 355 ko-

biet, z których wi´kszoÊç mia∏a zawieszenie

pochwy lub plastyk´ przednià pochwy po-

daje, ˝e ich ˝ycie seksualne uleg∏o poprawie

lub nie uleg∏o zmianie w porównaniu z sytu-

acjà przedoperacyjnà [10].

W badaniu Lemarcka i in. 20% kobiet ob-

serwowa∏o ból podczas stosunku po opera-

cji podwieszenia przedniej Êciany pochwy,

wykonywanej z powodu nietrzymania

moczu. Ból ten by∏ jednak mniejszy ni˝

przedoperacyjny odczuwany przez 29% pa-

cjentek. WÊród badanych pacjentek ogó∏em

18% o pogorszeniu wspó∏˝ycia seksualnego

po operacji [11].

Ka˝de chirurgiczne przerwanie t´tnicy

biodrowo-podbrzusznej i/lub sromowej, mo-

˝e skutkowaç upoÊledzeniem przep∏ywu

krwi i dolegliwoÊciami seksualnymi.

Operacje wypadania narzàdu rodnego,

szczególnie plastyka tylna pochwy, mogà

skutkowaç dyspareunià z powodu wàskoÊci

pochwy [9].

Plastyka tylna krocza ze zdwojeniem mi´-

Êni zwieraczy odbytu wydaje si´ upoÊledzaç

funkcje seksualne [12]. Wysoki, 25% wskaê-

nik nowo powsta∏ych po tej operacji dyspa-

reunii jest znacznie wy˝szy ni˝ u pacjentek

u których wykonano jedynie zdwojenie powi´-

zi i jest prawdopodobnie spowodowany zmie-

nionà sytuacjà anatomicznà [13]. SzerokoÊç

wejÊcia do pochwy zmniejsza si´ po tej proce-

durze Êrednio o 1,4 cm. [9,12,14].

Kahn i in. potwierdzajà, ˝e naprawa defek-

tu tylnej Êciany pochwy bez zdwojenia mi´Êni

dêwigaczy odbytu poprawia funkcje seksual-

ne [15]. Ten sposób operowania jest zalecany

u pacjentek aktywnych seksualnie.

Chirurdzy jelita grubego sugerujà drog´

przezodbytniczà dla naprawy uchy∏ka od-

bytniczo-pochwowego, co ma spowodowaç

unikni´cia blizny pooperacyjnej i nast´po-

wej dyspareunii. Jednak˝e istnieje ma∏o do-

wodów, i˝ droga przezodbytnicza jest lep-

sza. Nie ma tak˝e badaƒ randomizowanych.

Trudnym zadaniem jest porównanie wskaê-

ników powodzenia operacji mi´dzy po-

szczególnymi pracami i ocena wp∏ywu ope-

racji na czynnoÊci seksualne. Wynika to

z faktu, i˝ autorzy stosujà ró˝ne, niejednolite

definicje sukcesu terapeutycznego. Dla

przyk∏adu Heriot i in. definiujà sukces po

plastyce tylnej drogà analnà jako spadek

niekompletnych wypró˝nieƒ diagnozo-

wanych przez izotopowà defektografi´ [16].

24 miesi´czna obserwacja 45 pacjentek po

operacji naprawy uchy∏ka odbytniczo-po-

chwowego przez odbyt oceni∏a efekt czynno-

Êciowy jako zadowalajàcy, nie by∏o

de novo

dys-

-pareunii, jednak˝e nie wiadomo, jakie funkcje

seksualne by∏y oceniane w tym badaniu.

W badaniu 343 kobiet po 45 roku ˝ycia

Barber i in. stwierdzili, ˝e kobiety z wypada-

niem macicy III i IV stopnia, w porównaniu

z pacjentkami po operacjach nietrzymania

moczu, by∏y bardziej podatne na objawy ze

strony wchodu miednicy z powodu przedope-

racyjnej nieaktywnoÊci seksualnej [17].

Chocia˝ nie ma potwierdzonych da-

nych, wydaje si´ byç uzasadnionym odtwo-

rzenie i utrzymanie podczas pochwowych

operacji rekonstrukcyjnych Êredniej d∏ugo-

Êci pochwy 8–11cm. Zazwyczaj w chirurgii

rekonstrukcyjnej pochwy odnosimy si´ do

gruboÊci palca w przywróceniu lub utrzy-

maniu odpowiedniej szerokoÊci pochwy,

przyjmujàc 2–3 palce jako prawid∏owà

szerokoÊç [18].

Pooperacyjne zw´˝enie pochwy nie jest

wy∏àcznà przyczynà zmienionego funkcjo-

nowania seksualnego po operacjach

pochwowych. Unerwienie pochwy jest

skoncentrowane na jej przedniej Êcianie

i dystalnych odcinkach. Mo˝e ono byç

uszkodzone przez operacj´ wykonywane

z powodu nietrzymania moczu i plastyk´

przedniej Êciany pochwy z powodu uchy∏ka

p´cherzowo-pochwowego [14].

Operacje wysi∏kowego nietrzymania mo-

czu obejmujàce procedury taÊmowe lub pod-

wieszenie pochwy mogà poprawiaç lub pozo-

stajà bez wp∏ywu na funkcje seksualne [19].

Poprawa mo˝e byç efektem pozytywnych

emocji zwiàzanych z ustàpieniem nietrzyma-

nia moczu. Pogorszenie mo˝e wystàpiç z

przyczyn organicznych, takich jak zw∏óknienie

lub zw´˝enie pochwy, uszkodzenie nerwów

lub naczyƒ przedniej Êciany pochwy i regionu

∏echtaczki, co mo˝e skutkowaç zespo∏em bó-

lowym podczas stosunku a w konsekwencji

zaburzeniem podniecenia i orgazmu.

Du˝e naczynia w przestrzeni za∏onowej

i przedniej Êciany brzucha le˝à 0,9–6,7cm.

do boku od igie∏ beznapi´ciowej taÊmy po-

chwowej (TVT –

Tensionfree Vaginal Tape),

stàd ∏atwoÊç ich uszkodzenia. Obna˝enie

taÊmy mo˝e powodowaç dyspareuni´ i

krwawienia pochwowe. Partnerzy seksualni

uskar˝ajà si´, w przypadku wystàpienia tego

powik∏ania, na ból penisa i zadrapania

po penetracji pochwy. Maaita i in. w bada-

niach 67 kobiet po operacji z zastosowa-

niem TVT nie stwierdzili po 6 miesiàcach i 36

miesiàcach istotnych zmian w funkcjach

seksualnych [20]. Natomiast Yeni i in.

badajàc pacjentki po 6 miesiàcach po TVT

zanotowali statystycznie nieznamienne zmniej-

szenie wskaênika FSFI (Female

Sexual Func-

tion Index)

dla takich funkcji seksualnych

jak: orgazm, ból i ogólna dysfunkcja z wyjàt-

kiem po˝àdania i podniecenia [21]. Ope-

racja TVT wp∏ywa negatywnie na funkcje

seksualne poprzez zmniejszenie odczuç

genitalnych i zmniejszenie nawil˝enia po-

chwy, co mo˝e skutkowaç dyspareunià i

zaburzeniami orgazmu [21].

¸àczona operacja Burcha (kolposuspen-

sja) i tylna plastyka pochwy sà szczególnie

predysponowane do powodowania dyspa-

reunii z powodu tworzenia si´ tzw. grzebie-

nia, czyli zgrubienia tylnej Êciany pochwy.

Wed∏ug Webbera i in. dyspareunia wyst´pu-

je u 26% pacjentek po tylnym, zeszyciu po-

chwy i u 38% pacjentek po operacji Burcha

i plastyce tylnej [8].

Lemarck i in. w oparciu o kwestionariusz

listowy podajà, ˝e procentowo iloÊç kobiet

aktywnych seksualnie wydaje si´ byç nie-

zmieniona po procedurach podwieszenia

pochwy z podowu nietrzymania moczu [11].

Objawowe zw´˝enie pochwy by∏o rzadkie

nawet u kobiet, które przesz∏y jednoczeÊnie

plastyk´ tylnà pochwy.

Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2010, nr 23

Hasse i in. stwierdzili popraw´ ˝ycia sek-

sualnego u 24% pacjentek, brak zmian

u 67% i pogorszenie funkcji seksualnych

u 9% z grupy 55 pacjentek aktywnych sek-

sualnie, poddanych wywiadowi i badaniu gi-

nekologicznemu w 6 miesi´cy po operacji

z powodu nietrzymania moczu i/lub wypa-

dania narzàdu rodnego [9]. Stwierdzono, ˝e

prognoza dla ˝ycia seksualnego po operacji

pochwowej jest dobra pod warunkiem, ˝e

pacjentki sà dobrze informowane.

Badacze szwedzcy Pakbaz i in. badajàc

nast´pstwa pochwowej histerektomii w 6

miesi´cy po operacji u 941 kobiet stwierdzi-

li 20% popraw´ aktywnoÊci seksualnej [22].

Badanie by∏o retrospektywne, przekrojowe

(obejmowa∏o odczucia pacjentek po opera-

cji, w∏àczajàc aktywnoÊç seksualnà), popu-

lacyjne, oparte na ankietach.

Naprawa drogà pochwowà wypadania

szczytu pochwy mo˝e skutkowaç zw´˝e-

niem i skróceniem pochwy oraz pogorsze-

niem funkcji seksualnych. Szczególnie ope-

racje wypadania pochwy z zastosowaniem

siatki prolenowej majà pogarszajàcy wp∏yw

na funkcje seksualne. Po naprawie przedniej

dyspareunia wzrasta o 20%, a po tylnej

o 63%. Milani i in. zmierzajà do konkluzji, ˝e

z powodu wysokiego wskaênika zachoro-

walnoÊci stosowanie siatki prolenowej po-

winno byç zarzucone pomimo dobrych efek-

tów anatomicznych [23]. Cz´stoÊç erozji

siatki wynios∏a w tym badaniu 6,5%. Erozja

siatki mo˝e prowadziç do upoÊledzenia

funkcji seksualnych. Kabashi i in. rekomen-

dujà abstynencj´ od stosunków seksual-

nych a˝ do ca∏kowitej epitelializacji Êciany

pochwy nad siatkà [24]. Sweat i in. sugerujà

usuni´cie siatki przy jej erozji [25]. W 1–12%

przypadków erodowana siatka mo˝e wp∏y-

waç mechanicznie na dysfunkcj´ seksualnà,

poniewa˝ partner cz´sto czuje jà podczas

penetracji pochwowej.

Brzuszne umocowanie pochwy do koÊci

krzy˝owej przybli˝a szczyt pochwy do pro-

montorium i przywraca fizjologicznà pozycj´

pochwy.

Marincovic i in. podaje, ˝e zastosowanie

politetrafluoroetylenowej siatki dla umoco-

wania pochwy do koÊci krzy˝owej u 12

pacjentek po wielokrotnych uprzednich ope-

racjach wypadania macicy i pochwy spowo-

dowa∏o popraw´ funkcji seksualnych u 2 z 7

aktywnych seksualnie kobiet i 2 erozje siatki

[26]. Nie by∏o nowo pojawiajàcej si´ dyspa-

reunii w ocenianej grupie pacjentek.

Webster i in. zauwa˝ajà, ˝e jedynie 10

z 27 pacjentek (37%) by∏o bezobjawowych

w obserwacji po zawieszeniu szczytu po-

chwy, jednak wczeÊniej kobiety te mia∏y pro-

blemy z defekacjà i dysfunkcje seksualne

[27]. U kobiet, które mia∏y problemy tylko

z wypadaniem pochwy, pozytywny efekt

operacji obserwowany by∏ w 93%.

Paraiso i in. zauwa˝ajà, ˝e 20% z 243 ko-

biet, które przesz∏y umocowanie pochwy

do wi´zad∏a krzy˝owo-kolcowego, mia∏o

dysfunkcje seksualne przed operacjà [28].

Webster i in. podajà wyniki d∏ugotermino-

wej 74-miesi´cznej obserwacji pacjentek

po operacji zawieszenia szczytu pochwy

stwierdzajàc pogorszenie ich funkcji seksu-

alnych [27].

NiezgodnoÊç przedstawionych ocen mo-

˝e wynikaç z pos∏ugiwania si´ odmiennymi

parametrami i stosowaniem niezweryfikowa-

nych kwestionariuszy, cz´sto pomys∏u auto-

rów opracowania. Stàd wynika zalecenie

przeprowadzania badaƒ z zastosowaniem

obowiàzujàcych kwestionariuszy.

W analizie wielooÊrodkowych, prospek-

tywnych badaƒ czynnoÊci seksualnych

po operacjach wysi∏kowego nietrzymania

moczu i wypadania narzàdu rodnego

Rogers i in. donoszà o mieszanych wyni-

kach [29]. Popraw´ funkcji seksualnych

stwierdzili u 21% pacjentek, a pogorszenie

u 22%. W badaniach przeprowadzonych

i 102 kobiet o Êredniej wieku 47 lat zastoso-

wano 2 standaryzowane kwestionariusze:

PISQ (Pelvic

Organ Prolapse Urinary Inconti-

nence Sexual Questionnaire)

i IIQ -7 (Incon-

tinence Impact Questionnaire – 7). Badania

by∏y prospektywne po 3 i 6 miesiàcach

od operacji. Kobiety u których podniecenie

z aktywnoÊcià seksualnà obni˝y∏o si´ z 83%

na 4% zg∏asza∏y tak˝e obni˝enie z 63%

na 11% cotygodniowych potrzeb seksual-

nych. Cz´stoÊç orgazmu ogólnie zmniejszy-

∏a si´, chocia˝ jego intensywnoÊç nie uleg∏a

zmianie. Pozytywne zmiany odnosi∏y si´

do poprawy wskaênika nietrzymania moczu

podczas stosunku (obni˝enie z 60%

na 25%) i braki dyspareunii.

Badacze rozwa˝ajà hipotez´ i˝ zmiana

w zdrowiu genitalnym kobiet spowodowana

zmianami pooperacyjnymi narzàdów p∏cio-

wych powoduje l´k przed pogorszeniem si´

stanu zdrowia poprzez zaanga˝owanie

w aktywnoÊç seksualnà. Do∏àcza si´ do

tego l´k partnera przed np. sprawieniem jej

bólu [29].

◗

Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2010, nr 23

PiÊmiennictwo

1. Wheller V.

(1990) A new kind of loving?The effect of continense problems on sexuality. Prof.Nurs. 6, 492-496.

2. Kelleher C.J., Cardozo L.D., Wise B.G. i in.

(1992) The impact of urinary incontinence on sexual function.

Neurourol. Urodyn. 11, 359-360.

3. Norton P.A., Mac Donald L.D., Sedgwick P.M.

(1988) Distress and delay associated with urinary inconti-

nence,frequency and urgency in women. Br. Med. J. 297;1187-1189.

4. Shuterst J.R.

(1979) Sexual dysfunction and urinary incontinence. Br. J. Obstet. Gynaecolog. 86, 378-388.

5. Rhodes J.C., Kjerulff K.H., Langenberg P.W., Guziƒski G.M.

(1999) Histerectomy and sexual functio-

ning. JAMA 282, 1934.

6. Poad D., Arnold E.P.

(1994) Sexual function after pelvic surgery in women. Aust NZJ Obstet. Gyne-

acol. 34-471.

7. Yucel S., de Sousa A.Jr. i Baskin L.S.

(2004) Neuroanatomy of the human female lower urogenital tract. J.

Urol. 172-191.

8. Weber A.M., Walters M.D., Schower L.R. i Mitchinson A.

(1995) Vaginal anatomy and sexual function.

Obstet. Gynecol. 86-946.

9. Haase P., Skibsted L.

(1988) Influence of operations for stress incontinence and/or genital descensus on

sexual life. Acta Obstet. Gynecol. scand, 67-659.

10. Black N.A., Bowling A., Griffiths J.M., Pope C. i Abel P.D.

(1998) Impact of surgery for stess incontinence

on the social lives of women. Br. J. Obstet. Gynaecol. 105-605.

11. Lemarck G.E., Zimmern P.E.

(2000) Sexual function after vaginal surgery for stress incontinence: results

of mailed questionnaire. Urology. 56-223.

12. Kahn M.A., Stanton SL.

(1997) Posterior colporrhaphy:its effects on bowel and sexual function. Br. J.

Obstet. Gynaecol. 104-182.

13. Kuhn A., Gelman W.,O Sullivan S., Monga A.

(2006) The feasibility, efficiancy and functional outcome of

local anaesthetic repair of anterior and posterior vaginal wall prolapse. Eur. J. Obstet. Gynecol. 124, 88-92.

14. Holley R.L., Varner R.E., Gleason B.P., Appfel L.A., Scott S.

(1996) Sexual function after sacrospinous

ligament fixation for vaginal vault prolapse. J. Reprod. Med. 41-355.

15. Kahn M.A., Stanton S.L.

(1997) Posterior colporrhaphy: its effects on bowel and sexual function. Lancet.

104 (January) 1. 82-86.

16. Heriot A.G., Skull A., Kumar D.

(2004) Functional and physiological outcome following transanal repair of

rectocoele. Br. J. Surg. 91,1340-1344.

17. Barber M.D., Visco A.G., Wyman J.F., Fantl J.A., Bump R.C.

(2002) And Continence Program for

women Research Group: Sexual function in women with urinary incontinence and pelvic organ prolapse.

Obstet Gynecol. 99-281.

18. Francis W.J., Jaffcoate Y.N.

(1961) Dyspareunia following vaginal operations. J. Op. So.c Am. 68-71.

19. Ghezzi F., Serati M., Cromi A., Uccella S., Triacca P., Bolis P.

(2005) Impact of tension free vaginal tape

on sexual function: results of a prospective study. Int. Urogynaecol. J. 17, 54-59.

20. Maaita M., Bhaumik J. i Davies AE.

(2002) Sexual function after using tension-free vaginal tape for the

surgical treatment of genuine stress incontinenYenice. BJU Int. 90-540.

21. Yeni D., Unal D., Verit A., Kafali H., Ciftci H., Gulum M.

(2003) The effect of tension-free vaginal tape

(TVT) procedure on sexual function in women with stress urinary incontinence. Int. Urogynecol. J. Pelvic

Floor Dysfunct. 14-390.

22. Pakbaz M., Mogren I., Lofgren M.

(2005) Outcomes of vaginal hysterectomy for uterovaginal prolapse:

a population-based, retrospective, cross-sectional study of patient perceptions of results including sexual

activity, urinary symptoms, and provided care. Obstet and Ginecol Umea University Sweden. 2009, 9, 9

Functional and anatomical outcome of anterior and posterior vaginal prolapse repair with prolene mesh.

BJOG. 112, 107-111.

23. Milani R., Salvatore S., Soligo M., Pifarotti P., Meschiea M., Cortese M.

(2005) Functional and anatomical

outcome with prolene mesh. BJOG. 112,107-111.

24. Kobashi K.C., Govier F.E.

(2003) Management of vaginal erosion of polipropylene mesh slings. J. Urol.

169, 2242.

25. Sweat S.D., Itano N.B., Clemens J.Q., Bushman W., Gruenenfelder J., Mc Guire E.J. i in.

(2002)

Polipropylene mesh tape for stress urinary incontinence: complications of urethral erosion and outlet obstruc-

tion. J. Urol. 168, 144.

26. Marinkovic S.P., Santon S.L.

(2003) Triple compartment prolapse sacrocolpopexy with anterior and posterior

mesh extensions. BJOG.

27. Webster G.D., Guralnick M.L., Amundsen C.L.

(2000) Use of the Martius labial fad pad as an adjunct

in the management of urinary fistulae and uretral obstruction following antiincontinence procedures. J.

Urol. suppl. 163, 76.

28. Paraiso M.F., Ballard L.A., Walters M.D., Lee J.C., Mitchinson A.R.

(1996) Pelvic support defects and

visceral and sexual function in women treated with sacrospinous ligament suspension and pelvic reconstruc-

tions. Am. J. Obstet. Gynecol. 175, 1423.

29. Rogers R., Kammerer-Doak D., Darrow M., Murray K., Barber M., Olsen A. i in.

(2003) Sexual func-

tion after surgery for stress urinary incontinence and/or pelvic organ prolapse: a multicenter prospective

study. Presented at American Urogynecologic Society 2003 Scientific Meeting. Hollywood. Florida.

September 11-13.

Przeglàd Seksuologiczny, lipiec/wrzesieƒ 2010, nr 23

Plik z chomika:

Klaryssas

Inne pliki z tego folderu:

Paweł Paszek - Literatura życia otwartego.pdf (2002 KB)
Badanie psychologiczne.pdf (343 KB)
Beisert M Izdebska A 2012 Wykorzystanie seksualne dzieci.pdf (359 KB)
Cyberseks.pdf (312 KB)
Dysfunkcje seksualne mężczyzn nieheteroseksualnych.pdf (330 KB)

PS_NR_23_ART_4.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: