Temat lekcji: Czas wolny (klasy gimnazjalne)
Cele lekcji
Typowe wypowiedzi uczniów, co rozumieją pod pojęciem czasu wolnego:
- Czas wolny rozumiem tak, że mogę robić, co tylko zechcę.
- Czas wolny zaczyna się u mnie po zrobieniu lekcji i zakupów.
- W czasie wolnym jestem ze swoją grupą i wtedy się dzieje!
Dla nich podział na pracę i czas wolny jest już oczywistością. Praca, to szkoła i obowiązki domowe, a w czasie wolnym to oni decydują o sobie.
Kto nie wie, co zrobić z czasem wolnym, bo może ma go za dużo, ten szybko zacznie się nudzić. Mówi się wtedy o „zabijaniu czasu”. Dla tego, kto wie, co rozsądnego z nim zrobić, czas wolny jest wielkim dobrem; to jest szansa na kształtowanie i wzbogacanie własnego życia.
Obecny podział na pracę i czas wolny ma swoją historię. W miarę wzrostu wydajności pracy zachodnie społeczeństwa systematycznie skracały czas pracy na korzyść czasu wolnego. Ostatnio stanęliśmy w tej kwestii przed problemem ostrej polaryzacji. Z jednej strony są bogaci „pracoholicy”, z drugiej zubożali bezrobotni, którzy często nie wiedzą, co począć ze swoim czasem.
Nie ma sprawiedliwej równowagi między pracą i czasem wolnym w naszym społeczeństwie. Z tego punktu widzenia spojrzymy na potrzeby i wykorzystanie czasu wolnego przez młodzież, na zalety i problemy obecne w naszym społeczeństwie, na wszechobecny przemysł rozrywkowy.
Uczniowie będą mogli:
- zobaczyć, że czas wolny można świadomie, samodzielnie wykorzystać dla regeneracji organizmu (jedzenie, spanie, higiena ciała) oraz na własny rozwój (przyjemności, zajęcia fizyczne i duchowe);
- stwierdzić, że czas wolny jest pożytkiem głównie wtedy, kiedy lepiej poznamy samego siebie, wykształcimy zainteresowania i dobre nawyki i zgromadzimy doświadczenie społeczne;
- nauczyć się świadomie wybierać z bogatej komercyjnej oferty spędzenia czasu, planowania wolnego czasu tak, żeby go nie marnować i nie znaleźć się pod naciskiem czasu.
Uwagi
W tekście z podręcznika dla uczniów (Załącznik nr 3) pod opisem trzech form spędzania wolnego czasu (sport motorowy, amatorskie badania, medytacja), które można przyjąć jako typowe dla tego wieku uczniów, w krótkich tekstach zachęca się do zastanowienia nad potrzebami i wykorzystaniem czasu wolnego przez młodzież. Zawarte tam myśli dotyczą społecznych aspektów wolnego czasu w naszym społeczeństwie.
1. Wobec ogromnego wzrostu wydajności pracy coraz trudniej można zagwarantować ludziom zatrudnienie przez cały okres ich zdolności do pracy. Dla większości dorosłych praca zawodowa jest związana z poczuciem własnej wartości, więzami i uznaniem społecznym. Trzeba znaleźć inne formy podziału pracy oraz nowe relacje między czasem pracy i czasem wolnym. W przeciwnym razie polaryzacja społeczeństw przybierze ekstremalne formy.
2. Współczesne społeczeństwo ma dla czasu wolnego niezliczone propozycje „eventów”. Człowiek jako „konsument usług” nie musi się nawet zastanawiać jak spędzić czas wolny. Kupuje się zajęcia w czasie wolnym od niezliczonych firm przemysłu rozrywkowego. Czy w takim razie „czas wolny” oznacza zysk, czy stratę dla dalszego rozwoju młodego człowieka? Nadal obowiązuje zasada, że czas biegnie tylko w jedną stronę i nie da się go przeżyć po raz drugi.
Wskazówki metodyczno-dydaktyczne
1. Uczniowie opowiadają, jak spędzili czas wolny w ostatnim tygodniu: prawdopodobnie większość czasu zajęły im zajęcia sportowe, korzystanie z mediów (płyty z muzyką, komputer i Internet, filmy video, telewizja), spotkania w swojej grupie, specjalne hobby. Nauczycielka zapisuje na tablicy typowe zajęcia i po wypowiedzi uczniów stawia przy nich pionowe kreski w celu późniejszego zliczenia głosów.
Nie należy klasyfikować ani wartościować tych zajęć (aktywne, pasywne, czy inne). Chodzi o pokazanie, jakie to mogą być zajęcia. Uczniowie porównują swoje wyniki z wynikami z tabeli (Załącznik nr 1).
2. Nauczycielka czyta tekst z książki autobiograficznej Friedricha Paulsena (Załącznik nr 2). Uczniowie dowiadują się z niego, jaki był wtedy dzień powszedni dzieci, że w zasadzie nie było dla nich różnicy między pracą i czasem wolnym. Nauczycielka wyjaśnia, że dopiero we współczesnych czasach (produkcja przemysłowa, organizacja, nacisk na wydajność, praca na akord) powstało pojęcie czasu wolnego.
3. Analiza osobistego wykorzystania czasu wolnego: każdy uczeń prowadzi przez tydzień zapiski o swoim czasie wolnym po wyjściu ze szkoły. Należy rozróżnić miedzy czasem koniecznym na różne czynności (sen, higiena osobista, posiłki, droga do i ze szkoły, przyprowadzanie rodzeństwa z przedszkola etc) i czasem wolnym (kino, słuchanie muzyki, gra w piłkę, oglądanie telewizji etc). Po tygodniu uczniowie robią zestawienie i na jego podstawie powstaje obraz aktywnego i biernego spędzania czasu wolnego.
Informacja: obecne badania pokazują, że młodzieży w wieku 12-14 lat około 11,5 godziny zajmuje sen, posiłki i higiena osobista; 4,5 godziny spędzają w szkole; 3 godziny poświęcają na rozmowy i kontakty towarzyskie oraz 5 godzin na sport, kulturę i media.
4. Analiza czasu wolnego w rodzinie: uczniowie prowadzą zapiski dotyczące czasu pracy i czasu wolnego dla członków swojej rodziny. Podliczają godziny. Analizują wyniki pod katem następujących pytań:
- kto w rodzinie ma najwięcej, a kto najmniej wolnego czasu?
- Jakie są powody tych różnic?
- Czy można inaczej rozłożyć obowiązki w rodzinie? - złóż propozycje.
Uczniowie omawiają wyniki z rodzicami.
5. Analiza ofert dla czasu wolnego w twojej okolicy: uczniowie wykonują zadanie (Załącznik nr 3).
W tym celu pracują w małych grupach, wymieniają się uwagami i zapisują wyniki. Na podstawie wyników w grupach powstaje obraz dla całej klasy pod tytułem: „Spędzanie czasu w naszej okolicy; jak my to widzimy”.
6. Alternatywnie uczniowie analizuję ofertę na spędzanie czasu wolnego w szkole i formułują propozycje poprawy nie wymagające nakładów finansowych.
Załącznik 1.
Statystyki spędzania czasu wolnego wg kryterium „często” i „bardzo często”
Raczej „męski” sposób spędzania czasu wolnego
Mężczyźni w wieku 12-24 lat
Oglądanie telewizji 81%
Oglądanie video 59%
Sport, siłownia, sauna etc 57%
Rower, auto, motocykl 59%
Komputer 49%
Automaty do gry 10%
Kobiety w wieku 12 – 24 lata
Oglądanie telewizji 76%
Oglądanie video 47%
Sport, siłownia, sauna etc 49%
Rower, auto, motocykl 37%
Komputer 19%
Automaty do gry 4%
Raczej „damski” sposób spędzania czasu wolnego
Spotkanie z przyjaciółką/przyjacielem 73%
Czas spędzony z rodziną 61%
Zakupy, chodzenie po galeriach handlowych 34%
Czas dla siebie w samotności 49%
Czytanie książek 38%
Robienie czegoś dla rodziny 37%
Dyskoteka ...
KasiaAnia