Materiałoznawstwo, wykład 5 21.03.2012
GIPS DENTYSTYCZNY
Wykorzystywanie gipsu w dentystyce:
1) modele orientacyjne
2) modele robocze
3) do tworzenia form protetycznych np. przy wykonywaniu protez osiadających jako negatyw dla przyszłych protez
4) jako materiał pomocniczy np. przy mocowaniu modeli w artykulatorze
5) jako dodatek do mas osłaniających stosowanych w odlewnictwie
6) kiedyś wykorzystywano gips jako materiał wyciskowy
Gips jako materiał modelowy, właściwości:
1) duża wytrzymałość mechaniczna
2) wysoka twardość
3) dokładność
4) stabilność i zachowanie wierności kształtów
5) zgodność chemiczna z masami wyciskowymi
6) odpowiednim kontrastowym kolorem
7) łatwość użycia
8) niska cena
Gips jako związek chemiczny:
· Dihydrat (gips dwuwodny, najczęściej spotykany w przyrodzie) wzór chemiczny CaSO4 x H2O ( zawiera 21 % wody po ogrzaniu do temperatury 110 °C
·
Podział gipsu ze względu na dokładność i wielkość ziaren (hemihydrat)
Reakcja wiązania gipsu:
2 CaSO4 x H2O + 3 H2O -> 2(CaSO4 x2 H2O)
półwodzian -> dwuwodzian
Hemihydrat -> dihydrat
Reakcja jest reakcją egzotermiczną!!!
Energia cieplna wydzielona podczas takiej reakcji= 3000 kal
Inhibitory i aktywatory reakcji wiązania gipsu:
· Jak każda reakcja chemiczna, wiązanie gipsu posiada swoje inhibitory (katalizatory ujemne) i aktywatory (katalizatory dodatnie)
· Możemy podzielić je na:
1)chemiczne
2)termiczne
3)mechaniczne
Wpływ katalizatorów na jakoś modelu gipsowego
· Katalizatory dodatnie (aktywatory) z reguły wpływają ujemnie na jakość gipsu tzn zmniejszają jego twardość i wytrzymałość mechaniczną, zwiększają jego porowatość
· Katalizatory ujemne (inhibitory) z reguły poprawiają właściwości mechanicznego gipsu, niestety wydłużają czas wiązania masy
Aktywatory chemiczne:
1) Sól kuchenna (NaCl) 0,5- 3 %
2) Siarczan potasu(K2SO4) 2%
3) Siarczan sodu (Na2SO4)3-4 %
4) tiosiarczan sodowy Na2S2SO3 3%
5) chlorek glinu 3% AlCl3
6) kwasy: siarkowy, azotowy, solny
7) sole powyższych kwasów ( z wyjątkiem siarczanu żelaza)
8) sól kwasu bromowodorowego
9) zasady: sodowa, potasowa, amonowa
Inhibitory chemiczne
1) boraks (Na2B4O7x10H2O) powyżej 1%
2) alun glinowo- potasowy (K2SO4Al2SO4) 1-2%
3) wodne roztwory szkła wodnego, zsiadłe mleko, cukier, dekstryna, ocet, amoniak, kwas borowy, cytrynowy, mrówkowy, wodorotlenek baru, gliceryna
Czynniki termiczne:
· wiązanie gipsu przyspiesza zmieszanie go z wodą o temperaturze 30 °C
· Pomiędzy temperaturą 30 a 50 °C szybkość
Czynniki mechaniczne:
· Ogólnie: czas zestalania gipsu jest odwrotnie proporcjonalny do czasu jego zarabiania tzn. długie i powolne mieszanie skraca czas wiązania masy gipsowej jednak tej metody się nie stosuje ze względów praktycznych (krótki czas aplikacji do formy)
Właściwości mechaniczne modeli a stosunki ilości użytych składników:
· Im mniej użytej wody do rozrobienia masy gipsowej tym krótszy czas wiązania przy tym samym czasie mieszania
· Im więcej użytej wody przy tym samym czasie mieszania tym wiązanie masy dłuższe
Ekspansja gipsu:
· Jak każdy materiał używany w dentystyce gips ma swoje zalety i wady, Główną wadą gipsu jest jego ekspansja stężeniowa
· Twardniejący gips powiększa swoją objętość o ok. 1 % rozszerzalność liniowa gipsu wynosi ok. 0,3 %
· Dodanie większej ilości wody do masy gipsowej zmniejsza ekspansję, ale powoduje wydłużenie wiązania masy i zwiększoną kruchość modelu
Zapobieganie ekspansji gipsu
· By zapobiec ekspansji gipsu jednocześnie zachowując odpowiednią jakość modelu najw
Utwardzanie gipsu:
· By gips spełniał kryteria mechaniczne dla modeli roboczych w dentystyce stosuje się metody utwardzania gipsu które mają na celu zwiększyć jego twardość
Modele składane:
· W przypadku wykonywania modeli roboczych pod uzupełnienia stałe np. mosty, wykonuje się tzw modele składane
anna9955