Antoni Prochaska i jego wkład w rozwój historiografii polskiej_2016 [Gmerek Sławomir].pdf

(3044 KB) Pobierz
UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA
WYDZIAŁ HISTORYCZNY
INSTYTUT HISTORII
SŁAWOMIR GMEREK
Antoni Prochaska i jego wkład w rozwój
historiografii polskiej
Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem
prof. UAM dr. hab. Jarosława Nikodema
Poznań 2016
Wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tej pracy.
Spis
treści
Wykaz skrótów ...................................................................................................................... 4
Wstęp
..................................................................................................................................... 5
Część I Antoni Prochaska na tle środowiska lwowskich historyków
Rozdział I
Rozwój polskiej nauki historycznej w latach 1870-1939. Rola i pozycja
lwowskiego ośrodka
historycznego .................................................................14
Rozdział II Antoni Prochaska – życie, działalność wydawnicza, służba
w archiwum
„bernardyńskim”
..........................................................................50
Część II
Antoni Prochaska
i jego twórczość
Rozdział I
Pierwszy polski badacz czasów husyckich ........................................................75
Rozdział II Historyk pogańskiej Litwy. Badacz dziejów
unii polsko-litewskiej ................97
Rozdział III Rola Kościoła i chrześcijaństwa w dorobku
pisarskim Antoniego Prochaski ......................................................................135
Rozdział IV Zakon krzyżacki
w dziejach Europy, Litwy
i związku polsko-litewskiego
..162
Zakończenie
......................................................................................................................187
Bibliografia ........................................................................................................................206
Wykaz skrótów
AGiZ
–
Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego
bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacji śp. Alexandra hr. Stadnickiego,
T. XVI-XXV,
Lwów 1894-1935.
AK
– Ateneum Kapłańskie.
AW
–
Ateneum
Wileńskie.
BPAUPAN
– Biblioteka Polskiej Akademii Umiejętno ci i Polskiej Akademii Nauk а
Krakowie.
BZNiO
– Biblioteka Zakładu Narodoаego im. Ossolińskich аe Wrocłaаiu.
CDIAUL
– Ц
ь
ч
х У
, . Ль .
CDL
–
Codex diplomaticus Lithuaniae
ed E. Raczвński, Vratislaviae 1845.
CE
–
Codex epistolaris saeculi decimi quinti,
Kraków 1876, t. 2
1382-1445 collectus opera
Anatolii Lewicki,
w:
Monumenta Medii Aevi Res Gestas Poloniae Illustrantia,
t. 12, Kraków
1891; t. 3
1392-1501 collectus opera Anatolii Lewicki,
w:
Monumenta Medii Aevi Res Gestas
Poloniae Illustrantia,
t. 14, Kraków 1894.
CEV
–
Codex epistolaris Vitoldi Magni Ducis Lithuanie 1376-1430
collectus opera Antonii
Prochaska, w: Monumenta Medii Aevi Res Gestas Poloniae Illustrantia, t. VI, Cracoviae 1882
DALO
– Д
х Л
.
KH
–
Kwartalnik Historyczny.
PH
– Przegląd Historвcznв.
PNiL
–
Przewodnik Naukowy i Literacki.
PP
– Przegląd Poаszechnв.
RAUWH-F
– Rozpraав Akademii Umiejętno ci. Wвdział
Historyczno-Filozoficzny. Serya
II, t. 1-45, 1891-1939.
RWHF
– Rozpraав i Spraаozdania z Posiedzień Wвdziału Historвczno-Filozoficznego
Akademii Umiejętnosci, t. t. 1-25,
1875-1891.
W HL – Wielokulturoаe rodoаisko historвczne Lаoаa а XIX i XX аieku, pod
red. J.
Maternickiego, L. Zaszkilniaka, t. I, Rzeszów 2004, t. II, Rzeszów 2004, t. III, Rzeszów 2005,
t. IV, Lwów 2005, t. V, Rzeszów 2007.
ZKHL
– Złota księga historiografii lwowskiej
XIX i XX wieku pod red J. Maternickiego przy
аspółpracв Leonida
Zaszkilniaka, t. 1, Rzeszów 2007, t. 2, pod red. J. Maternickiego,
P.
Sierżęgi, Rzeszóа 2014.
Wstęp
Antoni Prochaska jest dla polskiej historiografii, szczególnie tej mediewistycznej,
postacią niezwykle wa ną, choć
zarazem po trosze przynajmniej
niedocenianą,
przez
niektórych mo e nawet nieco zapomnianą. Zasługi
lwowskiego historyka dla rozwoju polskiej
historiografii
rozpatrywać mo na
z co najmniej dwóch perspektyw. Pierwszą z nich jest
działalno ć na polu pisarstwa historycznego. Prochaska pozostawił po sobie bardzo du ą ilo ć
prac
1
,
o ró nej zresztą tematyce, często wykraczających tak e poza okres redniowieczny. Są
w ród nich
rozprawy
monograficzne, które aspirowały do cało ciowego przedstawienia
problemu,
ale tak e bardzo liczne – niezwykle przy tym warto ciowe
- prace przyczynkarskie.
Na szczególne podkre lenie zasługują
te badania lwowskiego historyka, które w sposób
pionierski dla polskiej historiografii
poruszały tematykę wcze niej niepodejmowaną,
przedstawianą w sposób bardzo skrótowy lub odbiegającą od standardów przyjętych dla
prac
naukowych. W
ród pionierskich prac wyró nić nale y przede wszystkim te, w których
lwowski historyk w dokładniejszy sposób omawiał
i analizował
problematykę husycką.
2
Stanowiły one początek naukowych rozwa ań
nad tym zagadnieniem w polskiej historiografii
i były podstawą pó niejszych badań.
Oprócz tematów, które Prochaska poruszał jako pierwszy, lwowski historyk ma w
swoim dorobku prace, dzięki którym
trwale
wpisał się w dzieje polskiej historiografii
mediewistycznej. Jako jedyny jak do tej pory historyk
pokusił się o napisanie
biografii dwóch
głównych postaci pierwszych lat związku polsko-litewskiego:
króla
Władysława Jagiełły i
wielkiego księcia
Witolda. Tę
drugą postać upodobał sobie
w sposób szczególny,
po więcając
1
Pełne zestawienie bibliograficzne prac Prochaski pozwala na okre lenie ich liczby na ponad 200 pozycji, nie
wliczając artykułów recenzenckich (patrz opublikowana w 1921 roku bibliografia w
Sprawozdaniach
Towarzystwa Naukowego we Lwowie).
Nie nale y równie zapominać o licznej liczbie recenzji, jakie publikował
Prochaska. Źla przykładu
-
w pierwszych 23 tomach „Kwartalnika Historycznego” znalazło się ponad 80
recenzji jego autorstwa dotyczących
zarówno prac polskich, jak i zagranicznych.
2
Antoni Prochaska często w swych pracach poruszał tematykę husycką, począwszy od doktoratu
wydanego w
1878 roku
Polska a Czechy w czasach husyckich a do odwołania Korybuta z Czech. Studium z historii polsko-
czeskiej,
RWHF, t. 7-8, 1877-1878.
Kolejną chronologicznie była wydana kilka lat pó niej
Polska i husyci po
odwołaniu Korybuta z Czech,
PNiL, 1883. Syntezą czasów husyckich nazwać mo na następną pracę historyka
W
czasach husyckich
wydaną w 1896 roku. Poza tymi opracowaniami Prochaska opublikował jeszcze kilka prac
przyczynkarskich, m.in.
Dwa związki antyhusyckie z 1424 r. Związek elektorski w Bingen i związek polski,
KH,
11, 1897 czy
Najazd Husytów na Częstochowę 1430 r.,
KH, 21, 1907.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin