Allport GW. Osobowosc i religia.pdf

(6700 KB) Pobierz
Gordon W. Allport
OSOBOWOŚĆ
I RELIGIA
Przełożyły
Hanna Bartoszewicz,
Anna Bartkowicz, Irena Wyrzykowska
Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1988
Na podstawie wykładów
wygłoszonych na Uniwersytecie w Yale
w ramach fundacji im. Terry’ego
Jak stajemy się sobą
Z podstaw psychologii osobowości
Przełożyła
Hanna Bartoszewicz
Pitirimowi A. Sorokinowi
Spis treści
Jak stajemy się sobą
Przedmowa
............................................................................
1. Psychologia: za czy przeciw?
......................................
2. Tradycja wywodząca się od Locke’a
. . . .
3. Tradycja wywodząca się od Leibniza
. . . .
4. Cel psychologii
5. Dylemat niepowtarzalności
6. Dyspozycja
....................................................................
7. Niespołeczne p o c z ą t k i .....................................................
8. Znaczenie wczesnej afiliacji
9. Stadność a in d y w id u a liz m .............................................
10. Czy pojęcie jaźni jest niezbędne?
..............................
11. P r o p r i u m ............................................................................
12. Zlewanie się funkcji p r o p r i u m ......................................
13. Krytyka
............................................................................
14. Rozwój przypadkowy, przystosowawczy i ukierunko­
wany
...................................................................................
15. Motywacja i n a p i ę c i e .....................................................
16. S u m i e n i e ............................................. * .
.
.
.
17. Systemy w a r t o ś c i ............................................................
18. Lęk i k u l t u r a ....................................................................
19. W o l n o ś ć ............................................................................
20. Struktura o s o b o w o ś c i .....................................................
21. Poczucie r e l i g i j n e .............................................................
22. Epilog: Psychologia a d e m o k r a c j a .................................. . 8
7
10
14
17
20
22
25
29
31
33
34
39
49
31
34
56
58
63
65
68
72
76
0
Jednostka i religia
Przedmowa
...........................................................................
1. Źródła poszukiwań religijnych
......................................
2. Religijność wieku młodzieńczego
3. Religijność wieku dojrzałego
4. Sumienie i zdrowie p s y c h i c z n e ......................................
5. Istota zwątpienia
............................................................
6. Istota wiary
Od w y d a w c y ............................................................................225
85
89
115
139
160
183
204
Przedmowa
Fundacji Wykładów imienia Terry’ego zależy na ukazaniu
związków danej dyscypliny z dobrem człowieka i szeroko po­
jętą religią. W przypadku psychologii zadanie to jest szcze­
gólnie trudne, gdyż nie stanowi ona jednej dyscypliny. W prze­
ciwieństwie do matematyki, fizyki czy biologii nie jest zwartą
nauką, lecz raczej zbiorem faktów i opinii, a wobec tego jej
związek z dobrem ludzi i religią zależy od tego, jakie fakty
i opinie bierze się pod uwagę. Mimo tej nieokreśloności istnie­
je odrębny psychologiczny sposób myślenia, zdumiewająco
zresztą w dzisiejszych czasach popularny.
Nowe, niewolne od uproszczeń koncepcje psychologiczne,
witane są często jako tryumf analizy. Niedawno całe nasze
życie psychiczne lub sporą jego część „wyjaśniano” działaniem
łuku odruchowego, warunkowaniem i wzmacnianiem. Zgodnie
z innym poglądem jest ono zlepkiem skojarzonych ze sobą
wrażeń, myśli i uczuć albo — jeszcze inaczej — dynamiczną
grą pomiędzy
id, ego
a
superego.
Możliwe są i inne formuły,
tyleż atrakcyjne, co schematyczne. Nauka powinna wprawdzie
porządkować fakty nie mnożąc przy tym pojęć bez potrzeby, ale
nadmierne upraszczanie nie przynosi jej chluby, a w psycho­
logii zaowocować może jedynie karykaturą natury ludzkiej.
Osobowość jest zbyt skomplikowana, by można ją było skrę­
pować jakimś pojęciowym gorsetem. Wychodząc z tego przeko­
nania opowiedziałem się w niniejszym eseju za podejściem
otwartym i za pewnym elektyzmem próbując zarazem przygo­
tować grunt, na którym będzie mogła powstać porządna psy­
chologia osobowości.
Wdzięczny jestem Fundacji Wykładów imienia Terry’ego
za sposobność przedstawienia tego materiału na uniwersyte­
cie w Yale w marcu 1954 roku. Za uprzejmość wyświadczoną
mi w związku z wygłoszonymi tam wykładami na szczególne
podziękowanie zasługuje Profesor Leonard Doob, dziekan
Edmund Sinnott, Pan Eugene Davidson i Pan Ruben Holden.
Cenne uwagi krytyczne przekazała mi moja żona — Ada
L. Allport i przyjaciel — Peter A. Bertocci, profesor filozofii
na Uniwersytecie Bostońskim. Moje wykłady w wielu punktach
dotykają drażliwych zagadnień filozoficznych. Profesor Ber­
tocci nie mógł wprawdzie z czystym sumieniem zaaprobować
sposobu, w jaki je potraktowałem, ale udzielił mi daleko idącej
pomocy. W przygotowaniu wykładów bardzo pomogła mi Pani
Eleonora D. Spragus, za co winien jej jestem głęboką wdzięcz­
ność.
Mój kolega i przyjaciel, Pitirim A. Sorokin, przez wiele lat
dzielnie walczył o rozszerzenie perspektywy współczesnych
nauk społecznych. Dedykując mu te stronice chciałbym choć
w części wyrazić swój podziw dla jego wiedzy i moralnej odwa­
gi-
Gordon W. A llp ort

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin