Julian Dunajewski - Wykład Ekonomii Politycznej.pdf

(21310 KB) Pobierz
Tom I
Klasyka Polskiej
Myśli Wolnorynkowej
Julian Dunajewski
Wykład ekonomii politycznej
Seria:
Klasyka Polskiej Myśli Wolnorynkowej
Tom 1
Warszawa 2012
Spis treści:
Przedmowa Komitetu Wydawniczego........................................ 7
Wstęp.................................................................................................. 15
Pojęcia elementarne..........................................................................16
Niniejsze wydanie zostało oparte na wydaniu,
które ukazało się nakładem
Towarzysta Ekonomicznego w Krakowie w 1935
I. Część teoretyczna.......................................................................... 29
A. O tworzeniu bogactw................................................................ 29
Czynniki produkcji.................................................................30
1. Przyroda .................................................................30
2. Praca ....................................................................... 33
3. Kapitał ....................................................................52
4. Działanie wspólne wszystkich trzech czynników
produkcji........................................................................70
O cenie......................................................................................73
O pieniądzu............................................................................. 86
Praca jako miara wartości zamiennych....................100
Zboże jako miara wartości zamiennych....................101
O monecie kruszcowej.............................................. 102
O monecie zdawkowej............................................... 113
O kredycie............................................................................... 115
O kredytowych środkach obiegowych..................... 120
O organizacji banków biletowych.............................. 137
B. O rozdziale dochodu...............................................................148
1. Zarobek............................................................................... 148
2. Renta od kapitału. (Czynsz - stopa procentowa)
171
3. Renta ziemska.................................................................... 188
4. Zysk z przedsiębiorstwa................................................. 200
Stosunek między wszystkimi częściami dochodu
narodowego.......................................................................... 202
C. O zużyciu, czyli konsumpcji.....................
207
Stosunek między produkcją a konsumpcją........................ 209
Zbytek..................................................................................... 216
ISBN:
978-83-61344-41-4
Projekt okładki:
Maciej Harabasz
Redaktor wydania:
Mateusz Blaszczyk
Korekta:
Edwin Kaniuk
Wydawca:
Wydawnictwo PROHIBITA
Paweł Toboła-Pertkiewicz
www.prohibita.pl
wydawnictwo@prohibita.pl
Teł: 22 424 37 36
Sprzedaż książki w Internecie:
multibook.pl
«Si?(SAR«tA IMNA Hi
i.
W$3tY$TKiE
Julian Dunajewski
(1822-1907), jeden z najwybitniejszych po­
lityków końca XIX wieku w Europie. Prawnik, ekonomista,
wykładowca i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, zwolen­
nik liberalizmu ekonomicznego, w swych pracach odwoływał
się do myśli Adama Smitha, Jeana Baptiste Saya, Frederica
Bastiata oraz Charlesa Raua.
Dwukrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa UJ,
a następnie trzykrotnie powierzono mu stanowisko rektora
i prorektora, członek Akademii Umiejętności. Karierę poli­
tyczną rozpoczął w 1864 r., uzyskując najpierw mandat posel­
ski do galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie, a od 1873 r.
(do końca życia) miejsce w parlamencie wiedeńskim. Jeden
z przywódców prawicy w walce z centralizmem niemieckim,
obrońca języka narodowego. W parlamencie zajmował się spra­
wami budżetowymi oraz reformą administracyjną, współtwo­
rząc projekt organizacji władz administracyjnych dla Galicji.
Pod koniec lat 70. XIX wieku został prezydentem Krakowa.
W latach 1880-1891 pełnił funkcje ministra skarbu Austrii i jako
pierwszy zlikwidował deficyt budżetowy i uzdrowił finanse.
Niezwykle ceniony przez cesarza Franciszka Józefa I, został
odznaczony przez niego m.in. Wielkim Krzyżem Orderu Św.
Szczepana i Wielką Wstęgą Orderu Cesarza Leopolda. Po po­
wrocie do Krakowa mieszkał w pałacyku przy ul. Podwale
stąd część tej ulicy nazwano potem jego nazwiskiem.
9 listopada 1907 r. w Krakowie.
Autor prac:
Ziemia i kredyt. Studium ekonomiczne
(1864),
O
instytucjach gminnych
(1850),
Zarys organizacyjny władz admi­
nistracyjnych w Galicji
(1871, z Wiktorem Kopffem i Dionizym
Skarżyńskim),
Wykład ekonomii politycznej
(cykl wykładów opu­
blikowany w 1935).
Przedmowa
Publikacja wykładów Dunajewskiego z 1.1872-1873 podjęta przez
Wydział Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, łącznie z Towarzy­
stwem Ekonomicznym w Krakowie, pod egidą komitetu wydaw­
niczego, w skład którego weszli profesorowie Stanisław Estreicher,
Adam Krzyżanowski, Ferdynand Zweig, wymaga paru słów uza­
sadnienia i wyjaśnienia.
Wielka postać Juliana Dunajewskiego (ur. w 1821 r., zm.
w 1907 r.) znana jest powszechnie ze swej działalności na arenie
politycznej. Zajmują się nią w pracach, zresztą przeważnie oko­
licznościowych, Kobrzyński, Zoll starszy, Peniżek, Górski, Szy-
musik, Piniński. Znalazła ona wreszcie pełne oświetlenie w do­
skonałej pracy biograficznej, podjętej przez długoletniego człon­
ka prezydium w ministerstwie Dunajewskiego i b. min. sprawie­
dliwości, wiedeńczyka, dra Józefa Schenka*.
Dunajewski, przypominamy, był pierwszym polskim mini­
strem skarbu w Austrii (1880-1891), prowadząc faktycznie gabi­
net „Taafe-Dunajewski", który toruje potem drogę trzem dalszym
Polakom - ministrom skarbu: Leonowi Bilińskiemu (trzykrotne­
mu ministrowi skarbu i wspólnych finansów, i gubernatorowi
* Dr Józef Schenk,
Dr Julian Ritter von Dunajewski, ein österreichischer
Finanzminister,
Wien-Leipzig 1934, str. 142 (z portretem) [przyp. Ko­
mitetu Wyd.].
7
Julian Dunajewski -
Wykład ekonomii politycznej
Przedmowa
Banku Austro-Węgierskiego), Witoldowi Korytowskiemu (1906-
-1908) oraz Wacławowi Zaleskiemu (w gabinecie Stürgkha). Skarb,
najważniejszy resort wielkiego mocarstwa, znajduje się od czasu
Dunajewskiego niemal tradycyjnie w rękach Polaków. Tak dobre
doświadczenie poczyniono z Dunajewskim jako ministrem skar­
bu, że po nim Koło Polskie mogło resort skarbu uważać niemal za
swój „stan posiadania".
Dunajewski jest pierwszym sternikiem skarbu austriackiego,
któremu udało się w pełni i na trwałe dzieło przywrócenia rów­
nowagi budżetowej. Przygotował je z żelazną wytrwałością i nie­
mal brutalną konsekwencją. Przed Dunajewskim deficyt budże­
towy Austrii był chroniczny i stały. Powtarzał się niezmiennie
w każdym budżecie przez 100 lat z rzędu i w 1860 r. doprowadził
do formalnego bankructwa państwa. Nikt nie myślał nawet
o możliwości wydostania Austrii na twardy grunt zrównoważo­
nych finansów. Dunajewskiemu udało się to w pełni i na trwałe
(dzieła jego dokończył w rok po jego ustąpieniu min. Steinbach
w zakresie reformy walutowej). Udało mu się to jednak nie tylko
dzięki zaletom umysłu, ale przede wszystkim dzięki wysokim
zaletom charakteru.
Działalność Dunajewskiego jako polityka, jako posła na gali­
cyjski sejm krajowy, jako posła w parlamencie austriackim i póź­
niejszego ministra skarbu znalazła pełne, źródłowe oświetlenie
w
Mowach Juliana Dunajewskiego,
wydanych przez Władysława
Leopolda Jaworskiego*. Posiadają one wielkie znaczenie dla hi­
storyka gospodarki galicyjskiej i austriackiej w latach osiemdzie­
siątych ubiegłego stulecia oraz dla poznania politycznej sylwetki
Dunajewskiego.
*
Mowy Juliana Dunajewskiego w Sejmie Krajowym i w Radzie Państwa.
Przetłumaczył, objaśnił i wydał Władysław Jaworski,
Z przedmową Pio­
tra Górskiego, Kraków-Warszawa. Gebethner 1914 [przyp. Komitetu
Wydawniczego].
Tak więc Dunajewski jako polityk i mąż stanu jest i w opra­
cowaniach, i w materiałach do pewnego stopnia utrwalony w li­
teraturze.
Inaczej ma się sprawa z Dunajewskim jako myślicielem i na­
uczycielem ekonomii. Dunajewski był nie tylko politykiem i mę­
żem stanu, ale był i profesorem ekonomii. Zaczął swą karierę uni­
wersytecką w 1855 r. jako zastępca prof. nauk politycznych na
Uniwersytecie Jagiellońskim. Za czasów reakcji (w erze Pacha) rząd
przeniósł go do Preszburga, gdzie pozostaje do 1860 r. w charak­
terze profesora akademii prawniczej. W 1860 r. mianowany zo­
staje zwyczajnym profesorem administracji, prawa górniczego
i ekonomii we Lwowie. W r. 1861, w którym przywrócono czę­
ściowo język polski na Uniwersytecie Jagiellońskim, wraca do Kra­
kowa jako profesor nauk politycznych (ekonomii, administracji,
statystyki). W 1873 r. wybrany zostaje posłem do Rady państwa.
Lata sześćdziesiąte i początek lat siedemdziesiątych to najważ­
niejszy okres jego działalności naukowej w zakresie ekonomii, po­
lityki ekonomicznej i skarbowości.
Z tego czasu dotychczas znane były tylko wykłady Duna­
jewskiego z lat 1864-1865, utrwalone w skryptach spisanych przez
uczniów Dunajewskiego. Skrypty te były przedmiotem studium,
ogłoszonego przez Ferdynanda Zweiga, nakładem Polskiej Aka­
demii Umiejętności*.
W studium tym autor przeprowadził ocenę dorobku nauko­
wego Dunajewskiego z punktu widzenia historii doktryn, oczy­
wiście na podstawie materiału wówczas mu dostępnego.
Tymczasem, dzięki przypadkowi, udało się uzyskać skrypty
Dunajewskiego z lat późniejszych, a mianowicie z okresu 1872-
-1873, które przy porównaniu okazały się w wielu wypadkach
* Zweig Ferdynand,
System ekonomii i skarbowości Juliana Dunajewskiego,
Kraków 1925, str. 33 [przyp. Komitetu Wyd.].
8

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin