Karolina Rejch-Bednarczyk Płock, 10.06.2014 r.
Pielęgniarstwo
III rok
Nr albumu 7534
Pielęgniarstwo gin-poł
Samokształcenie: Problemy pielęgnacyjne w okresie połogu
Połóg to okres trwający 6 do 8 tygodni po porodzie, w którym organizmu powraca do stanu sprzed ciąży. W tym czasie cofają się prawie wszystkie zmiany, które zaszły w organizmie kobiety w czasie ciąży i porodu:
· Cofanie się zmian ciążowych i porodowych;
· Gojenie się ran porodowych;
· Rozpoczęcie się i utrzymanie laktacji;
· Ponowne podjęcie czynności przez jajniki.
Największe zmiany obserwuje się w obrębie dna macicy, powłok brzusznych, pęcherza moczowego oraz odbytnicy. Fizjologicznym zjawiskiem jest również wydzielanie w obrębie rany tzw. odchodów połogowych, które powinny mieć następujący wygląd :
· od 1 do 6 dnia – krwiste;
· w końcu 1 tyg. – brązowo - czerwone;
· w końcu 2 tyg. – brudno - żółte;
· w końcu 3 tyg. – wodnisto - surowicze;
· po 4-6 tyg. powinny zaniknąć całkowicie.
W okresie połogu często występują bóle w dole brzucha spowodowane skurczami macicy. Nasilają się one podczas karmienia piersią, ze względu na wzmożone wydzielanie oksytocyny. Natomiast skurcze macicy, występujące również po porodzie, mające na celu zwijanie macicy(inwolucję) – są bolesne tylko w pierwszych kilku dniach. Są one najsilniej odczuwane przez kobiety, u których mięsień macicy jest bardziej rozciągnięty np. po ciąży bliźniaczej czy też wielokrotnych porodach.
We wczesnym połogu mogą pojawić się trudności w oddawaniu moczu lub zaparcia. Są spowodowane najczęściej rozciągnięciem i przejściowym zwiotczeniem mięśni w okolicy dna miednicy i ustępują zwykle samoistnie po 1-2 dniach.
Dość nieprzyjemną dla położnicy dolegliwością wczesnopołogową może być nadmierne pocenie się całego ciała. Jest to objaw zmęczenia poporodowego i zmieniającego się dynamicznie stanu hormonalnego. W ten sposób mogą być również usuwane nagromadzone w czasie ciąży płyny.
Prawidłowa laktacja rozpoczyna się w 48-72 godziny po porodzie, co przejawia się nagłym powiększeniem piersi. Noworodek rozpoczyna ssanie bezpośrednio po porodzie, jednak wówczas ssie tylko siarę. Przez kilka pierwszych dni połogu proces wydzielania pokarmu może podlegać zaburzeniom. Piersi są nadmiernie rozciągnięte, brodawki mogą być wciągnięte i niepodatne na ssanie noworodka. Jeżeli problemy utrzymują się, pomocne może się okazać wyciskanie mleka ręką lub podawanie małych dawek oksytocyny przed karmieniem, co powinno zapoczątkować wypływ mleka i zmniejsza wypełnienie piersi. Wczesne zmniejszenie ilości pokarmu może być następstwem błędów w opróżnianiu piersi, problemów natury psychicznej, lub też chorób ogólnoustrojowych i miejscowych.
Regularne stosunki płciowe można rozpocząć w 4 – 6 tygodni po porodzie. Podjęcie współżycia wcześniej może prowadzić do zakażenia wstępującego. Najpierw jednak kobieta powinna zgłosić się na kontrolne badanie ginekologiczne. Wszelką aktywność fizyczną należy zwiększać stopniowo i powoli.
W okresie połogu mogą także wystąpić objawy wskazujące na wystąpienie powikłań :
· obfite krwawienie z dróg rodnych;
· cuchnące odchody lub brak wydzieliny;
· utrzymujący się ból w dole brzucha, lub w kroczu;
· nadmierne zaczerwienienie rany pooperacyjnej lub krocza;
· dreszcze, gorączka lub utrzymujący się stan podgorączkowy;
· bolesne zgrubienie w piersi;
· ból, obrzęk i zaczerwienienie w okolicy kończyn dolnych
Wystąpienie któregokolwiek z wyżej wymienionych objawów powinno skutkować natychmiastową wizyta u lekarza.
Połogowe zapalenie gruczołu sutkowego
Najczęściej występuje ono pomiędzy 8 a 12 dniem połogu i zwykle wywoływane jest przez zakażenie gronkowcem, drobnoustroje wnikają przez pęknięcia brodawek sutkowych. Jego objawami są obrzęk, stwardnienie, zaczerwienienie i bolesność gruczołu sutkowego. Często występuje też podwyższenie temperatury ciała oraz dreszcze. Leczenie polega na podawaniu właściwych antybiotyków, a profilaktyka na utrzymaniu właściwej higieny gruczołu sutkowego.
Choroba zakrzepowa
Do jej powstania mogą przyczynić się zmiany, które powstają w organizmie kobiety. Między innymi połogowy wzrost poziomu płytek krwi oraz fibrynogenu oraz inne czynniki usposabiające, między innymi: żylaki kończyn dolnych, zakażenia połogowe, uszkodzenie połogowe ścian naczyń krwionośnych oraz długotrwałe unieruchomienie po porodzie. Dlatego też bardzo istotną sprawą jest wczesne uruchamianie kobiety po porodzie (wczesne wstawanie i terapia ruchowa)- jest to najważniejszy czynnik zapobiegający groźnemu powikłaniu, zarówno po porodzie fizjologicznym, jak i operacyjnym.
Zakrzepica żył miednicy
Objawami mogą być: przyspieszenie tętna, podwyższona temperatura, samoistna i uciskowa bolesność okolic pachwin i na przebiegu dużych naczyń kończyny dolnej, błyszcząca skóra lub zasinienie. Wskazane badanie metodą Dopplera (iflebografia). Leczenia za pomocą heparyny dożylnie, doustnymi antykoagulantami do 2 lat.
Późne krwawienia poporodowe
Mogą one wystąpić po 24 godzinach od porodu, nawet do 5 tygodnia połogu. Najczęstsza przyczyna to pozostanie resztek łożyska w macicy oraz stan zapalny błony śluzowej macicy. Decydujące znaczenie w zapobieganiu krwawieniom poporodowym odgrywa właściwe prowadzenie III okresu porodu dokładna ocena całości łożyska bezpośrednio po porodzie oraz skrobanie ścian jam macicy, jeśli pozostają resztki tkanek płodu.
Psychozy poporodowe
Czasami u kobiet po porodzie mogą występować znaczne zburzenia nastroju (apatia, depresja, bezsenność, rozdrażnienie). Ma to związek głównie ze zmianami hormonalnymi, do których dochodzi w okresie połogu.
Zaburzenia psychiczne mogą pojawić się jako: jedyny epizod ściśle związany z ciążą czy połogiem; pojawiający się okołoporodowo, pierwszy epizod startującego procesu chorobowego; nawrót przewlekłych zaburzeń.
Depresja to najczęstsze zaburzenie psychiczne występujące u kobiet. 25% kobiet w wieku rozrodczym cierpi na zaburzenia afektywne, a ciąża i poród to jedne z głównych czynników sprzyjających
Psychozy w ciąży jest to problem na szczęście dość rzadki, dotyczy zwykle kobiet już wcześniej chorujących i leczących się przewlekle z powodu, np. schizofrenii. Choroba ta niesie duże ryzyko powikłań położniczych, nieleczona może być zagrażać matce i dziecku - treści psychotyczne u chorej tematycznie wiążą się z ciążą, zwykle przeżywaną w sposób urojeniowy, np. kobieta uznaje że jest Matką Boską lub zaprzecza, że jest w ciąży i odmawia opieki ginekologicznej. Zmiany te ustępują zazwyczaj samoistnie, a kobieta po porodzie wymaga wsparcia ze strony swojej rodziny, przede wszystkim partnera.
Połóg to czas, który można określić jako specyficzny okres w życiu kobiety. Z jednej strony kobieta czuje się szczęśliwa, że wreszcie tak do końca stała się matką, że wreszcie może przytulić swoje ukochane maleństwo, może je nakarmić i przewinąć. Jednak z drugiej strony to okres, kiedy ponownie kobieta musi zaakceptować zmiany, jakie zachodzą w jej organizmie, musi przezwyciężać ból i inne poporodowe nieprzyjemności, które kiedy przeminą, pozwolą jej organizmowi w pełni funkcjonować tak, jak miało to miejsce przed ciążą. Kobieta w tym okresie może mieć zmienne nastroje, być nieco bardziej drażliwa. Dlatego też wszyscy naokoło powinni starać się jej pomóc pokonać te ostatnie przeszkody do stania się najszczęśliwszą mamą na świecie.
Literatura:
- Tadeusz Pisarski, Położnictwo i ginekologia, wyd III, PZWL, Warszawa 1996 r.
- Joahim W. Dudenhausen, Willibald Pschyrembel, Położnictwo praktyczne i operacje położnicze, wyd IV, PZWL, Warszawa 2002 r.
1
krejch