Nie dla przemocy cz 1 - Przemoc domowa 2013r.pdf

(1087 KB) Pobierz
PORADNIK
DLA
PRZEMOCY
Część 1
NIE
Rada ds. Kobiet Służby Więziennej
Warszawa 2013
PRZEMOC DOMOWA
„Wszystko co dobre, nie ma żadnego związku z przemocą”.
Martin Luther King
ISBN 978-83-938106-0-4 całość
ISBN 978-83-938106-1-1 t. 1 - wersja drukowana
ISBN 978-83-938106-2-8 t. 1 - wersja elektroniczna
Część pierwsza – Przemoc domowa
Redakcja:
Małgorzata Nadulicz i Krzysztof Trela, Rada ds. Kobiet Służby Więziennej
Spis treści
Jacek Włodarski, Michał Zoń, Renata Durda
1. Wstęp
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
7
9
11
11
16
18
21
21
32
35
46
49
52
59
82
Anna Osowska-Rembecka
2. Wprowadzenie – dla kogo przeznaczony jest ten poradnik?
Ludmiła Kwiecińska
3. Rodzaje i definicja przemocy
.
. . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Magdalena Chojnacka
4. Symptomy przemocy domowej
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . .
4.1. Mechanizmy działania i myślenia sprawcy i ofiary
.
4.2. Przemoc w rodzinach funkcjonariuszy
. . . . . . . . .
4.3. Jesteś ofiarą czy sprawcą przemocy?
. . . . . . . . . . .
Urszula Dudek, Anna Struk
5. Polskie prawo dotyczące przemocy domowej
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
5.5.
5.6.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Na czym polega przemoc w rodzinie w świetle polskiego prawa?
Pokrzywdzony/a w postępowaniu przygotowawczym
. . . . . . . . .
Postępowanie sądowe karne w sprawie o przemoc w rodzinie
. . .
Co to jest mediacja?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jak uzyskać odszkodowanie lub zadośćuczynienie?
. . . . . . . . . . .
Obowiązek alimentacyjny
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Urszula Dudek
6. Wzory pism procesowych
.
7. Zakończenie
.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
PORADNIK – NIE DLA PRZEMOCY
1. Wstęp
Przemoc. Z tym zjawiskiem spotykamy się na co dzień. Szczególnie my
– funkcjonariusze Służby Więziennej. Na co dzień mamy też do czynienia z jej
sprawcami. Również sprawcami przemocy domowej. Przestępstwa o najgorszym
charakterze, bo popełnianym w zaciszu domowym i dotykającym najbliższych.
Ten rodzaj przemocy ma wiele twarzy. Występuje nie tylko w relacjach męż-
czyzna (sprawca) – kobieta (ofiara), chociaż to zjawisko zauważane jest najczęś-
ciej. Zdarzają się też sytuacje przeciwne, kiedy pokrzywdzonym jest mężczyzna,
któremu trudno przyznać się do tego. Ofiarami tego okrutnego przestępstwa są
również dzieci. Bezbronne, często maltretowane lub obserwujące maltretowanie.
Ciche i bezbronne.
Skażenie przemocą należy zwalczać każdą bronią i każdym „lekarstwem”.
Wydaje się, że jednym z nich może być ten poradnik. Poradnik, który został
napisany z inicjatywy Rady ds. Kobiet Służby Więziennej. Czy należy przez to
rozumieć, że zjawisko przemocy domowej szczególnie dotyczy naszej grupy za-
wodowej? Myślę, że nie. Jednak nie należy też naiwnie sądzić, że nasza grupa
zawodowa jest od niego wolna.
Każdy środek, a ten Poradnik jest takim środkiem, który może pomóc w wal-
ce z przemocą jest bardzo cenny. Szczególnie cenna jest inicjatywa, która w spo-
sób jasny i przystępny, klarowny i czytelny może pomóc ofiarom tego przestęp-
stwa. To narzędzie, które można wziąć do ręki i posłużyć się jak orężem. Orężem,
które ofierze pozwala zachować godność.
gen. Jacek Włodarski
Dyrektor Generalny Służby Więziennej
Pod koniec maja br. uczestniczyłem w ważnym spotkaniu zorganizowanym
w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów przez Biuro Pełnomocnika Rządu do
Spraw Równego Traktowania we współpracy z Radą Europy. Tematem konferen-
cji były koszty przemocy, jakie ponosi państwo należycie reagujące na naganne
i poddane karaniu zachowania, w szczególności zaś koszty przemocy wobec ko-
biet. Przygotowując się do rozmowy z ekspertami z Rady Europy ustaliłem, że
w polskich jednostkach penitencjarnych w dniu 31 grudnia 2012 r. przebywało
blisko 8,5 tys. osób, które skazane zostały za czyny przestępcze polegające na
stosowaniu szeroko rozumianej przemocy, w tym przemocy w rodzinie (art. 207
kodeksu karnego). Tak więc, w pewnym uproszczeniu, przyjąć można, że co dzie-
siąty skazany odbywający karę w zakładzie karnym był osobą odpowiedzialną
za znęcanie się nad najbliższymi, w tym dziećmi i osobami niepełnosprawnymi.
Wymowę przedstawionych danych pozostawię bez komentarza.
O przemocy w rodzinie, w szczególności przemocy wobec kobiet, dyskutuje
się od szeregu lat w różnych, bardzo poważnych gremiach. Dla przykładu wska-
3
Część pierwsza – Przemoc domowa
zać można dokumenty i opracowania, zamieszczone na stronach internetowych
Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania. Jak podaje Pełno-
mocnik Rządu, „w celu przełamania cyklu nierówności płci i ciągłego wystawia-
nia kobiet na przemoc z powodu płci, Rada Europy przyjęła w 2011 roku swoją
Konwencję o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy do-
mowej, która została otwarta do podpisu w Stambule, w maju 2011 r. (Konwencja
Stambulska)”.
O Konwencji Stambulskiej piszę nie bez powodu. Dokument ten uznaje bo-
wiem przemoc wobec kobiet za naruszenie praw człowieka i formę dyskryminacji.
Oznacza to wprost, że Państwa będą ponosić odpowiedzialność, jeśli odpowiednio
na nią nie zareagują. Konwencja stanowi pierwszy dokument międzynarodowy,
w którym zawarto definicję płci (gender). W rozumieniu nowego aktu prawnego,
pojęcie „płci” nie oznacza tylko płci biologicznej – mieści się w nim również płeć
społeczno-kulturowa, która przypisuje kobietom i mężczyznom odmienne, szcze-
gólne role i zachowania w społeczeństwie. Dodatkowo warto zauważyć, że Kon-
wencja Stambulska wprowadza nowe rodzaje przestępstw związanych z przemo-
cą, takie jak wymuszone małżeństwo czy przymusowa aborcja albo sterylizacja
(również genitalne okaleczanie kobiet). Przyjęcie przez Radę Europy Konwencji
Stambulskiej stanowi wyraźne potwierdzenie skali problemu przemocy, występu-
jącej we wszystkich państwach członkowskich Rady Europy.
O przemocy nie wystarczy jednak wyłącznie pisać i dyskutować. Przemocy
należy czynnie przeciwdziałać. A formą takiego przeciwdziałania jest z pewnoś-
cią przygotowanie niniejszej publikacji. Zaletą „Poradnika” jest z jednej strony
jego zwięzły charakter, z drugiej zaś rzetelne i szczegółowe przedstawienie praw-
nych reakcji, możliwych do zastosowania w przypadku stwierdzenia wystąpienia
zjawiska przemocy. Zawarte pod koniec publikacji aktualne wzory pism, w tym
pism procesowych, stanowią niezaprzeczalny walor przedsięwzięcia.
I mimo wysokiej wartości merytorycznej i edytorskiej „Poradnika”, swoje
wystąpienie zakończę mocnym i przewrotnym przesłaniem – przeczytajcie Panie
i Panowie, Koleżanki i Koledzy prezentowaną publikację, bo warto. Po przeczy-
taniu odłóżcie po prostu na półkę – obyście już nigdy nie musieli sięgać do po-
nownej lektury.
Michał Zoń
Dyrektor Biura Prawnego w Centralnym Zarządzie Służby Więziennej
Problematyką przemocy w rodzinie i bliskich relacjach zajmuję się już kilka-
naście lat. Od 1998 roku redaguję jedyne w Polsce czasopismo poświęcone temu
tematowi czyli dwumiesięcznik „Niebieska Linia”. Od 2005 roku kieruję także
Ogólnopolskim Pogotowiem dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”,
placówką pomocową Instytutu Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psy-
chologicznego. Od wielu lat w obydwu tych miejscach „drążyliśmy” temat prze-
mocy w rodzinach mundurowych. Co roku bowiem zgłaszały się do nas osoby,
4
Zgłoś jeśli naruszono regulamin