BHP w praktyce - Bogdan Raczkowski.pdf

(37896 KB) Pobierz
Bogdan Rączkowski
w praktyce
W ydanie
XII
Stan prawny na dzień 1 stycznia 2009 r.
oMJć
Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o.
Gdańsk 2009
© Copyright by Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o.
oMJć
Gdańsk 2009
Projekt okładki:
Miłosz Rączkowsłd
Opracowanie graficzne:
oltfJc
Mariusz R. Marszałkowski
Korekta:
op£lc
Zespół ODDK
Publikacja zalecana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej jako podręcznik do pro­
gramu nauczania dla zawodu technik bezpieczeństwa i higieny pracy. Nr programu
(21 OZ/SPr Spd/MEN/1996.10.17).
ISBN 978-83-7426-554-6
Wydawca:
p | ■®
p
Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o.
80-317 Gdańsk Oliwa, ul. Obrońców Westerplatte 32A
www.oddk.pl; e-mail: oddk@oddk.pl; tel./faks 058 554 29 17
SPIS TREŚCI
W prow adzenie.............................
19
Zakres obowiązków i uprawnień pracodawców, pracowników oraz osób
kierujących pracownikami w zakresie bezpieczeństwa i higieny p r a c y ....................................................20
Obowiązki pracodawcy..................................................................................................
20
Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisja
bezpieczeństwa i higieny p ra c y ...................................................................
25
Uprawnienia pracodaw cy......................
27
Obowiązki pracow nika............................................
27
Uprawnienia pracow nika...................................................................................................................................28
Obowiązki kierownika komórki organizacyjnej............................................................................................ 28
1. NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY
Nadzór nad warunkami pracy............................................................................................................................31
Państwowa Inspekcja P r a c y ............................................................................................................................ 3 1
Zadania Państwowej Inspekcji Pracy........................................................................................' ......... 32
Uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy............................................................................................ 35
Karanie winnych wykroczeń przeciwko prawom pracownika........................................
37
Państwowa Inspekcja Sanitarna....................................................................................................................... 39
Zakres działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej.............................
39
Uprawnienia Państwowej Inspekcji Sanitarnej.............................
42
Urząd Dozoru Technicznego..............................................................................................................................42
Zakres działania Urzędu Dozoru Technicznego............................................. i ............................... 43
Uprawnienia pracowników Urzędu Dozoru Technicznego............................................................ 46
Związki zawodowe .............................................................................................................................................. 47
Zakres działania zakładowej organizacji związkowej........................................................................47
Uprawnienia związków zawodowych..................................................................................
48
Zakładowa organizacja zw iązkow a...................................................................
48
Społeczna Inspekcja P r a c y ................................................................................................................................ 49
Zadania Społecznej Inspekcji Pracy....................................................................................................... 49
Uprawnienia Społecznej Inspekcji Pracy............................................................
50
2. CERTYFIKACJA
Wstęp .................................................................................................................................................................... 53
Dyrektywy nowego pod ejścia....................
54
Ocena zgodności.................................................................................................................................................. 54
Wymagania zasadnicze.............................................................................................................................. 59
C ertyfikacja...................................................................................................................................................61
Znak zgodności..........................................
61
Deklaracja zgodności...................................
62
Odpowiedzialność producenta.................................................................................................................64
System kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu......................................................................64
N orm alizacja.............................
66
Polskie Normy i inne dokumenty norm alizacyjne............................................................................ 66
Certyfikat i znak zgodności z Polską N orm ą..............................................................................
67
System notyfikacji norm i aktów p raw n ych .................................................
69
Notyfikacja................................................................
70
3. OBIEKTY BUDOWLANE I POMIESZCZENIA PRACY
Obiekty budow lane..........................................................
75
Podstawowe wymogi bezpieczeństwa i higieny pracy dla budynków...........................................75
Opiniowanie dokumentacji projektow ej.....................................................
76
Wymagania w stosunku do rzeczoznawcy do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy.............77
Przekazanie obiektu budowlanego do użytkowania...................................................... i ...............80
Utrzymanie obiektów budowlanych ........................................
81
Książka obiektu budowlanego..........................................................................................................81
Kontrole obiektu budowlanego................................................................
89
Pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitame i środki higieny osobistej ..................................89
Ogólne wymogi dotyczące pomieszczeń higienicznosanitamych................................................. 90
Warunki zabezpieczenia budynków przed pożarem i wybuchem ....................................................103
Odporność pożarowa budynków .........................................................................................
105
Wymagania dla pomieszczeń zagrożonych w ybuchem ..........................
108
Strefy pożarowe i oddzielenia przeciwpożarowe............................................................
108
Zapewnienie bezpieczeństwa ewakuacji ludzi z pomieszczeń i budynków............................. 110
Wymagania przeciwpożarowe dla elementów wykończenia wnętrz
i wyposażenia stałego..............................................................................................................................115
Wyposażenie budynku w podręczny sprzęt gaśniczy......................................................................115
Zasady rozmieszczania sp rzętu ............................................................................................................116
Przeglądy i konserw acja..........................................................................................................................116
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego..........................................................
116
Zasady postępowania pracowników na wypadek powstania pożaru.......................................... 117
Ochrona odgromowa ..................................................................................
119
Klasyfikacja obiektów...........................................................................................
119
Budowa urządzenia piorunochronnego......................
120
Badania stanu technicznego urządzeń piorunochronnych.............................................................121
Terminy badań okresowych...................................................................................................................122
Dokumentacja urządzeń piorunochronnych........................
122
Pomieszczenia pracy .........................................................................................
123
O św ietlenie.......................................................................................
124
Wentylacja pomieszczeń p r a c y ............................................................................................................129
Ogrzewanie pomieszczeń pracy ..............................................................................
137
Normy pomieszczeń p racy ...................................
139
Inne wymogi dla pomieszczeń pracy .....................................
142
4. PROFILAKTYCZNA OCHRONA ZDROWIA
Podział czynników niebezpiecznych, szkodliwych i u ciążliw y ch ......................................
153
Ogólne zasady oraz metody likwidacji lub ograniczenia wpływu
niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników występujących
w procesie p r a c y ................................................................................................................................................ 155
Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia i rakotwórczych. Zasady
i częstotliw ość...................................
156
Czynniki szkodliwe...................................................................................................................................156
Częstość przeprowadzania b ad ań ........................................................................................................ 158
Rejestracja wyników................................................................................................................................ 159
Rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących
na stanowisku p racy..................................................................................................
160
Karta badań i pomiarów czynników szkodliwych .................................
161
Profilaktyczne badania lekarskie ...............
161
Badania w stępne....................................................................................................................................... 162
Badania okresow e..............................................
162
Badania kontrolne.....................................................
162
Służba medycyny p r a c y ......................................................................................................................... 169
Badania sa n ita rn e ..............................................................................................................................................171
Badanie stanu zdrowia i predyspozycji psychicznych do kierowania pojazdami.............................172
Badania psychologiczne....................
173
Posiłki profilaktyczne i n ap oje........................................
179
Zasady wydawania posiłków profilaktycznych................................................................................. 179
5. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH CZYNNIKÓW NIEBEZPIECZNYCH
Zagrożenia elementami ruchomymi i luźnymi, ostrymi i wystającymi ...........................................185
Dobór typów o s ło n ...................................................................................................................................189
Zagrożenia związane z przemieszczaniem się ludzi ............................................................................ 191
Odległości bezpieczeństwa uniemożliwiające sięganie kończynami
górnymi do stref niebezpiecznych........................................................................................................191
Odległości bezpieczeństwa uniemożliwiające sięganie kończynami
dolnymi do stref niebezpiecznych......... ...........................................................................................194
Dojścia i przejścia do urządzeń technicznych.................................................................................196
Dojścia i przejścia do maszyn..................................................................................................... ..
197
Pomosty robocze i p rzejścia............................................................................
201
Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dla drabin przenośn ych....................................201
Teren zakładu p ra cy ..............................................................
202
Drogi w zakładzie p ra cy ..........................................................................................................................202
Podstawowe wymagania bezpieczeństwa dla dróg, przejść i dojazdów pożarowych........... 203
Zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym ...............................................
204
Wiadomości ogólne........................................
204
Wpływ rodzaju prądu na człowieka.................................................................................................. 204
Ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym..........................................................................205
Równoczesna ochrona przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim ............................. ...........205
Ochrona przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa)......... ..................................... 207
Ochrona przed dotykiem pośrednim ............................................................... .................................209
Organizacyjne środki ochrony przed porażeniem............................................................................ 210
Rodzaj urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, przy których eksploatacji
wymagane jest posiadanie dodatkowych k w alifik acji......... .................................................
211
Prace wykonywane przy urządzeniach elektroenergetycznych w warunkach
szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego............................................................... 215
Wykonywanie prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych.......................215
Zasady bezpiecznego wykonywania prac przy urządzeniach
i instalacjach elektroenergetycznych.....................................................................................
216
Organizacja bezpiecznej pracy przy urządzeniach elektroenergetycznych...............................217
Klasyfikacja urządzeń elektrycznych i elektronicznych z punktu widzenia
ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym .......................................................................... 220
Zagrożenie poparzeniem .......................................................................
222
Zagrożenia pożarowe i wybuchowe.............................................................................................................. 224
Minimalne wymagania dla stanowisk pracy, na których może wystąpić
atmosfera wybuchowa..............................................................................................................................229
Ogólne metody zapobiegania pożarom i w ybuchom ..................................
233
Ochrona zdrowia młodocianych..................................................................................................................... 239
6. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH CZYNNIKÓW
SZKODLIWYCH I UCIĄŻLIWYCH
Czynniki fiz y cz n e........................
247
Hałas ...................................................................
247
Źródła h ałasu ...............................................................................................................................
248
Natężenie h ała su .................................................................................................................................. 248
Rodzaje h ałasu .................................
250
Dopuszczalne wartości h a ła su ..........................................................
251
Ochrona zdrowia młodocianych....................................................................................................... 253
Prace szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia k o b iet............................................... 253
Hałas infradźwiękowy..........................................................................................................................253
Ochrona zdrowia młodocianych...............................................
254
Prace szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia kob iet...............................................254
Hałas ultradźwiękowy................................................................................................
255
Prace szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia k o b iet...............................................256
Ochrona zdrowia młodocianych....................................................................................................... 256
Zgłoś jeśli naruszono regulamin