1

Ø    Kości czaszki ( 16)

KOŚCIEC GŁOWY    (CZASZKA)

§         Czaszka daje schronienie mózgowiu, jak również m. in. na­rządom analizującym węchu, wzroku i słuchu;

§         stanowi również zrąb kostny jamy nosowej oraz jamy ustnej z jej całym aparatem żuciowym.

§         pełni funkcje podporowe i ochronne w stosunku do wszyst­kich usytuowanych na jej terenie narządów.

Funkcjom tym odpowiada budowa czaszki

§         składa się na nią bowiem szereg parzystych lub niepa­rzystych kości płaskich, przy czym prawie wszystkie są z sobą ściśle i nieruchomo połączone za pomocą szwów, które u zwierząt dorosłych mogą ulegać skostnieniu

§         Połączenia ruchome istnieją tylko w stawie żuchwowym oraz między poszczególnymi częściami kości gnykowej.

§         Niektóre kości czaszki (szczególnie u dużych zwierząt) mają w swym wnętrzu zatoki wypełnione powietrzem. Taka budowa zwiększa objętość i wytrzymałość kości, zmniejszając jednocześnie jej ciężar, a co za tym idzie i ciężar głowy jako całości.

W czaszce wyróżnia się dwie zasadnicze części:

§         część mózgowiową (mózgowioczaszkę)

§         część trzewną zwaną również twarzową {trzewioczaszkę);

o       orientacyjną granicę między nimi stanowią oczodoły.

Wielkość obu wymienionych części zależy od wielu czynników:

m. in.

§         od wielkości mózgowia,

§         rozwoju zębów i mięśni żuciowych,

§         od trybu życia oraz wielkości zwierzęcia.

Na przykład u zwierząt młodych, które mają jeszcze słabo rozwinięty aparat szczękowy, obydwie części czaszki mają prawie tę samą długość z tym tylko, że część mózgowiowa  jest bardziej okrągła niż u zwierząt dorosłych.

U zwierząt roślinożernych część trzewną jest znacznie większa niż u innych zwierząt.

sprawia to obecność mocnych zębów trzonowych i przedtrzonowych, przestrzeni bez­zębnej między przedtrzonowcami a siekaczami oraz silnych mięśni żucio­wych.

U dorosłych świń część mózgowiową czaszki wydaje się być większa dzięki obszernym zatokom pneumatyzującym kości czołowe, ciemieniowe, a także potyliczną.

U bydła, w związku z obecnością rogów, mocno zmie­niony jest ogólny kształt czaszki jak również stopień rozwoju oraz poło­żenie poszczególnych kości.

Czaszka jako całość przypomina czterograniastą piramidę, w której wyróżnia się

Ø      powierzchnię górną,

Ø      powierzchnię dolną (zwaną podstawą czaszki)

Ø      dwie powierzchnie boczne.

Ścięty koniec piramidy zwróco­ny jest ku przodowi, natomiast podstawa — ku tyłowi.

Czaszka jest zbudowana z 6 nieparzystych i 13 parzystych kości

przy czym nazwy kości odpowiadają w większości wypad­ków ich położeniu:

1)                nieparzysta kość potyliczna leży w okolicy potylicz­nej; u zwierząt jest ona całkowicie przykryta mięśniami leżącymi na szyi i umocowującymi się na głowie,

2)                  parzysta kość ciemieniowa

3)                niepa­rzysta kość międzyciemieniowa zajmują okolicę ciemieniową

4)                parzysta kość czołowa znajduje się w okolicy czołowej

5)                parzysta kość nosowa leży w okolicy grzbietu nosa

6)                parzysta kość skroniowa kształtuje okolicę skroni

7)                parzysta kość jarzmowa tworzy okolicę jarzmową

8)                parzysta kość łzowa stanowi przednią ścianę oczodołu

9)                parzysta kość szczękowa odpowiada okolicy szczękowej

10)            parzysta zaś kość międzyszczękowa, zwana siekaczową — okolicy siekaczowej.

Na powierzchni dolnej, zwanej podstawą czaszki, ku przodowi od kości potylicznej układają się:

11)            nieparzysta kość klinowa

12)            parzysta kość skrzydłowa

13)            nieparzysty lemiesz

14)            parzysta kość podniebienna biorąca udział w utworzeniu podniebienia kostnego.

Wewnątrz jamy nosowej leżą

15)parzyste górne kostne małżowiny nosowe

16 ) parzyste dolne kostne małżowiny nosowe

17) nieparzysta kość sitowa układająca się na granicy jamy nosowej i jamy czaszkowej, miedzy kośćmi czołowymi i kością klinową.

Od dołu zestawia się z czaszką

18)  parzysta kość żuchwowa

19)     nieparzysta kość gnykowa.

Czaszka zestawia się z pierwszym kręgiem szyjnym za pośrednictwem dwóch kłykci, które ograniczają otwór potyliczny wielki łączący kanał krę­gowy z jamą czaszkową.

Górna krawędź kości potylicznej tworzy grzebień potyliczny.

Gałki oczne usytuowane są w oczodołach otwierających się po obu stronach kości czołowych.

Ku tyłowi od oczodołów znajdują się doły skroniowe, w których przymocowują się mięśnie skroniowe.

Doły te ograniczone są z boków przez łuki jarzmowe, a od oczodołów oddzielają je wyrostki jarzmowe kości czołowych; każdy z wyrostków jest przebity u podstawy otworem nadoczodołowym.

Guzki stawowe usytuowane na dolnej powierzchni łuków jarzmowych służą do połączenia z żuchwą. Ku tyłowi od tych guzków, na granicy z ko­ścią potyliczną, widnieją przewody słuchowe zewnętrzne, do których przy­mocowują się małżowiny uszne.

Kości siekaczowe, szczękowe i żuchwowe posiadają krawędzie zębodołowe dla siekaczy, kłów, przedtrzonowców i trzonowców.

Między wyrostkami zębodołowymi kości szczękowych roz­pościera się podniebienie kostne oddzielające jamę nosową od jamy ustnej.

Krawędź tylna podniebienia kostnego ogranicza przednią część obszer­nego i przedzielonego lemieszem otworu zwanego nozdrzami tylnymi, łączącego jamę nosową z gardłem. Natomiast wejście do jamy nosowej ograniczają kości międzyszczękowe i nosowe.

m ó z g o w i oc z a s z k a

Na mózgowioczaszkę składają się kości:

Ø      potyliczna,

Ø      klinowa,

Ø      ciemieniowe,

Ø      międzyciemieniowa,

Ø      skroniowe,

Ø      czołowe

Ø      sitowa.

Wymienione kości obudowują jamę czaszkową, w której leży mózgowie .

Kość potyliczna

Jest to kość nieparzysta; układa się w okolicy potylicznej czaszki.

Wyróżnia się obecnością otworu potylicznego wielkiego przez który jama czaszkowa komunikuje się z kanałem kręgowym.

Kość potyliczna składa się z

Ø      trzonu,

Ø      dwu części bocznych

Ø      oraz łuski,

połączonych z sobą u mło­dych osobników chrząstkozrostem, a u dorosłych zrastających się bez wyraźnych granic.

Trzon układa się dolnie od otworu potylicznego wielkiego i ku przodowi łączy się z trzonem kości klinowej.

Trzon kości potylicznej stanowi krawędź przyśrodkową otworu poszarpanego), przez który ciągną do jamy czaszkowej naczynia, a z jamy czaszkowej nerwy.

Parzyste części boczne mają kłykcie potyliczne leżące po obu stronach otworu potylicznego wielkiego i służące do połączenia czaszki z kręgiem szczytowym;

Bocznie od kłyk­ci położone są wyrostki jarzmowe, do których przymocowują się mięśnie biegnące z szyi.

Między kłykciami a wyrost­kami jarzmowymi znajduje się po jednym otworze nerwu podjęzykowego, przez który wychodzi z jamy czaszkowej XII para nerwów czaszkowych.

Części boczne kości potylicznej graniczą z kośćmi skroniowymi....