Kazimierz Dolny
Kazimierz Dolny uchodzi za najpiękniejsze polskie miasteczko. Malowniczo położone wśród plątaniny wąwozów lessowych Płaskowyżu Nałęczowskiego, nad brzegiem Wisły leniwie przecinającej małopolskie wyżyny, miasto zachowało wspaniałe zabytki z czasów renesansu. O każdej porze roku przyciąga rzesze turystów i artystów, zwłaszcza malarzy, którzy utrwalają jego piękno.
Założenie miasta i jego nazwę zawdzięczamy Kazimierzowi Sprawiedliwemu, który w 1181 roku podarował zakonowi norbertanek wzgórze Wietrzna Góra, położone u przeprawy przez Wisłę. Tu, gdzie obecnie wznoszą się mury klasztoru Reformatów, znajdowało się niegdyś miejsce kultu. W skalnej szczelinie, siedzibie złych duchów, składano ofiarę w postaci czarnego koguta. Ten zwyczaj przetrwał do dziś, lecz współcześni turyści kupują koguty z ciasta. W XIV wieku król Kazimierz Wielki wzniósł murowany zamek. Według legendy w pobliskiej Bochotnicy zbudowano niewielką siedzibę dla jego ukochanej Żydówki Esterki i oba budynki połączono tajemnym podziemnym przejściem. Rozwój gospodarczy zawdzięcza Kazimierz położeniu nad Wisłą przy przeprawie i na skrzyżowaniu szlaków handlowych. W XVI wieku jego mieszkańcy zarabiali na kupcach żegludze, browarnictwie i handlu zbożem. W 1561 r. wielki pożar zniszczył miasto, które odbudowano już w stylu renesansowym. Z tego okresu zachowały się tylko dwie kamienice rynku: Pod Św. Krzysztofem i Pod Św. Mikołajem z początku XVII wieku. Należały one do dwóch braci Przybyłów, najzamożniejszych mieszczan. Bliźniacze jednopiętrowe budynki, bogato zdobione, mają na fasadach postacie patronów fundatorów. Nad częścią mieszkalną wznoszą się równie wysokie, ozdobne attyki. Bogactwo dekoracji, często prymitywnej, świadczyło o zamożności właścicieli, ale także o braku wykształcenia. Pomiędzy rynkiem, a zamkiem znajduje się fara, czyli kościół parafialny.
Zamość
Zamość to miasto założone w 1580 roku przez
Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego
koronnego. Zachowany układ miejski uznano za pomnik historii i wpisano na Listę Światowego
Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.
Mieści się wśród 15 najcenniejszych obiektów
o szczególnym znaczeniu dla kultury narodowej.
Podczas zwiedzania miasta wyłania się postać jego założyciela, Jana Zamoyskiego. Zamoyski umocnił swoją pozycję, budując od podstaw miasto w szczerym polu, na tzw. „surowym korzeniu”. Prace pod kierunkiem włoskiego architekta Bernarda Morando trwały 25 lat. W dziejach architektury europejskiej zaprojektowanie i zrealizowanie miasta w jednym czasie i stylu, do tego nie przebudowanego w wiekach późniejszych, to prawdziwy fenomen.
Poznań
Stolica Wielkopolski nierozerwalnie wiąże się
z początkami państwa polskiego. Tutaj u ujścia Cybiny do Warty spotkali się przypadkiem trzej bracia: Lech, Czech i Rus. Nie widzieli się kilka lat i poznali się
z trudem. Na pamiątkę tego wydarzenia Lech postawił
w tym miejscu nowy gród warowny i nazwał go
Poznań. Mieszko I, przyjmując chrześcijaństwo,
utworzył tu pierwsze biskupstwo misyjne.
Najstarszą częścią miasta jest Ostrów Tumski.
W czasach Mieszka I powstało, niedawno odkryte,
palatium, kaplica grodowa oraz katedra. Stale rozbudowywany gród na przełomie X i XI wieku był uważany za najpotężniejszy w kraju.
Główną budowlą wyróżniającą się w panoramie miasta jest bazylika archikatedralna. Już w 968 roku zbudowano pierwszą katedrę dla biskupa misyjnego.
Tu też spoczęli najdawniejsi władcy Polski: Mieszko I
i Bolesław Chrobry.
Kraków
Urok starego Krakowa nie pozostawia nikogo obojętnym. To magnes przyciągający wszystkich wrażliwych na piękno architektury i tych, którzy potrafią odczuć wszechobecnego tu ducha kultury narodowej. Jednak Kraków nie jest zamkniętym skansenem. Artyści i literaci nadal znajdują tutaj inspiracje dla swej twórczości, która przydaje miastu nowego blasku. To współczesna i historyczna stolica polskiej kultury.
Dzieje Krakowa – legendarne i autentyczne – składają się na najdłuższą nieprzerwaną historię ośrodka miejskiego w Polsce. Podania o smoku zabitym przez szewczyka Skubę za czasów księcia Kraka i o królewnie Wandzie, która rzuciła się do Wisły, nie chcąc wyjść za niemieckiego księcia, tak głęboko wrosły w ludzką świadomość, że w dawnych wiekach usypano dwa kopce dla pierwszych władców grodu, do dziś noszące nazwy Kraka i Wandy.
Kraków, siedziba królewskiego dworu i licznych zgromadzeń zakonnych, jako jeden z pierwszych ośrodków miejskich środkowej Europy stał się także miastem uniwersyteckim. Król Kazimierz Wielki
w 1364 roku ufundował Akademię Krakowską, która po wsparciu udzielonym przez królową Jadwigę została przemianowana na Uniwersytet Jagielloński. Tu studiował m. in. Mikołaj Kopernik. Przez kilka stuleci Kraków skupiał najwybitniejszych artystów i uczonych. Tutaj stworzył swoje najsłynniejsze dzieła znakomity rzeźbiarz Wit Stwosz.
Sandomierz
Sandomierz przyciąga turystów licznymi zabytkami w różnych stylach, bogatymi zbiorami kilku muzeów, podziemną trasą turystyczną, wspaniałym położeniem na wschodnim krańcu Wyżyny Sandomierskiej stromo opadającej ku Wiśle, barwnymi staromiejskimi festynami w lecie i rejsami statkiem spacerowym po rzece. Sandomierz, założony w X wieku, na przełomie XI i XII stulecia był drugim co do ważności ośrodkiem grodowym w Małopolsce i siedzibą władzy książęcej. Odbudowany po dwukrotnym spaleniu przez Tatarów
w 1241 i 1259 r., od XIV wieku do 1795 roku stanowił
siedzibę władz wojewódzkich.
Centrum kulturalne miasta stanowi część zamku, ocalona przed wysadzeniem jej przez Szwedów
w okresie „potopu”. Latem odbywają się tu turnieje rycerskie, a tuż obok urządzany jest czerwcowy festyn
„Truskawkowa Niedziela” i wakacyjne „Spotkania
z Tradycją”.
W pobliżu rynku, pod zespołem staromiejskich kamieniczek, prowadzi słynna podziemna trasa turystyczna licząca blisko 500 metrów długości. Powstała ona przez połączenie dawnych kupieckich piwnic, przy czym różnica poziomów dochodzi do
12 metrów.
Kaplica Zygmuntowska na Wawelu w Krakowie
Wawel – wapienne wzgórze w Krakowie
(Śródmieście), nad Wisłą; wys. 228 m; monumentalny zespół budowli zabytkowych.
Pierwotny zamek wawelski książąt i królów z dynastii Piastów spłonął w 1499 roku. Zygmunt Stary zatrudnił przy odbudowie znakomitych architektów włoskich, którzy stworzyli obszerną renesansową czteroskrzydło-
wą rezydencję. Opuszczony przez władców Polski po przeniesieniu stolicy do Warszawy, zniszczony przez Szwedów i Rosjan, zamek został zamieniony przez Austriaków na koszary. Społeczeństwo wykupiło ten drogi narodowi obiekt w 1905 roku. Obecnie Wawel stanowi jedną z najwspanialszych placówek muzealnych w Polsce. Obejrzeć tu można komnaty królewskie z bazcenną kolekcją arrasów, kasetonowy sufit ze słynnymi głowami wawelskimi, skarbiec koronny, zbrojownię, zbiory orientalne oraz stałą wystawę „Wawel zaginiony”.
Renesansowe kamienice w Kazimierzu Dolnym
Jedną z najpiękniejszych kamienic w Polsce jest Kamienica Celejowska. Pochodzi ona z początku XVII wieku. Potężny gzyms oddziela część mieszkalną z charakterystycznym dla Kazimierza ustawieniem okien
(dwa razem, trzecie z boku) i z bogatą dekoracją osobliwości miasta – attyki.
Attyka dzieli się na dwie części:
- dolną – fryz służący do maskowania wklęsłego dachu
- i górną – ozdobny grzebień.
Najwyższa część, przypominająca nagrobki, wyjątkowo bogato zdobiona, posiada nisze, w których umieszczono naturalnej wielkości posągi:
- w środku Chrystusa i Maryi,
- po bokach świętych: Jana Chrzciciela i Bartłomieja –
patronów właściciela domu i miasta.
Ratusz w Poznaniu
Na rynku w Poznaniu, trzecim w Polsce pod względem wielkości, wznosi się jeden z najpiękniej- szych ratuszy w Polsce.
Jego renesansowy wygląd pochodzi z połowy XVI w.
i jest dziełem włoskiego architekta Jana Baptysty Quadro. Uczynił on z ratusza reprezentacyjną siedzibę
władz miejskich, świadczącą o potędze i bogactwie
miasta. W fasadzie wschodniej znajduje się jedna z turystycznych atrakcji Poznania – zegar z koziołkami.
Z okazji zakończenia jego budowy przez mistrza Bartłomieja wydano wielką ucztę z udziałem wojewo-
dy. Szykowana na biesiadę sarnia pieczeń przez nieuwagę kuchcika wpadła do ognia. Chłopiec szybko ukradł dwa koziołki z pobliskiej łąki, te jednak wymknęły się z kuchni na dach ratusza i tam zaczęły
się bóść rogami ku uciesze zgromadzonych. Tak się to spodobało wojewodzie, że darował kuchcikowi kradzież
i polecił na pamiątkę wykonać mechaniczne koziołki.
Ratusz w Zamościu
Na północnej ścianie Rynku Wielkiego o wymia- rach 100x100 m stoi wyniosły ratusz, siedziba władz miasta.
Usytuowany z boku nie stanowił konkurencji dla pałacu ordynata położonego w zachodniej części miasta. Z ra-tuszowej wieży rozbrzmiewa hejnał, a monumentalne schody służą do przedstawień teatralnych.
Rynek otaczają renesansowe kamienice z attykami
i podcieniami, dzięki którym Zamość zyskał miano
„miasta arkad odrodzenia”. W najpiękniejszych z nich, wybudowanych przez kupców ormiańskich, ma siedzibę
Muzeum Okręgowe.
paaauli