Altermatt U. Katolicyzm a nowoczesny świat.pdf

(24085 KB) Pobierz
Katolicyzm
a Nowoczesny Świat
URS
ALTERMATT
Katolicyzm
a Nowoczesny Świat
tłumaczenie
Grzegorz Sowiński
wprowadzenie
ks. Józef Tischner
SPIS TREŚCI
Józef Tischner,
Katolicyzm a nowoczesny świat.
. . . .
7
Przedmowa do polskiego w ydania.......................................19
P rzed m o w a............................................................................22
Przedmowa do drugiego wydania........................................... 26
W prow adzenie....................................................................
27
I. W obronie historii społecznej katolicyzmu................. 37
1. O deficycie historii społecznej w badaniach nad kato­
licyzmem ....................................................................... 41
2. Perspektywy historiispołecznej........................................ 59
3. Antymodernizm i jegonowoczesne instrumenty . .
68
4. Cykle re lig ijn e .............................................................. 85
5. Codzienny katolicyzm ludowy: mit, moda i nowa
m e to d a ............................................................................95
6. Katolicyzm w ujęciu od wewnątrz: kultura, mental­
ność i religia................................................................. 112
II. Odrębna społeczność katolicka: tożsamość i eman­
cypacja .......................................................................... 123
1. Środowisko katolickie i kulturapolityczna . . . .
128
2. Tożsamość i emancypacja.............................................. 147
3. Od Związku Odrębnego do Synodu ’72: kierunki
ewolucji katolicyzmu społecznego i politycznego
w latach 1845-1975 .................................................... 163
4. Kobiety na peryferiach dziejów............................ . 226
III. Katolicyzm w starciu z duchem epoki........................247
1. Kulturkampf jako kryzys modernizacyjny . . . .
252
2. Ludność napływowa, robotnicy fabryczni i protes­
tanci ........................................................ . . . .
268
3. Stowarzyszenia, chorągwie ifanfary............................281
SPIS TREŚCI
IV. Regiony: rdzenne ziemie katolickie i diaspora . . . 301
1. Obszar Lucerny: wedle rytmu dzwonów?. . . .
304
2. Zurych: mniejszość w diasporze.............................. 321
3. Genewa: zapomniany katolicyzm......................... 350
V. Katolicka codzienność............................................ 431
1. Niedziela - pożegnanie z powszechnym dniem od­
poczynku? ..................................................................... 436
2. Rok kościelny: zmiana klimatu w sferze zwyczajów
lu d o w y ch .............................................................. 472
VI. Od katolicyzmu środowiskowego do Kościoła sek­
torowego ......................................................................507
1. Asynchronia Kościoła, katolicyzmui społeczeństwa . 514
2. Kryzys au to ry tetu .................................................527
3. Nowe ruchy religijne: poczucie pewności w miejsce
poczucia w o ln o ści................................................ 535
4. Zmiana p arad ygm atu ...................................................553
T a b e le ........................................................................563
Nota bibliograficzna do map i ta b el......................... 573
B ib lio g rafia.............................................................. 575
I n d e k s ....................................................................... 589
Ks. Józef Tischner
KATOLICYZM
A NOWOCZESNY ŚWIAT
Mamy przed sobą niezwykle pouczającą pracę szwajcar­
skiego historyka Urs Altermatta. Jej tematem jest duchowe
starcie katolicyzmu z tym, co kryje się pod nazwą „nowo­
czesności” („modernizmu”), a więc z dziedzictwem Oświe­
cenia i Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Polem obserwacji
jest dziewiętnasto- i dwudziestowieczna Szwajcaria. Szcze­
gólnym miejscem starcia jest świadomość „zwykłego czło­
wieka” , zaplątanego w tradycję religijną katolicyzmu i pro­
testantyzmu, w procesy industrializacji i potrzebę budowa­
nia nowego ustroju społecznego - liberalnej demokracji.
Autor ukazuje spór katolicyzmu z modernizmem w ramach
„historii codzienności” . Nie chodzi więc o analizę doku­
mentów Kościoła, ale o sposób reagowania na modernizm
wiernych Kościoła, czyli tzw. „zwykłych ludzi” - mniej lub
bardziej pobożnych parafian.
Jesteśmy świadkami jedynych w swoim rodzaju zja­
wisk. Z jednej strony mamy mniej lub bardziej abstrak­
cyjną doktrynę wiary i zawartą w niej ocenę ideologii
nowoczesności. Z drugiej obserwujemy dusze konkretnych
ludzi i ludzkich wspólnot. Doktryna - jak ziarno -
trafia w glebę. Jakie przynosi owoce? Najpierw świa­
domość katolicka broni się przed nowoczesnością. W koń­
cu ulega jej i popada w kryzys. Czy można mówić
o klęsce?
Altermatt prowadzi swe badania z dzisiejszej perspek­
tywy. Co się dzieje dziś? Dziś jesteśmy świadkami kryzysu
idei nowoczesności. Nasze czasy są czasami „postmoder­
nizmu” . Rośnie świadomość, że ideologia oświeceniowa
wyczerpała swe możliwości. Co było do zrobienia, zostało
zrobione. „Nowoczesność” , która doprowadziła do kryzy-
Zgłoś jeśli naruszono regulamin