As_1936_nr44.pdf

(15394 KB) Pobierz

lite

.Ł.

| »

swaczyna u dorotki

sali obitej ciemnemi ko-

tarami, gdzie źródłem

światła

jest

przede-

wszystkiem lampa z napisem

„cisza",

zasiada

krę-

gu magicznych przyrządów na

stoliku spora gromadka dzieci.

Jest ich ponad pięćdziesiąt. Mó-

wią szeptem, jak nakazuje rygo-

rystycznie ta dziwna lampa i tylko chwila-

mi szmer ich dziecięcych głosików wzmaga

się, gaszony przez bardziej doświadczone

rączki, które przykładaniem paluszka do bu-

zi przypominają rozświergotanej gromadzie,

że tułaj mówić nie wolno

Ale za chwilę odezwą się wszystkie razem

w chóralnym śpiewie, którym ta mała gro-

madka śląskich „Kukiełek radjowych", po-

wita tysiące swych rówieśników, otwie-

rających głośniki dla wysłuchania audy-

cji „Swaczyna u Dorotki". Swaczyna

—

to podwieczorek. Podwieczorek, przy któ

rym symbolicznie na

—

„nibyto" — zasiadają

do stołu „Kukiełki śląskie", aby na falach

eteru połączyć się myślą i serdecznem uczu-

ciem z dziećmi polskiemi w kraju i zagra-

nicą, darząc je piosenką, bajeczką, wierszy-

kiem i pozdrowieniami.

Mali słuchacze cieszą się przy głośnikach

i dają wyraz swej radości w listach. Miłych,

naiwnych dziecięcych listach, pisanych wiel-

kiemi literami przez niewprawne rączki, co

to ledwo pióro czy ołówek utrzymać umieją

w paluszkach.

Czasami wyręczy w tym trudzie mamusia,

czy kłoś ze starszego rodzeństwa, wtedy list

zawiera jeszcze więcej szczegółów, godnych

uwagi.

Listy te odczytuje radjowa Ciocia Hela na

takiej

S w a c z y n i e

u Dorotki dla wszystkich

zgromadzonych w studjo katowickiem „Ku-

kiełek", które dowiadują się z tej małej

skrzyneczki listowej o troskach i radościach

swych maleńkich słuchaczy. „Kukiełki" zbie-

rają się raz na tydzień w każdą sobotę o 6-ej

wiecz. Przybywają z Katowic, Sosnowca, My-

słowic, Kochłowic, Chorzowa, Chropaczowa

i innych pobliskich miejscowości.

Są między niemi maleństwa 5-cio, 6-ciolet-

nie, są dzieci starsze, które od samego począt-

ku dziecięcej skrzyneczki katowickiej ucze-

stniczą w audycjach, prowadzonych tak od

7-iniu lat. 13-letnia Czesia jest już nawet „se-

kretarką" Cioci Heli... Wszystkie z równem

zainteresowaniem słuchają listów z tego

maleńskiego światka, który z niemi korespon-

duje. Poznają tym sposobem życie swch ró-

wieśników ze szkół polskich na Śląsku Opol-

skim i Zaolzańskim, we Francji, Austrji

zdach, Sonja o Wisełce, Aniel-

cia o jabłuszkach...

Ciocia Hela w przerwach po-

między odczytywaniem listów

wywołuje coraz inną Kukiełkę

do mikrofonu. Pojedynczo lub

zbiorowo. Oto przyjechały dzie-

ci z Sierocińca w Mysłowicach.

Wielka tam bieda. O pomoc trud-

no, a dziatwy osieroconej wiele. Przyjechała

więc delegacja na „Swaczynę u Dorotki", za-

apelowała do serduszek dobrych dzieci, aby

pamiętały o tem, że nie wszędzie jest ciepły

rodzinny dom, w którym dzieciom niczego nie

brakuje, gdzie troszczy się o nie nieustannie

tatuś i mamusia. Są takie, co to idą twardą

drogą przez życie Trzeba im dopomódz,

osłodzić smutną sierocą dolę. Tak mówi do

mikrofonu Ciocia Hela, a biedne sierotki

wyciągają jak najdonośniej głosiki, żeby

tylko usłyszeć je mogły wszystkie dzieci przy

mikrofonach...

„jadą, jadą misie...".

Audycja jest krótka, więc dzieci szybko,

bez przerw, podchodzą do mikrofonu. Danu

sia przyjechała z Sosnowca z braciszkiem

i jego kolegą. Zaśpiewa o gruszeczce przy

ich akompanjamencie na gitarach. Innym

dzieciom akompanjuje do śpiewu uniwersal-

ny Andrzejek, który z pamięci wygrywa na

lortepianie wiele ładnych piosenek.

Już czasu coraz mniej. Jeszcze dzieci pro-

szą o pozwolenie przesłania przez mikrofon

U góry: „Kukiełki śląskie* przy mikrofonie ra-

pozdrowień dla swych rodzin. Mają je wypi-

djostacji katowickiej. — Niżej: „Ciocia Hela"

sane na karteczkach, żeby pamięć w tak waż-

nej chwili nie zawiodła, jak zdarza się cza-

z małym Rysiem, wirtuozem na harmonji i

sami takim śmiałkom, co to zanadto ufają

Andrzejkiem, akompanjującym na fortepianie.

swoim siłom, a tracą głos, gdy się odezwą

w ogólnej ciszy przed tajemniczą skrzynecz-

(Wandzia Salecka z Wiednia), czy Belgji, in-

ką na stole.

teresują się przeżyciami swych kolegów i ko-

Na zakończenie musi być piosenka harcer-

leżanek z całej Polski, produkując przyteni

ska „My zuchy", bo o nią prosiły dzieci pol

swe młodociane talenty.

6-letni Ryś Sznapka, syn bezrobotnego skie z Czechosłowacji. Zapewne uczą się przy

z Kochłowic, gra prześlicznie na ręcznej har- mikrofonie tej pięknej piosenki, niosącej im

radość polskiego dziecka, szczęśliwego na

monji, którą mu od „Dzieciątka" przyniósł

swojej własnej ziemi.

na Boże Narodzenie dobry stryjcio. Ryś ma

doskonały słuch i potrafi pięknie odegrać

Szczęśliwego dziecka... Kiedyż nastanie ta

każdą usłyszaną melodję. Nęci go też forte-

wymarzona era, kiedy przynajmniej wszyst

pian, stojący w studjo i wygrywa na nim po

kie dzieci będą miały to wszystko, co im do

audycji różne piosenki, robiąc lewą rączką

szczęścia jest potrzebne? Niewiele tego trze

dużo chałasu w basach, żeby mieć akom-

ba na miarę jednej złotowłosej główki, ale

panjament do czyściutko wygrywanych me- dla wszystkich... Próbuję liczyć, ale jakaś

lodyj. A umie różne piosenki śląskie, które

melodja przeszkadza mi uporczywie a zna-

sobie cichutkim jak myszka głosikiem przy-

cząco. Aha, to ta, którą śpiewały biedne,

teni wyśpiewuje.

osierocone dziatki, które przyszły na „Swa-

czynę u Dorotki" po odrobinę serca.

Dużo piosenek i wierszyków umieją dziev

czynki: Irenka o żabkach, Myszeczka o kra-

„Jada, jada misie...".

snoludkach, Małgosia o słonku, Nina o gwia-

J. II.

3 AS

ILUSTROWANY

MAGAZYN

TYGODNIOWY as

uSTROWANY

MAGAZYN

TYGODNIOWY

CENA NUMERU GROSZY

PRENUMERATA K W A R T A L N A

4 ZŁ. 50 GR.

WYDAWCA: SPÓŁKA WYDAWNICZA „KURYER" S.

REDAKTOR ODPOWIEDZIALNY: J A N STANKIEWICZ

KIEROWNIK LITERACKI: JULJUSZ LEO.

KIEROWNIK GRAFICZNY:

JANUSZ MARJA BRZESKI.

Rok U

ADRES REDAKCJI i ADMINISTRACJI: KRAKÓW, WIELOPOLE 1 (PAŁAC

PRASY). - TEL. 150-60, 150-61, 150-62, 150-63, 150-64, 150-65, 150-66

KONTO P. K. O. KRAKÓW NR. 400.200.

CENY OGŁOSZEŃ: Wysokość kolumny 275 mm. — Szerokość kolumny

200 mm. — Strona dzieli się na 3 łamy, szerokość łamu 63 mm. Cała stro-

na zł. 600 Pół strony zł. 300.1 m. w 1 łamie 90 gr. Za ogłoszenie kolorowe

doliczamy dodatkowo 50°/o za każdy kolor, prócz zasadniczego. Żadnych

zastrzeżeń co do miejsca zamieszczenia ogłoszenia nie przyjmujemy

Numer 44

ASY NUMERU 44-GO:

RZECZPOSPOLITA

W MINJATURZE.

Dzieje najmniejszego paBSttewfta

śwf.iatia — Sam Mar:,no.

Str. 4—5.

KWIAT, KTÓRY WITA ZIM Ę.

Zimo wit zai-tuąruje ze względu na

swe o rycina'.na cech y ma uwagę

miłośnika kwiatów.

Str. ł>-

PREMJERA REWOLUCJI.

Jialk „Weiselia Figara" stało się

pierwszą za(pawlied7.iią zbliżających

się przewrotów we Francji,

SStir. 11.

Panie, o których mówi stolica:

MARJA RUDNIEWSKA.

Uraczą filantroipka i sportsmenka

opowada

Czytelnikom

„Asa'

o swem życiu.

Str. 12

GODY ARTYSTYCZNE

WOJCIECHA KOSSAKA.

W jubileuszu wielkiego malarza

biorą udiziial nietyllko sfery arty-

styczne n<a!szego kraju, ale i całe

spoiłeczent-Jtwo.

Str. 14—15.

TOOMAI—PRZYJACIEL SŁONI.

0 nowym filmie angielskim, któ-

rego treść opie.ra się na opowie-

ściach wlici! i iego znawcy zwierząt

KipLliNga.

iStir.. 16—17.

HALLO! — CZY MÓWI SIĘ

DALEJ!

Wesoły przegląd wydarzeń tygotL

nfia w form:© rozmowy telefonicz-

nej, wznowiony na żądanie Czytel-

ników, daje nam beżące życie

w humorystycznym „iprzekroju".

Str. 1S.

TYM, KTÓREGO ODKRYŁ

BOGUSŁAWSKI.

Zaj>omin!lia!nia

sylwetka

Józefa

Elsnera otd^yla znowu dzięki ju-

bMeruantwi Wojciecha Bogusław-

sikieigo. — Najpiisał: Dr. Józef

Reiss, prof. U. J .

Str. 19-20.

Nasz

przebój

muzyczny:

Niedziela 1 l i s t o p a d a 1936

JESIENNY NOKTURN.

Piosenka — walc. Słowa i mu-

zy<ka: R. Schniitzer.

Str. 22.

WENUS NA DRABINIE.

Jak Anma Lee zdołała zy~i;ać s4a-

wę najleipiej zbudowanej kobiety

Anigljil

Str. 25.

Powieść. — Nowela. — Dział go

sipodarstwa darniowego. — Moda

kobieca,. — Życte towarzyskie i ar.

tystycizinia. — Moda męska. — Ką-

ci!k filiai'«I'.feitjrcziny.

— Humor

i rozrywki umysłowe. — Na sce-

nOe. — Nowe książ,;i. — Program

radjowy.

Wizyta w ł o s k i e g o ministra spraw zagranicznych hr. G a l e a z z o Ciano w Berlinie wywołała wielkĄ

sensację na tle coraz bardziej poplątanych międzynarodowych stosunków dyplomatycznych.

Bo oto dwa p o t ę ż n e prqdy współczesnej myśli państwowej - faszyzm i komunizm — ścierają się

na terenie Hiszpanji, zamieniając całą Europę w warowny o b ó z . Ćhodzi o to, c o uczynią dwie

potęgi prawicowe — Niemcy i Włochy, na w y p a d e k zbyt wydatnej pomocy Z. S. R. R. na korzyść

Madrytu. Z okazji przyjazdu ministra włoski a m b a s a d o r w Berlinie, Attolico w y d a ł na j e g o cześć

przyjęcie, na którem, p o z b y w s z y srę ktopotów dyplomatycznych, hr. Ciano prowadził ożywioną

rozmowę z premjerem Prus, Góringem i j e g o uroczą małżonką.

Presse Photo —

Berlin.

AS-

rzeczpospolita w miniaturze

Na samym szczycie Monte Titano, jak nie-

dostępne orle gniazdo, mieści się, otoczo-

na wieńcem wsi, stolica, od której cały kraj

wziął swoją nazwę.

Jeżeli wierzyć niezbadanym bliżej legen-

dom, San Marino ma już za sobą półtoraty-

siącletnią zgórą przeszłość. Według podania

wywodzić ma swój początek od kamieniarza

Marinusa. Przywędrował on tu, uciekając

z pobliskiej Dalmacji przed prześladowa-

niem, które dotknęło chrześcijan w IV wieku

naszej ery. Wkrótce Marinus porzucił kilof

i pełnym wyrzeczeń, pustelniczym żywotem

pozyskał sobie rozgłos i późniejszą kanoni-

zację. Czy to duchowe przeobrażenie było na-

turalnym wypływem głęboko religijnej natu-

ry Marinusa? Jaką rolę odegrało w tym pro-

cesie duchowym surowe, pełne prostoty pięk-

no przyrody apenińskiej, która mogła wyci-

snąć silne piętno na duszy samotnika?—O tem

wszystkiem legenda nie wspomina, pozosta-

wiając szerokie pole do snucia najprzeróż-

niejszych domysłów.

lewo: Ogólny

widok

republiki

San

dowanej

na szczycie

góry Monte

Marino,

Titano.

zbu-

eżeli

kogo

kiedy szczę-

śliwe

losy

rzucą do pięk-

nego nadadrja-

lyckiego miaste-

czka Rimini —

niech, nie szczę-

dząc kilkunastu

lirów, wsiądzie

w tramwaj elek

tryczny,idący w

kierunku połud-

niowo - zachod-

Powyżej : Podczas

uroczysto-

nim. — Jadać

ści państwowych

„capitani

reg-

strój się-

wzdłuż grzbietu

genti" przywdziewają

gający

czasów

renesansu.

etruskich Ape-

ninów, wciśnię-

tych między prowincje Marchię i hmilię,

będzie miał sposobność podziwiać siność gór,

skrapianych szmaragdową zielenią soczystej

trawy, na której bieleją liczne stada owiec.

Gdy tramwaj zatrzyma się wreszcie u stóp

niewysokiego, lecz sterczącego samotnie i nie-

dostępnie szczytu Monte Titano, wystarczy

drobna formalność paszportowa, by znaleźć

się na terytorjum najmniejszej rzeczpospo-

litej na świecie, w miniaturowym kraiku,

gdzie na obszarze równym mniejwięcej ob-

szarowi naszej Łodzi (60 km kw.) zamiesz-

Na prawo:

W pałacu

rządoxvym

rozbudza

Na pamiątkę świętego założyciela miasta

wznosi się w nim monumentalny kościół pod

jego wezwaniem, godny widzenia ze wzglę-

du na piękną kolumnadę koryncką oraz na

znajdujący się wewnątrz biały marmurowy

posąg św. Marinusa. Pokazują tu także w po-

bliżu miasta dzwoniącą spadającemi krop-

lami: wody piękną grotę d'Acquaviva, gdzie

skromny kamieniarz dalmatyński udzielać

miał chrztu nowo nawróconym, którzy licznie

skupiać się poczęli, znęceni zarówno cudami

patrona, jak swobodą, którą zabezpieczała

skalista niedostępność gór.

Powyżej:

Żołnierze

durem

piękny

republiki

wojsko

przypominają

włoskie.

z herbem

mun-

zainteresowane

Poniżej:

gotycki

kominek

państwa

sprawują

kuje zaledwie 13 tysięcy mieszkańców, a więc

o połowę prawie mniej niż w Bielsku. Istna

„szczypta ziemi — tyle, co zatrzyma prze-

chodzącego podeszwa olbrzyma", jak wyra-

się się Kornel Ujejski.

Pokrzepiwszy się w prymitywnej austerji

znakomitym czerwonym muszkatem, stano-

wiącym specjalność San Marino, można za-

jąć miejsce w wygodnym autobusi»\ na któ-

rym pyszni się tarcza z herbem państwowym:

trzy kopce z wieżami, a na ich szczycie trzy

powiewające pióropusze. Nad tarczą — ko-

rona, a pod nią — napis: „Libertas", świad-

cza wymownie o tem, że jesteśmy w kraju,

który choć maleńki, jest politycznie najzu-

pełniej niezawisły.

Wspaniała, asfaltowa szosa, przecinająca

piękne, dębowe lasy prowadzi serpentyną

dokoła Monte Titano, odsłaniając raz po raz

malowniczy widok na okoliczne góry, znaj-

dujące się na terenie „państwa". Uprzejmy

konduktor objaśni dźwięczną włoszczyzną, że

są to szczyty delia Guaita, Gista i Cucco.

Oto pałac rządowy,

rządy

»capitani

w którym

reggenti"

San Marino, miasto uciekinierów, prześla-

dowanych za wiarę i poglądy polityczne, po-

zostało po dzień dzisiejszy żywym symbo-

lem wolności. Niejedna już potęga jak fala

morska szturmowała w Monte Titano, chcąc

zdobyć miasto — niejedna już rozbiła się o

jego skaliste podnóże. Trzy obronne zamki

zachowane

wcale

dobrym stanie oraz kil

4-AS

ka warownych kościołów i klasztorów są

świadectwem wysiłków, jakie czynić musieli

niegdyś mieszkańcy San Marino, by ode-

przeć ataki sąsiednich wrogich państw, któ-

re chciały wcielić Monte Titano do swych po-

siadłości. Niejednokrotnie próbowali skłonić

San Marino do uznania swej władzy zwierzch-

niej bądź papieże bądź przedstawiciele potęż-

nej rodziny Malesta, książąt pobliskiego Ri-

mini. Ale mieszkańcy San Marino potra-

fili zawsze unicestwić zamachy na nie-

zawisłość rzeczy pospolitej, wygrywając wła-

dzę świecką przeciw duchownej lub du-

chowną przeciw świeckiej.

Dochodziło niekiedy zresztą i do orężnych

starć, ale kończyły się one zawsze niepo-

wodzeniem atakujących, a nawet wpływały

czasem na nieznaczne rozszerzenie się gra-

nic republiki. Obce wojska kwaterowały na

rynku miasteczka tylko dwa razy: po raz

pierwszy w XVI wieku, gdy okrutny Cezar

Borgia zdobył miasto (po śmierci jego wy-

gnano. natychmiast .gubernatora wraz z ca-

łym garnizonem), a po raz drugi w roku

1851, gdy za zgodą tutejszych władz wkro-

czyła do miasta żandarmi r ja papieska wspar-

ta przez wojska austrjackie, by pojmać wy-

chodźców z Państwa Kościelnego. Dotknęło

to jednak wówczas t\lko poszukiwanych

przestępców kryminalnych: mimo

obecności w mieście tysiąca uzbro-

jonych żołnierzy, mieszkańcy San

Marino potrafili uzyskać poszano-

wanie prawa azylu dla wszystkich

uciekinierów politycznych.

Bez wpływu na losy San Marino

pozostały również zwycięskie wal-

ki Napoleona I, toczone we Wło-

szech. Bonaparte, który z trzeźwo-

ścią umysłu łączył w sobie kult bo-

haterstwa i szacunek dla tradycji

wolnego kraju, co okazywał nie-

jednokrotnie i Polakom

—

nie włą

czył San Marino ani w skład rze

czypospolitej cyzalpińskiej, ani w

skład późniejszego królestwa rzym-

skiego.

San Marino nie zostało porwane

również narodowym ruchem Gari

haldiego i nie weszło w skłnd zjed-

noczonej Italji, two-

rząc po dziś dzień

samodzielne

pań-

stwo mimo imper-

jalistycznego

roz-

machu Mussolinie-

go. Sprawa ta jest

tem dziwniejsza, że

właściwie nie ma

żadnej różnicy etni-

cznej lub języko

między mieszkań-

cami San Marino a

najbliższymi ich są-

siadami. Tego, co

zapoczątkowała na-

tura, odosobniając

San Marino od re-

szty Włoch, dopeł-

niła

mistrzowska

gra dyplomatyczna

Napoleona III, pra-

gnącego osłabić si-

łę jednoczącej się

Italji przez uczy-

nienie wyrwy w sa-

mym środku kraju,

którego unifikacja

stawiała nielada ha-

•

•i

-I

fragment uliczkistolicyi

Powyżej:

Fragment skalistego

Marino.

zamku San

Poniżej:

Dziewczęta

szą się sławą

xv małej

wielkiej

republice

urody.

cie-

rjeri; jego ambitnym planom. W czasach dzi-

siejszych San Marino połączone jest z Wio-

chami tylko traktatem gwarancyjnym z ro-

ku 1862, odnowionym w roku 1897 oraz przy-

należnością do włoskiej diecezji kościelnej

Montefeltre.

Mówi się potocznie o Anglji jako o naj-

konserwatywniejszym kraju na świecie. By-

łoby o wiele słuszniej zastosować to zdanie

do San Marino, gdzie aż do połowy XIX

wieku nie zezwolono na założenie drukar-

ni, pamiętając o tem, że początkowi tego

wynalazku towarzyszły wojny religijne zwią-

zane z prześladowaniem heretyków.

Dowodem konserwatyzmu mieszkańców

San Marino jest również ustrój jego, który

przetrwał prawie bez zmiany od XII wieku.

Na czele państwa stoi „Generale Consiglio

Principe'

, wielka rada municypalna, skła-

dająca się z (50 członków, wybieranych po

dwudziestu ze szlachty, mieszczan i chłopów

na lat 9, przyczem co 3 lata zmienia się

jedna trzecia członków. Instytucja ta pia-

stuje władzę zwierzchnią i prawodawczą re-

zydując w pięknym pałacu ozdobionym por-

tretami i biustami zasłużonych obywateli. Co

roku Rada wyłania spośród siebie dwóch „ca-

pitani reggenti", którzy sprawują władzę wy-

konawczą w ciągu sześciu miesięcy naprze-

mian to na wsi, to w stolicy. Analogji do

tego ustroju szukaćby trzeba było aż w re-

publikańskim Rzymie z epoki przedceza-

riańskiej, gdzie senat i dwóch konsulów stało

na czele miasta-państwa.

Władza sądownicza spoczywa w\rękach

wydziału Consiglio Generale, t. zw. Rady

Dwunastu, która strzeże sprawiedliwości wy-

konywanej przez wybieranych na trzy lata

sędziów... cudzoziemców To curiosum moż-

na wytłumaczyć bardzo łatwo, gdy się zwa-

ży, że spokrewnieni i spowinowaceni mię-

dzy tobą obywatele miniaturowej republiki

nie mieliby dość szacunku dla krewnych-

sędziów, a ci zkolei nie dość objektywizmu

dla k.rewnych-podsądnych. Z tego względu

również policja miejscowa czyli t. zw. ka-

rabinierzy nie są rodem z San Marino.

Dokończenie

na str.

6-ej.

AS-

Plik z chomika:

bzbij

Inne pliki z tego folderu:

As_1936_nr52.pdf (22048 KB)
As_1936_nr50.pdf (16396 KB)
As_1936_nr46.pdf (15663 KB)
As_1936_nr51.pdf (15638 KB)
As_1936_nr49.pdf (15619 KB)

As_1936_nr44.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: