Wulkany w Polsce
Nie jest ich mało
Niewielu z nas zdaje sobie sprawę z tego, że w Polsce też mamy wulkany. Są wygasłe i nieczynne, a znajdziemy je na Dolnym Śląsku w Górach Kaczawskich (nazywanych Krainą Wygasłych Wulkanów), ale również w Beskidach, Pieninach, Gorcach oraz Górach Świętokrzyskich.
Wulkany na terenie naszego kraju powstały w różnych okresach. Kambryjskie wylewy law bazaltowych zachodziły na dnie głębokiego oceanu, który wtedy pokrywał obecne tereny Polski. Wulkany permskie miały formę pól, potoków i kopuł lawowych, a kenozoiczne (najmłodsze) wyróżniały się silnymi erupcjami, które tworzyły stożki. To właśnie pozostałości tych ostatnich możemy oglądać teraz.
Polskie wulkany pokazują, że natura jest bardzo zmienna i w miejscu bezpiecznym pod względem tektonicznym, kiedyś było zupełnie inaczej. Czy to oznacza, że w przyszłości należy spodziewać się najgorszego?
Wilcza Góra - 367 m n.p.m.
- Erupcja wulkanu na terytorium Polski w ciągu nadchodzących lat, a nawet setek czy tysięcy lat byłaby wydarzeniem nadzwyczajnym, niemal nieprawdopodobnym. Z drugiej strony - przyroda bywa nieprzewidywalna. Niedaleko, w Niemczech, wulkan Laacher See wybuchł ze znaczną siłą stosunkowo niedawno, bo ok. 12 tys. lat temu. Popioły erupcji dotarły na południe aż do Włoch, a na północy do Skandynawii - powiedział Wirtualnej Polsce dr Marek Awdankiewicz z Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego.
Uspokojeni przez eksperta, zapraszamy na przegląd wygasłych polskich wulkanów. Jako pierwsza Wilcza Góra koło Złotoryi w Dolnośląskiem. To pozostałości wulkanu, który był aktywny w trzeciorzędzie.
Wzniesienie nie jest jednak stożkiem wulkanicznym, lecz resztką komina, którym magma wydostawała się na powierzchnię. Dzięki wyrobiskom kopalni bazaltu można obserwować przekrój komina i różne rodzaje skał.
Ostrzyca Proboszczowicka - 501 m n.p.m.
To wzniesienie w pobliżu Złotoryi - miejscowi nazywają je polską Fudżijamą. Najbardziej malowniczy wygasły wulkan w Polsce znajduje się na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Ostrzyca Proboszczowicka.
Czartowska Skała - 463 m n.p.m.
To kolejne powulkaniczne wzniesienie na Pogórzu Kaczawskim koło Złotoryi. Ma formę skrzywionego stożka, który podcięty jest z dwóch stron wyrobiskami nieczynnych kamieniołomów. Zbudowany jest z bazaltów.
Góra Zamkowa - 411 m n.p.m.
Góra Zamkowa to najwyższe wzgórze Grzbietu Tenczyńskiego na południu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Góra również jest wygasłym wulkanem, a na jej szczycie znajdują się ruiny zamku Tenczyn.
Góra Św. Anny - 408 m n.p.m.
Tym razem Opolszczyzna i najwyższe wzniesienie grzbietu Chełma na Wyżynie Śląskiej. Nie jest to stożek wulkaniczny, bo po erupcji sprzed 25 milionów lat krater zapadł się. Teraz widzimy skały, które początkowo znajdowały się kilkadziesiąt metrów poniżej powierzchni, na której stał stożek.
Organy Wielisławskie - 375 m n.p.m.
Słupy na zboczu góry Wielisławka koło Sierzawy w woj. dolnośląskim to pozostałości magmy, która stygła w kominie dawnego wulkanu z okresu dolnego permu. Słupy są zazwyczaj cztero- lub pięciokątne i mają średnicę do 30 cm. Ponad 100 lat temu działał tu kamieniołom, ale obecnie Organy Wielisławskie to pomnik przyrody nieożywionej.
Małe Organy Myśliborskie - 350 m n.p.m.
Znajdują się na wzgórzu Rataj, nieopodal wsi Myślibórz w powiecie jaworskim. To bazaltowy czop wulkanu, gdzie są widoczne ciosy słupowe o średnicy do 30 cm. W środku słupy są wręcz pionowe, a na zewnątrz odchylone.
Skałka Bazaltowa
Pozostałości tego wulkanu odnajdziemy w Pieninach, w dolinie potoku Biała Woda, w powiecie nowotarskim. W bazaltowej, ciemnoszarej skale można zobaczyć, wypełnione kalcytem, pęcherzyki (powstałe podczas odgazowywania lawy).
///////
joachim2