MAKRO II.doc

WYKŁAD 1.(9.10.13) KURS WALUTOWY. SYSTEMY KURSU WALUTOWEGO. RYNEK WALUTOWY.

Kurs walutowy – cena jednostki monetarnej waluty zagranicznej wyrażana w walucie krajowej. O sile danej waluty decyduje zmienność kursu walutowego.

Systemy kursu walutowego:

I.      System sztywnego kursu walutowego [w Polsce 01.01.1990 – 17.05.1991)

a)   Deprecjacja waluty krajowej (waluta zagraniczna drożeje) = prowadzi do inflacji

b)  Aprecjacja waluty krajowej (waluta zagraniczna tanieje)

Bank centralny ustala tzw. kurs centralny i po nim musza być zawierane transakcje na międzynarodowym rynku walutowym.

Kurs z międzynarodowego rynku walutowego = najważniejszy (oficjalny) kurs!
CEL: System sztywnego kursu walutowego = narzędzie polityki inflacyjnej, obawa BC przed kursem płynnym, który może prowadzić do deprecjacji.

dewaluacja – obniżenie kursu walutowego

1.     tanieją produkty eksportowane (wzrost eksportu = korzyści dla bilansu handlowego)

2.     drożeją produkty importowane

rewaluacja = podwyższenie kursu walutowego

1.        drożeją produkty eksportowanie

2.        tanieją produkty importowane (celem takiej polityki jest osłabienie tendencji inflacyjnych w gospodarce)

II.     System stałego kursu walutowego ( „wąż w tunelu” – kurs waha się np. +/- 10%) [w Polsce 17.05.1991 – 8.04.2000]

Bank centralny ma obowiązek interwencji jeśli kurs (np. złotego) przekroczy granice „tunelu” (np.10%)

10 aprecjacja złotego => kupowanie euro (popyt na euro wzrasta, podaż złotego wzrasta) => waluta krajowa się obniża

20 deprecjacja złotego => sprzedaż euro (popyt na złotego wzrasta, podaż euro wzrasta)

III.   System płynnego kursu walutowego („wąż bez tunelu”) = 100% rynku [w Polsce 8.04.2000 - ]

Kurs walutowy zależy tylko i wyłącznie od „gry” popytu i podaży. Bank centralny nie ma obowiązku interwencji.

+ izolacja gospodarki od wpływu czynników zewnętrznych

- większe wahania kursu rynkowego

- wzrost ryzyka realizowanych transakcji import/export

Gdy w gospodarce obowiązuje system płynnego kursu walutowego to zmiana poziomu tego kursu w okresie (t) zależy od ekonomicznego wyniku bilansu płatniczego.

[CZYNNIKI DZIAŁAJĄCE NA WYSOKOŚĆ KURSU WALUTOWEGO: np. podaż walut obcych, popyt na waluty obce, różnice cen stóp % i inflacji na rynku obcym i krajowym, polityka walutowa itp. ]

ĆWICZENIA 1.

Budżet państwa – obejmuje wszystkie szczeble, na których państwo gromadzi i wydatkuje środki publiczne. W ujęciu ekonomicznym, budżet państw to inaczej sektor finansów publicznych.

Krzywa Laffera oraz krzywa aktywności gospodarczej (y-dochody podatkowe, x-przeciętna stopa podatkowa (stopa fiskalizmu), To=stopa, która zapewnia maksymalne dochody podatkowe – NIE NAZYWAĆ STOPĄ OPTYMALNĄ)

Mówimy, ze w okresie (t) mamy do czynienia w gospodarce z efektem Laffera jeżeli wzrost stopy fiskalizmu spowodował spadek dochodów podatkowych.

Stopa fiskalizmu (t) (wg ekonomii) = [dochody podatkowe (t)/dochody czynników produkcji (=PKBFP) (t)] * 100%

Stopa fiskalizmu (t) (liczona rzeczywiście) = [dochody podatkowe (t)/PKBMP) (t)] * 100%

PKBMP=PKBFP +Te (podatki pośrednie-VAT, akcyza)

Dochody podatkowe = stopa fiskalizmu * dochody czynników produkcji

Przy dużych deficytach obniżenie podatków (sposób naprawczy) może prowadzić do jeszcze większego pogorszenia sytuacji. Trzeba więc zrobić to w odpowiednim momencie i pamiętać o tym że uzdrowienie gospodarki może trwać kilka lat (okres przystosowawczy). Można obniżyć podatki, ale trzeba również znacząco zmniejszyć wydatki.

DOCHODY I PRZYCHODY PAŃSTWA

Przychody państwa w roku t to wszystkie wpływy do kasy państwa jakie miały miejsce w roku (t).

Przychody państwa dzielą się na:
1. Dochody budżetu państwa
2. Źródła finansowania deficytu budżetowego

Za podziałem przychodów państwa na te dnie grupy stoi idea, aby wynik budżetu państwa pokazywał faktyczny stan tego budżetu w roku (t).
Miarą stanu budżetu państwa w roku (t) jest to, ile nowego długu zaciągnęło państwo w roku (t).

Przychody państwa:

1.        Przychody z podatków

2.        Przychody z dywidend

3.        Przychody z zysku banku centralnego

4.        Przychody z emisji przez państwo skarbowych papierów wartościowych (obligacje i bony skarbowe) = przychody z zaciągania długu publicznego = przychody z nabywania przez państwo z oszczędności

5.        Przychody z prywatyzacji = ze sprzedaży elementów majątku państwowego

6.        Przychody z nadwyżek budżetowych z lat ubiegłych

DOCHODY BUDŻETU PAŃSTWA I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DEFICYTU BUDZETOWEGO FINANSUJĄ WYDATKI FINANSOWE

Kryteria oceny stanu budżetu państwa:

1.        Wynik budżetu państwa (t)

2.        Dług publiczny na moment (t)

ĆWICZENIA 1*

Skutki wzrostu stopy inflacji dla gospodarki:

1.     im wyższa stopa inflacji, tym wyższe rynkowe stopy procentowe (czyli cena oszczędności w gospodarce)

2.     im wyższa stopa inflacji, tym większe ryzyko związane z projektami inwestycyjnymi

3.     w warunkach wysokiej inflacji zmienność cen jest niewiarygodnym źródłem inflacji dla uczestników życia gospodarczego, co ma szczególne duże znaczenie dla przedsiębiorstw

W efekcie powyższych czynników wzrost stopy inflacji prowadzi w średnim i długim okresie do spadku wielkości produkcji krajowej. W krótkim okresie wzrost stopy inflacji może prowadzić do wzrostu wielkości produkcji krajowej.

[INWESTYCJE zależą od poziomu: podatków, kosztów pracy, infrastruktury, korupcji]

Wykład 2. (16.10.13) BILANS PŁATNICZY DANEJ GOSPODARKI.
 

Bilans płatniczy – zestawienie wszystkich transakcji miedzy dana gospodarka a innymi gospodarkami, z którymi związany jest przepływ walut wymienialnych (międzynarodowych). Tylko te waluty które są w pełni wymienialne mogą być uznane za międzynarodowe, czyli obsługiwać handel międzynarodowy (ZŁOTY NIE JEST). W bilansie płatniczym powinny zostać ujęte wszystkie te transakcje, w których do budżetu wpływają lub wypływają waluty wymienialne. Oficjalny bilans płatniczy robi TYLKO bank centralny danego kraju!

Struktura bilansu płatniczego

I.      Bilans obrotów bieżących (z zagranicą) – w tej części zapisujemy te transakcje, które związane są z handlem instrumentami realnym.

1.     Bilans handlu zagranicznego – Bilans eksport/import (ujmujemy tu handel produktami – dobrami i usługami)

2.     Bilans dochodów czynników produkcji

3.     Bilans transferów

Wynik bilansu obrotów bieżących pokazuje czy dana gospodarka jest kupcem/nabywcą czy tez sprzedawcą instrumentów realnych (produktów) na międzynarodowym rynku.

Saldo B.O.B (saldo bilansu obrotów bieżących) = NAJWAŻNIEJSZY WSKAŹNIK OCENY STANU CAŁEGO BILANSU PŁATNICZEGO (najbardziej skorelowany z zestawem gospodarki)
 

II.     Bilans obrotów kapitałowych i finansowych z zagranicą – w tej części umieszczamy przepływy walut wymienialnych związane z handlem instrumentami finansowymi.

1.     Bilans inwestycji bezpośrednich (ujmujemy przepływy walut wymienialnych związane z chęcią czerpania korzyści z działalności produkcyjnej) Np. nabycie przez zagranice dużego pakietu akcji przedsiębiorstwa krajowego

2.     Bilans inwestycji portfelowych (spekulacyjnych) – tutaj umieszczamy te przepływy walut wymienialnych, które związane są z chęcią czerpania korzyści z działalności czysto finansowej. Np. nabywanie obligacji/akcji

[pakiet <10% - inwestycje portfelowe, pakiet >10% - inwestycje bezpośrednie]

Saldo bilansu obrotów finansowych i kapitałowych pokazuje czy więcej walut wymienialnych wpłynęło czy wypłynęło. Saldo to informuje czy dana gospodarka jest nabywca czy tez sprzedawca instrumentów finansowych (oszczędności) na rynku międzynarodowym.

Nabywać oszczędności = pożyczać

[w Polsce do elementów bilansu zaliczmy jeszcze: III. Saldo błędów i opuszczeń. IV. Wynik B.P.]

WYNIK B.P. (t) = SALDO BOB (t) + SALDO B.O.K.i F.
Saldo to, to inaczej zmiana poziomu rezerw walut wymienialnych gospodarki jaka zaszła w okresie (t) - w oficjalnym bilansie wynik bilansu płatniczego jest w rzeczywistości odwrotny, np.: -3,9 mln w bilansie oznacza w rzeczywistości 3,9mln (wzrost nabywanych walut wymienialnych)

[każda z transakcji wpływa na popyt i podaż na rynku walutowym. W przypadku płynnego kursu walutowego – na jego wzrost]

nadwyżki rezerw walut wymienialnych -> aprecjacja waluty krajowej

W POLSCE zawsze pod koniec roku występuje aprecjacja (efekt działania rządu)

Wykład.3 (23.10.13) DEFICYT

Deficyt bilansu obrotów bieżących (źródła makroekonomiczne, źródła finansowania, skutki dla gospodarki)

Deficyt oznacza, że jesteśmy kupcem na rynku międzynarodowym)

Makroekonomicznym źródłem tego deficytu jest doprowadzenie do sytuacji w gospodarce, ze wielkość popytu krajowego (strumień produktów finalnych nabyty w okresie (t) przez podmioty krajowe) jest większy od wielkość produkcji krajowej (strumień produktów finalnych wytworzony w danym okresie (t) w gospodarce).

AD (t) = C + I + G + ( Ex – I)

AD (t) – wielkość popytu globalnego
C+I+G – wielkość popytu krajowego
(Ex-I) – wielkość popytu zagranicznego (saldo bilansu zagranicznego = saldo BOB)

Proces dostosowawczy – np. jeśli rośnie import to pojawia się deficyt w BOB.

AD (T) > PKB MP(t) -> taka nierównowaga nie może się długo utrzymywać, uruchamiają się procesy wyrównawcze np. nadmierny popyt globalny może zostać obcięty przez wzrost importu.

DEFICYT w B.O.B. to nadwyżka wielkości popytu krajowego nad PKBMP

Kiedyś nadmierny popyt globalny był zmniejszany przez wzrost cen (inflację), lecz teraz przy łatwym handlu zagranicznym używa się do obcinania nadwyżki wzrostu importu, gdyż przynosi to skutki o wiele szybciej.

Wykład 4 (30.10.13) – ŹRÓDŁA FINANSOWANIA I SKUTKI DLA GOSPODARKI DEFICYTU FINANSÓW BIEŻĄCYCH.

Od jakiego poziomu deficyt jest wysoki?    od 8% PKB w górę

Metody finansowania deficytu bilansu obrotów bieżących:

I.           Nadwyżką w bilansie obrotów kapitałowych i finansowych uzyskaną dzięki napływowi zagranicznych inwestycji bezpośrednich (długoterminowych, które jest ciężko wycofać z gospodarki). Jest to najkorzystniejsza dla gospodarki metoda.

Zalety: brak ryzyka wystąpienia skokowej deprecjacji waluty krajowej w okresach przyszłych oraz brak deprecjacji waluty krajowej w okresie bieżącym.

II.          Nadwyżką w bilansie obrotów kapitałowych i finansowych uzyskaną na napływie zagranicznych inwestycji portfelowych (de facto przyciąganie pożyczkodawców – emisja obligacji itp.). Metoda ta jest stosowana w Polsce.

Zalety: zapewnienie braku deprecjacji waluty w okresie bieżącym.

Wady: w gospodarce rodzi się ryzyko skokowej deprecjacji waluty krajowej i ryzyko kryzysu walutowego (np. Argentyna), a w konsekwencji ryzyko skokowego wzrostu stopy inflacji i rynkowych stóp procentowych, czyli stopy oszczędności w gospodarce (w okresach przyszłych).

III.        Finansowanie deficytu B.O.B. zmniejszeniem poziomu rezerw wymienialnych – zmniejszenie oszczędności

Przyczynia się do deprecjacji waluty w okresie bieżącym

DEPRECJACJA -> INFLACJA

·            Nabywanie czynników produkcji za granicą

·            Zaciąganie kredytów za granicą

·            Kanał panicznej ucieczki od waluty krajowej

·            Wypłynięcie inwestycji w bardzo krótkim okresie czasu, które musi być wystymulowane przez Bank Centralny (wydanie rezerw walutowych)

·            Dlatego deficyt budżetowy jest niebezpieczny

·            Prowadzi do wzrostu zadłużenia zagranicznego gospodarki (NIE DŁUGU PUBLICZNEGO!!!)

·            Polska jest 15 krajem pod względem zadłużenia zagranicznego (20-krotny wzrost od 1990r.); odsuwanie deprecjacji w czasie, balon spekulacyjny

Alternatywa: sztywny kurs walutowy (np. w Argentynie), co jednak jest drogą do nikąd.

Wykład 5 (6.11.13) – KONCEPCJE WZROSTU GOSPODARCZEGO WE WSPÓŁCZESNEJ POLITYCE GOSPODARCZEJ

I.      Popytowa koncepcja wzrostu gospodarczego – w tej koncepcji głównym źródłem wzrostu gospodarczego (wzrasta strumień wytworzonych produktów = realny PKB) jest wzrost wielkości popytu globalnego

Przykładowe instrumenty polityki gospodarczej w ramach tej koncepcji:

- zwiększenie deficytu budżetowego poprzez wzrost wydatków budżetowych

- obniże...