Górecka A. - Gimnastyka korekcyjna dla dzieci 6 10 letnich.pdf

(5715 KB) Pobierz
Spis treści
Słowo w s t ę p n e ........................................................................................................................
7
Część pierwsza
Podstawy teorii, metodyki i organizacji korektywy
1. G im nastyka kom pensacyjna i korekcyjna we współczesnym systemie szkol­
nej kultury fizycznej o raz opieki lekarsko-higienicznej......................................
1.1. Stan zdrow ia populacji szkolnej i wynikające z tego zapotrzebow anie
n a gim nastykę kom pensacyjno-korckcyjną ................................................
1.2. Rodow ód gim nastyki kom pensacyjno-korekcyjnej, podstaw ow e pojęcia
i ich z a k r e s .................................................................................................................
1.3. Podstaw y praw ne szkolnej korektyw y i organizacja jej systemu . . . .
1.4. O rganizacja opieki zdrow otnej nad dziećmi i młodzieżą szkol­
ną ..................................................................................................................................
1.5. Cel i zadania gim nastyki k o m p en sacy jn o -k o rek cy jn ej...............................
2. Postaw a ciała człowieka w czasie jego r o z w o ju .......................................................
3. W ybrane zagadnienia z anatom ii i fizjologii postaw y c i a ł a ........................
3.1. A natom iczne podstaw y d o bo ru ćwiczeń k o re k c y jn y c h ..............................
3.2. Fizjologiczne podstaw y ruchu k o re k c y jn e g o ..................................................
3.2.1. Wpływ obciążenia i ruchu na układ kostny i s ta w o w y
3.2.2. Wpływ ruchu i obciążenia na układ m ię śn io w y ..............................
4. Postaw a praw idłow a, jej badanie i o c e n a ..............................................................
4.1. K ryteria oceny p o s ta w y .........................................................................................
4.2. Uproszczone oględziny o rto p e d y c z n e .................................................................
4.3. Ocena m etodą p u n k to w a n ia ..................................................................................
4.4. Wzorce postaw naw ykowych dzieci 6- i 1 0 -letn ich.........................................
4.5. Testy przesiewowe do wykryw ania zaburzeń układu r u c h u ........................
9
9
11
13
14
22
23
26
26
34
35
35
37
37
38
43
45
46
3
5.
O gólne zasady i m etody postępow ania k o re k c y jn e g o .......................................
5.1. K ształtow anie naw yku prawidłowej postawy — reedukacja postural-
5.2. K orekcja odchyleń w sferze m o rfo lo g icz n ej....................................................
5.3. O rganizacja w arunków życia dziecka pod kątem profilaktyki i przeciw­
działania w adom p o s t a w y ..................................................................................
59
62
70
70
71
76
82
84
86
88
89
100
100
102
102
104
108
114
6. Najczęstsze wady postaw y, ich charakterystyka i k o r e k c j a ...........................
6.1. Przyczyny i skutki wad p o s ta w y ........................................................................
6.2. Plecy o k r ą g ł e ............................................................................................................
6.3. Plecy w k lę s łe ............................................................................................................
6.4. Plecy w klęsło-okrągłe ...........................................................................................
6.5. Plecy p ł a s k i e ............................................................................................................
6.6. Boczne skrzywienie k r ę g o s łu p a ...........................................................................
6.7. Zniekształcenia klatki p ie rs io w e j........................................................................
6.8. W ady statyczne kończyn d o ln y c h ........................................................................
7. O rganizacja zajęć k o re k c y jn y c h ..................................................................................
7.1. Elementy korektyw y na lekcjach wychowania fizy czn eg o ...........................
7.2. Praca z zespołem gim nastyki k o re k c y jn e j.........................................................
7.2.1. Zasady podziału na grupy ć w ic z e b n e ..................................................
7.2.2. Miejsca zajęć i ich w y p o sa ż e n ie .............................................................
7.2.3. M etody stosow ane na zajęciach gim nastyki k o re k c y jn e j..................
7.2.4. M etody organizacyjne zajęć wychowania fiz y c z n e g o .........................
10.3.5. Zajęcia na urządzonej ścieżce z d r o w i a ............................................
10.3.6. Zajęcia w wodzie (basen, je z io r o ) .......................................................
11. W spółpraca nauczyciela z ro d z ic a m i........................................................................
11.1. Zajęcia indyw idualne w d o m u ...........................................................................
11.2. Zestaw ćwiczeń przeciw plecom okrągłym (hiperkifoza piersiowa) . . .
11.3. Zestaw ćwiczeń przeciw nadm iernem u wygięciu kręgosłupa w odcinku
lędźwiowym (plecy w k lę s łe ) ...............................................................................
11.4. Zestaw ćwiczeń przeciw bocznem u skrzywieniu k rę g o s łu p a ...................
11.5. Elementy korekcji w rekreacji rodzinnej sobotnio-niedzielnej i w wy­
poczynku u rlo p o w y m ............................................................................................
12. W spółpraca nauczyciela klas niższych z lekarzem i pielęgniarką szkolną
oraz nauczycielem kultury fiz y c z n e j........................................................................
13. D okum entacja p r a c y ...................................................................................................
14. Przykładow y rozkład m ateriału do zajęć gim nastyki k o re k c y jn e j.................
....................................................................................................................
Bibliografia
Słowniczek podstaw ow ych term inów fa c h o w y c h ..........................................................
Z a łą c z n ik i.....................................................* .........................................................................
210
212
226
229
241
244
246
249
254
257
260
263
265
267
Część druga
P rz y k ład y p ra k ty c z n y c h zajęć k o re k c y jn y ch p ro w a d z o n y c h w ró żn y ch
w a ru n k a c h
8. Ogólne zasady budow y l e k c ji ......................................................................................
9. Lekcje kultury fizycznej z elementami k o re k ty w y ................................................
9.1. Lekcje w sali gimnastycznej lub z a stę p c z e j.....................................................
9.2. Lekcje na k o r y ta r z u ...............................................................................................
9.3. Lekcje w terenie o tw a r ty m .................................................................................
10. Zajęcia gimnastyki k o re k c y jn e j................................................................................
10.1. Zajęcia w sali gimnastycznej lub z a stę p c z e j....................................................
10.2. Zajęcia na k o r y ta r z u ...........................................................................................
10.3. Zajęcia w terenie o tw a r ty m .................................................................................
10.3.1. Lekcja w sali zielonej (u rz ą d z o n e j)........................................................
10.3.2. Lekcja w ogródku p rz e d sz k o ln y m ........................................................
10.3.3. Lekcja na boisku s z k o ln y m ...................................................................
10.3.4. Zajęcia w lesie z zastosow aniem toru p r z e s z k ó d ..........................
126
130
130
135
140
150
150
182
186
186
192
195
199
4
Słowo wstępne
Książka ta jest adresowana głównie do nauczycieli klas począt­
kowych, chociaż mogą z niej korzystać również nauczyciele przed­
szkoli oraz nauczyciele wychowania fizycznego prowadzący zajęcia
kultury fizycznej lub korektywę z dziećmi klas I— III. Celem tej
publikacji jest pomoc w prowadzeniu zajęć w tych klasach, szczegól­
nie z dziećmi z tendencjami do zaburzeń w statyce ciała lub z zaist­
niałymi już wadami postawy ciała. A przecież jest tych dzieci już
w wieku 6 lat około 30%.
Może być ona również przydatna dla prowadzących zajęcia kom-
pensacyjno-korekcyjne.
W p i e r w s z e j c z ę ś c i książka zawiera podstawy teoretyczno-
-organizacyjne ćwiczeń i zajęć korekcyjnych. D r u g a c z ę ś ć obej­
muje przykłady zestawów ćwiczeń prowadzonych różnymi metodami
i w różnych warunkach. Poszczególne jednostki zajęć są tak opraco­
wane, że jeśli nauczyciel nie dysponuje w danej lekcji przyrządami,
to przeprowadzenie wyłącznie pozostałych ćwiczeń może stanowić
całość jednostki lekcyjnej. Oczywiście zwiększyć należy w takim
przypadku liczbę powtórzeń wybranych ćwiczeń. Uzupełnienie o pra­
cowania stanowią przykłady form współpracy ze środowiskiem opie­
kuńczym dziecka, ze szkolną służbą zdrowia oraz nauczycielem kul­
tury fizycznej.
Tego rodzaju ujęcie tem atu — powiązania teorii z praktyką —
z jednej strony (dzięki podaniu gotowych konspektów zajęć) stwarza
możliwość szybszego i lepszego startu w tworzeniu własnego war­
sztatu pracy korekcyjnej, z drugiej natom iast nie katechizuje pro-
7
blemu, a dzięki omówieniu podstaw teoretycznych (egzemplifikowa­
nych praktyką) zachęca do własnych, twórczych inicjatyw i pracy
w tej dziedzinie.
W systemie szkolnej korektywy bardzo dużą rolę odgrywa prawid­
łowość realizacji procesu wychowania fizycznego, która zależy w de­
cydującej mierze od nauczyciela prowadzącego te zajęcia. W klasach
niższych jest to przede wszystkim specjalista nauczania początkowe­
go. Od niego więc — jego przygotowania do sterowania rozwojem
fizycznym dziecka również i wtedy, gdy zachodzi potrzeba kompen­
sacji lub korekcji, zależy stan zdrowia i rozwoju tego dziecka.
Organizm 6— 10-letniego dziecka charakteryzuje bardzo duża pla­
styczność, jest on podatny na wpływy zarówno pozytywne, jak i ne­
gatywne. Szansy stworzenia w dziecku podwalin pełnego zdrowia,
sprawności i odporności nie wolno więc w tym wieku zaprzepaścić,
gdyż to przecież w znacznym stopniu w arunkuje powodzenie w ca­
łym jego życiu.
Nauczyciel w klasach I— III to nie tylko dydaktyk, lecz przede
wszystkim pedagog, pedagog oddziałujący na dziecko codziennie
i przez kilka godzin swoją osobowością, stanowiący dla niego nie­
podważalny autorytet. A tuty te stwarzają możliwość dużej skutecz­
ności oddziaływań wychowawczych również na rzecz zdrowia.
Pomocna w tych działaniach i ułatwiająca ich przeprowadzenie
jest duża spontaniczna potrzeba wyżycia ruchowego, charaktery­
styczna dla tego okresu rozwoju dziecka. Jego radość w czasie
ćwiczeń, zabaw i gier ruchowych sprzyja form ow aniu właściwych
postaw 1 i zachowań gruntując podstawy jego osobistej kultury fizy­
cznej i zdrowotnej jako zamierzonego efektu poczynań wychowaw­
czych w tej dziedzinie.
1 M ianem postaw y określa R. Schneider ustalony stosunek d o osób, rzeczy, zja­
wisk i sytuacji, stosunek będący produktem dośw iadczeń intelektualnych i em ocjonal­
nych. Cyt. za M. Demel:
Pedagogika zdrowia.
W arszaw a 1980, WSiP, s. 117.
C zęść pierw sza
P O D S T A W Y TEORII M E TO D YK I
I O RG AN IZACJI K O R E K T Y W Y
,
1. Gimnastyka kompensacyjna i korekcyjna
we współczesnym systemie szkolnej kultury fizycznej
oraz opieki lekarsko-higienicznej
1.1. Stan zdrowia populacji szkolnej
i wynikające z tego zapotrzebowanie
na gimnastykę kompensacyjno-korekcyjną
Jeżeli zgodzimy się, że zdrowie jest dla człowieka jedną z najważ­
niejszych spraw życiowych, to oczywisty będzie fakt konieczności
zabiegania o nie już od najwcześniejszych lat życia, a szczególnie
okresu, w którym znajduje się ono pod wpływem zinstytucjonalizo­
wanego oddziaływania, a więc szkoły. Przyczyna tego tkwi zarówno
w plastyczności młodego organizmu — co sprzyja uleganiu wpły­
wom korzystnym i niekorzystnym, zarówno pod względem biologicz­
nym, jak i wychowawczym — jak i w większej efektywności wy­
chowania zdrowotnego. Bowiem, jak mówi M. Demel w
Pedagogice
zdrowia,
„N ad zdrowiem trzeba pracować i praca ta ma charakter
pedagogiczny. Chodzi bowiem o wykształcenie trwałych nawyków
higieniczno-kulturalnych, odpowiednich postaw wobec zdrowia fizy­
cznego i psychicznego, wreszcie o pewne kwantum wiedzy i umiejęt­
ności” 1. Zabiegów o zdrowie wymagają przede wszystkim osobnicy,
którzy mają predyspozycje do zaburzeń rozwojowych lub chorób.
Jak wobec powyższego przedstawia się stan zdrowia populacji szkol­
nej?
1 Tam że, s. 6.
9
Odpowiedź na to pytanie zaw arta jest w wynikach badań doty­
czących ochrony zdrowia dzieci i młodzieży przeprowadzonych w la­
tach 1976— 1980 w ramach problemu węzłowego MOiW oraz
MZiOS pod kierunkiem pracowników Instytutu M atki i Dziecka.
Jednym z zadań postawionych w tych badaniach było określenie
częstości występowania negatywnych zjawisk zdrowotnych. Kolej­
ność ich rozpowszechnienia jest następująca: na pierwsze miejsce
wysuwają się nieprawidłowości narządu żucia, następnie rozwoju
psychoruchowego i układu nerwowego, narządu wzroku, narządu
ruchu i statyki ciała, rozwoju fizycznego i stanu odżywienia, układu
oddechowego i funkcji mowy. Jeżeli chodzi o problem nas szczegól­
nie interesujący, a więc statykę ciała, to: u 6-latków wymaga naszej
szczególnej uwagi 29,5% dzieci, z tego 21,4% stanowi pogranicze
normy, a 8,1% stany patologii; wśród 10-latków zmniejsza się ogól­
na liczba dzieci z odchyleniami do 23,5%, z tego jednak do 14,3%
zmniejsza się liczba przypadków z pogranicza normy na rzecz zwięk­
szenia stanów patologicznych do 9,2%
l .
Kierunek tych zmian utrzy­
muje się również u 14-latków. Oznacza to w praktyce, że prawie co
trzecie — czwarte dziecko wymaga pod względem prawidłowości
statyki ciała zwiększonej opieki i działań profilaktyczno-leczniczych,
z których podstawowym jest g i m n a s t y k a k o m p e n s a c y j n o -
-k o r e k c yj n a.
Stwierdzenie tych faktów jest ważne, gdyż mimo że odchylenia te
nie eliminują dziecka z normalnej szkoły, to jednak zmniejszają jego
sprawność szkolną oraz ograniczają wybór dalszej nauki i przyszłego
zawodu — a więc rzutują na całe jego życie. Należy sobie także zdać
sprawę z tego faktu, że część wymienionych odchyleń od normy
zdrowotnej, nie wyrównana w wieku rozwojowym, ujawnia się w pó­
źniejszych okresach życia w postaci trudnej do leczenia patologii,
stanowiąc czołowe pozycje w strukturze chorobowości populacji lu­
dzi dorosłych, jak np. otyłość i wczesna miażdżyca, wczesne zmiany
w narządzie ruchu czy w układzie krążenia.
Z narządów i układów, których odchylenia rozwojowe korygowa­
ne są najskuteczniej środkami i metodami wychowania fizycznego,
a właściwie gimnastyki korekcyjnej, najważniejszy jest narząd ruchu,
a szczególnie statyka ciała. Dlatego ten rodzaj zaburzeń jest główną
domeną korektywy.
1.2. Rodowód gimnastyki kompensacyjno-korekcyjnej,
podstawowe pojęcia i ich zakres
Jak każde zagadnienie z pogranicza, gimnastyka korekcyjna ma
złożony rodowód: jedna jej część korzeniami tkwi w dziedzinie kul­
tury fizycznej, druga natom iast wywodzi się z medycyny.
Wychowanie fizyczne spełnia współcześnie następujące funkcje:
s t y m u l a c y j n ą , a d a p t a c y j n ą , k o m p e n s a c y j n ą oraz
k o r e k c y j n ą (Gilewicz, Demel). Stymulacja dotyczy głównie po­
budzenia rozwoju fizycznego dziecka, adaptacja ma służyć jego lep­
szemu przystosowaniu się do wymogów życia. Kompensacja i korek­
cja, ze względu na to, że stanowią przedmiot naszego szczególnego
zainteresowania, wymagają nieco obszerniejszego omówienia.
Zgodnie z określeniem Demela „Kom pensacja stanowi zorganizo­
wany system bodźców dopełniających oraz antybodźców mających
wyrównywać i równoważyć ślepe działanie hiperadaptacji. Polega
więc na czujnym regulowaniu strumienia bodźców, wyrównywaniu
ich bilansu, m.in. przez uzupełnianie tych podniet, których skąpi
tryb życia” 1. We współczesnej cywilizacji kompensacji domaga się
siedzący (sedenteryjny) tryb życia, charakteryzujący się ponadto ogó­
lnym niedoborem ruchu (hipokinezja). W iadomo z ogólnie znanego
prawa fizjologicznego, że funkcja kształtuje narząd, narządy i układy
nie pracujące lub pracujące w niewielkim stopniu ulegają zanikowi
z nieczynności. Tak się też dzieje przede wszystkim z naszym ukła­
dem ruchu, a także z innymi układami, jak krążenia i oddychania.
Zmniejsza się nasza sprawość fizyczna i wydolność krążeniowo-od­
dechowa. Stąd konieczność, aby w sposób wyrozumowany — drogą
1 M. Demel:
Cele i zadania wychowania fizycznego.
W:
M etodyka wychowania
fizycznego w klasach V— VIII.
Pod red. J. K utzner. W arszaw a 1970, PZW S, s.
17—20.
Wyniki tych badań opublikow ane zostały w raporcie syntetycznym pt.
Profil
zdrowotny uczniów roczników bilansowanych populacji szkolnej z wybranych obszarów
kraju.
J. Sercjski, H. Cerańska-G oszczyńska, B. Ignar-G olinow ska. M. Pułtorak, A.
Florek. W:
Ochrona zdrowia dzieci i m łodzieży.
W arszaw a 1981, Instytut Badań
Pedagogicznych.
10
11

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin