Homer - Odyseja tłum Lucjan Siemieński.pdf

(1427 KB) Pobierz
Ta lektura,
podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-
line na stronie
wolnelektury.pl.
Utwór opracowany został w ramach projektu
Wolne Lek-
tury
przez
fundację Nowoczesna Polska.
HOMER
Odyseja
ł.  ń
śń 
Zgromadzenie bogów. Rady Ateny dla Telemacha
Muzo! Męża wyśpiewaj, co święty gród Troi
Zburzywszy, długo błądził i w tułaczce swojej
Siła¹ różnych miast widział, poznał tylu ludów
Zwyczaje, a co przygód doświadczył i trudów!
A co strapień na morzach, gdy przyszło za siebie
Lub za swe towarzysze stawić się w potrzebie,
By im powrót zapewnić! Nad siły on robił,
Lecz druhów nie ocalił: każdy z nich się dobił
Sam, głupstwem własnym. Czemuż poświęcone stada
Heliosowi² pojadła niesforna gromada?
Za karę bóg też nie dał cieszyć się powrotem.
Jak było? Powiedz, córo Diosa³, coś o tem!
Wszyscy inni, uszedłszy srogiego pogromu,
Krwawych burz i bitw morskich, wrócili do domu;
Jego tylko, serdecznie do swoich, do żony
Tęskniącego, trzymała w skale wydrążonej
Nimfa Kalypso, z bogiń najcudniejsza kształtem,
Pragnąca go małżonkiem przy sobie mieć gwałtem.
A nawet kiedy nastał w czasów kołowrocie
Ów rok, iż z woli bogów o prędkim powrocie
Do Itaki mógł myśleć, to jeszcze i wtedy
Nie ujrzał swoich, końca nie widział swej biedy.
Zgoła wszystkim niebianom żal było tułacza;
Posejdon⁴ sam mu tylko mściwy nie przebacza
I wciąż, póki nie wrócił do dom, ścigał w tropy.
Szczęściem bóg ten był odszedł aż na Etyjopy
¹s
a
(daw.) — wiele.
²
e s
(mit. gr.) — bóg słońca.
³
s
(mit. gr.) — Zeus, najważniejszy z bogów, władca Olimpu, brat Posejdona
i Hadesa, syn Kronosa, patronujący zjawiskom na niebie, zwłaszcza piorunom.
⁴
sejd
(mit. gr.) — bóg morza, żeglarzy, trzęsień ziemi, brat Zeusa; przedstawiany
z trójzębem.
Zemsta
Zamieszkujące ziemi rubieże ostatnie,
A rozpadłe w dwóch ludów połowice bratnie:
Z tych jedni wschód, a zachód drudzy zamieszkali;
A gdy ci hekatombę⁵ sutą wyprawiali
Z byków i kóz, Posejdon godował⁶ wraz z nimi.
Podonczas Zeus⁷ olimpski ze zgromadzonymi
W pałacu swym bogami zasiadł i w te słowa
Mówił on, rodu bogów i ludzkiego głowa,
Że myśl jego Ajgistem⁸ gładkim⁹ zaprzątniona,
Którego zabił Orest¹⁰, syn Agamemnona¹¹.
Więc o nim myśląc, tak się ozwał w bogów radzie:
„Że też to na karb niebian człowiek wszystko kładzie,
Co dozna złego; chociaż sam swoją głupotą,
Idąc wbrew Przeznaczeniu, ugrzęza w to błoto!
Toż i ninie¹² Ajgistos, w przekór wyrokowi,
Czyż nie porwał małżonki Agamemnonowi
I nie przywłaszczył sobie, a wracającego
Męża czyliż nie zabił? Wszakżem go od tego
Długo naprzód hamował, grożąc srogą karą
Przez czujnego Hermesa¹³, aby żadną miarą
Nie ważył się zabijać ani brać mu żony,
Gdyż przez Oresta Atryd¹⁴ będzie odemszczony,
Gdy ten w lata dojrzeje, zatęskni do swoich.
Tak go przestraszył Hermes, lecz napomnień moich
Nie słuchał twardy Ajgist; swoje zrobił gwałtem,
Aż dziś za wszystkie grzechy zapłacił ryczałtem”.
Więc na to mu Atene rzekła sowiooka:
„Ojcze, o mój Kronidzie¹⁵! Cześć tobie wysoka,
Że on zdrajca wziął karę słuszną za swe zbytki:
Oby tak każdy ginął, jak on zbrodniarz brzydki!
Za to serce się kraje, gdy na myśl mi przydzie
Ów nasz dzielny Odysej, co tyle lat w biedzie,
Siedzi tam udręczony, tęskniący za domem,
⁵
e a
a
— ofiara ze stu wołów.
⁶
d a
(daw.) — ucztować.
⁷
e s
(mit. gr.) — najważniejszy z bogów, władca Olimpu, brat Posejdona i Hadesa,
syn Kronosa, patronujący zjawiskom na niebie, zwłaszcza piorunom.
j s s
— syn Thyestesa, stryja Agamemnona, uwiódł żonę Agamemno-
⁸
j s
na Klytajmestrę, a wracającego spod Troi Agamemnona podstępnie zamordował. Zginął
z ręki Orestesa, syna Agamemnona.
⁹
ad
(daw.) — piękny.
¹⁰O
es es
(mit. gr.) — syn Agamemnona i Klitajmestry, który pomścił ojca, zabijając
jego morderczynię a swoją matkę.
— syn Atreusa, króla Myken, wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat
¹¹
a e
Menelaosa, którego żona, Helena, została porwana przez Trojan, co dało początek wojnie.
¹²
e
(daw.) — teraz.
¹³
e es
(mit. gr.) — bóg kupców i złodziei, posłaniec bogów.
¹⁴
yd
— przydomek Agamemnona (syn Atreusa).
¹⁵
d
(mit. gr.) — przydomek Zeusa (syn Kronosa).
Wina, Zemsta,
Głupota
Kondycja ludzka

Odyseja
Na ostrowiu lesistym, wkoło mórz ogromem
Oblanym, kędy¹⁶ nimfa mieszka tam urodna,
Córa Atlasa¹⁷, morze znającego do dna,
Barkiem dźwigającego wielkie słupy¹⁸ one,
Na których wisi z ziemią niebo zawieszone.
Ona to stęsknionego tułacza wciąż trzyma,
Czaruje go pochlebstwem, pieszczotą, oczyma,
By się wyrzekł Itaki. On się nie wyrzeka,
I byle dym itacki ujrzeć choć z daleka,
Już by umarł bez żalu! Ciebież to nie wzrusza,
O mój Olimpski! Za nic masz Odyseusza
Tyle ofiar nam danych pod Troją, gdzie nawy¹⁹
Argejskie²⁰ stały? Zeusie! Bądźże nań łaskawy!”
Odpowiedział jej na to Kronid gromowładny:
„Jakiż to z ust twych wyraz wymknął się nieskładny?
I jaż bym Odyseja w pamięci zagubił
Najmędrszego, co tyle obiat²¹ składać lubił
Nam nieśmiertelnym, panom na niebie szerokiem?
Li²² Posejdon go ściga zemstą krok za krokiem
Nieubłaganą za to, że mu tam Kyklopa²³
Polyfema oślepił, najduższego chłopa,
Mocnego jak bóg który w Kyklopów czeredzie;
Więc, że Polyfem z nim Toosy ród wiedzie,
Córki Forkisa, morskich strażnika pustkowi,
Co w pieczarze poddała się Posejdonowi,
Gdzie ją napadł — z tych przyczyn Posejdon wre złością
I nie zabić Odysa, ino przeciwnością
Chce go znękać, w powrocie do dom mu przeszkadzać.
Na to sposób: na wiecę²⁴ bogów pozgromadzać
I powrót mu zapewnić. Posejdon gniew złoży;
Sam on nic nie podoła przeciw sile bożej,
Gdy wszyscy nieśmiertelni na niego powstaniem”.
Na to Atene²⁵ z takim ozwała się zdaniem:
„Ojcze Kronidzie! Władco władnących mocarzy!
Jeśli na wiecu bogów ten wyrok przeważy,
Żeby Odys powrócił do ojczystych śmieci,
¹⁶
dy
(daw.) — gdzie.
¹⁷
as
(mit. gr.) — gigant, który za karę za udział w walce przeciw bogom olimpijskim
z wyroku Zeusa dźwigał sklepienie niebieskie.
¹⁸
e e s y
— Słupy Heraklesa, czyli Gibraltar i wyspa Ceuta.
¹⁹
a a
(daw.) — okręt.
²⁰a
ejs
— grecki (od krainy Argos na Peloponezie).
²¹
a a
(daw.) — ofiara.
²² (daw.) — tylko.
²³
y
a.
y
— przedstawiciel mitycznego szczepu jednookich olbrzymów-lu-
dożerców.
²⁴
e a
— dziś popr.: wiec.
²⁵
e a
(mit. gr.) — bogini mądrości i sprawiedliwej wojny, w poemacie występuje
jako stronniczka Odyseusza.
Zemsta

Odyseja
To pchnijmy argobójcę Hermesa, niech leci
Tam, na ostrów²⁶ Ogygii, i niech nimfie onej
Pięknowłosej oznajmi wyrok niecofniony
O powrocie Odysa do dom i bez zwłoki.
Ja tymczasem obrócę na Itakę kroki,
W synu ducha poostrzę, rozbudzę w nim żywy
Ogień męstwa, by zaraz na koło Achiwy
Bujnokędziorne²⁷ zwołał, a tych zalotników
Odprawił — czy już nie dość baranów i byków
Krętorogich mu zjedli? Potem pchnę mołojca²⁸
Do Sparty i na Pylos²⁹ piaszczysty. Niech ojca
Tam szuka i pozbiera o nim różne wieści,
Przy tym wśród ludzi sławy nabędzie i cześci”.
To rzekłszy podwiązała złociste sandały
Pod stopki sobie; nimi ponad morskie wały,
Ponad bezbrzeżne stepy buja z wiatru wiewem.
W dłoń pochwyciła oszczep z ciężkim długim drzewem
o miednym³⁰ grocie; tłumy mężów nim obala,
Gdy ją, córę strasznego ojca, gniew zapala.
I tak zbiegła ze szczytów Olimpu, aż wreszcie
Stanęła u bram zamku Odysa, tam w mieście
Itace, w ręku oszczep dzierżąca spiżowy,
Niby tafijskie³¹ książę: Mentes, gość domowy.
Więc przed gankiem ujrzała dziarskich zalotników,
Igrających wesoło ciskaniem kamyków,
I na skórach tych wołów, co sami pobili,
Porozwalanych. W dworze rojem się kręcili
Keryksi³², czeladź: jedni mieszali na poły
W kraterach³³ wino z wodą; owi tarli stoły
Smokliwymi³⁴ gąbkami; ci nieśli zastawy
I rozdzielali mięsne biesiadnym potrawy.
Gościa zoczył Telemach podobien do bożka,
Siedzący tam śród gachów³⁵; wżdy³⁶ myśl jego gorzka,
Bo ciągle obraz ojca stał mu przed oczami:
Oby wrócił, ład zrobił raz z tymi gachami
²⁶
s
— wyspa.
²⁷
j
y
— długowłosy.
²⁸
je
— zuch, młody wojownik.
²⁹
y s
— miasto na wybrzeżu Messeńskim, w rzeczywistości poematów Homera rzą-
dzone przez Nestora, najstarszego uczestnika wojny trojańskiej.
³⁰
ed y
(daw.) — miedziany, tu: brązowy.
³¹
a js
— Tafijczycy to słynni jako żeglarze i korsarze mieszkańcy wyspy Tafos i oko-
lic.
³²
e y s
(gr.) — urzędnik publiczny, pośrednik między stronami sporu bądź między
ludźmi a bogami, uznawany za nietykalnego; polskim odpowiednikiem byłby herold lub
woźny.
³³
a e
— dzban do rozcieńczania wina wodą, jak było w zwyczaju staroż. Greków.
³⁴s
y
(daw.) — chłonny.
³⁵
a
(daw.) — kochanek, tu: zalotnik.
³⁶
dy
(daw.) — przecież, jednak.

Odyseja

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin