etyka-wykłady.doc

1. Historia Etyki

              Etyka (gr. Etos) – obyczaj, stałe miejsce zamieszkania. Etyka rozpoczyna się od:

·        Tworzenia zasad moralnych;

·        Dawania odpowiedzi na, pytanie, – „DLACZEGO WARTO POSTĘPOWAĆ WEDŁUG ZASAD MORALNYCH?”.

1. 1.       Etyka klasyczna

1. 1. 1.  Rozwiązanie Sofistyczne

·         Ojciec sofistyki to Protagoras, z Abdery (ur. ok. 485 p.n.e., zm. ok. 415 p.n.e.);

·         Według niego postępuje moralnie ten, kto kieruje się cnotą.

·         Cnota według Protagorasa to poznawanie obyczajów i zasad państwa-miasta. A zarazem kierowanie się nimi, po to by można było oddziaływać na ludzi.

·         Etyka to rzemiosło oraz umiejętność, która doprowadza do wielkości.

·        Relatywizm moralny – zależność ocen moralnych o woli obywateli.

·        Według Protagorasa „człowiek jest miarą wszech rzeczy”.

·        Ojciec sofistyki uważał, że nie ma rzeczy gorących ani zimnych, bo różna jest ocena.

·        Protagoras odrzucał kategorie prawdy.

·        Według niego nie ma roli nauczyciela, który miałby najlepszą doktrynę.

·        Według Protagorasa życie w phisis (natura), czyli poza miastem-państwem człowiek może robić, co chce, ale jest wyrzutkiem społeczeństwa, osobą anormalną, pozbawioną świadomości moralnej. A także nie żyje według nomos (prawa, umowy społecznej).

1. 1. 2.  Rozwiązanie Sokratesa (ur. 469p. n. e., Ateny, zm. 399 p. n. e.).

·        Metoda Majenistyczna polega na tym, że:

o       Rolą etyka jest „wydobycie” wiedzy etycznej, która jest w nas, na „pole” świadomości;

o       Etyk ma uczyć.

·        Według Sokratesa nie było by jedności, gdyby stosowano rozwiązania Protagorasa.

·        Sokrates tworzył słownik etyczny i budował odpowiedni język.

·        Sokrates pokazał:

o       Różnice między człowiekiem a zwierzęciem;

o       Czym to jest dobro; działanie indukcyjne.

·        Intelektualizm moralny polega na ty, że błąd moralny jest równoważny z błędem intelektualnym.

1. 1. 3. Platon (387-347 r. p.n.e.) – eudajmonizm agatyczny

·        Platon osadza etyka na antropologii (gr.)– człowiek składa się z duszy i ciała.

·        Ów filozof głosi dualizm – dusza i ciało nie istotnie powiązane.

·        On twierdził, że człowiek przebywał w pleromie (świecie idealnym, w niebie) jako dusza i tam poznawał, np.: idee najwyższego dobra. A później człowiek przypomina sobie, agatos, czyli dobro (najwyższe). Według Platona szczęście przeżywane jest w wyniku najwyższego dobra.

Ów pogląd jest poglądem idealistycznym.

1. 1. 4.  Arystoteles (384-322 p.n.e.) – eudajmonizm perfekcjonistyczny

·        Uczęszczał do ikeonu, portyku Sokratesa.

·        Odrzucił idealizm platoński.

·        Według Arystotelesa punktem wyjścia jest działanie człowieka.

·        Według niego nie doszłoby do działania, gdyby nie było przyczyny celowej.

·        Arystoteles uważał, że działaniem kierują hierarchie celów.

·        A najwyższym celem jest szczęście i każdy do niego dąży.

·        Według tego filozofa człowiek jest istotą spotencjalizowaną – jak się rodzimy mamy zalążki bycia wszystkim i mamy działać, aby się rozwijać. (Perfekcjonizm)

·         Uważał, że cnota to stan, który mówi, że osiągnęliśmy właściwy stan, rozwinęliśmy się.

·         Arystoteles wyróżnia cnoty:

o       Dianoetyczne (intelektualne, rozumowe).

o       Etyczne (obyczaju).

(Etyka złotego środka)

1. 2.       Chrześcijaństwo

·         Zapożyczenie formy (języka, terminologii) z Antyku.

·         Ojcowie Kościoła – pisarze wczesnochrześcijańscy.

·         Chrześcijanie łączyli na początku poglądy filozoficzne z Objawieniem, a podzielił to święty Tomasz z Akwinu (ur. ok. 1225, zm.7 III 1274).

·         Symbioza objawienia z myślą racjonalną.

·         Etyka zaczęła się oddzielać (np. Marcin Luter).

1. 3. Etyka autonomiczna

·        Autonomiczna etyka, system etyczny sformułowany przez T. Kotarbińskiego, zawierający program etyki laickiej, niezależnej od wskazań religijnych i poglądów filozoficznych, oparty na tzw. elementarnych normach moralnych.

·        Według tej etyki kryterium tego, co jest dobre a co złe jest użytek, to, co jest użyteczne. (Działanie moralnie dobre)

1. 3. 1. Etyka niezależna Kanta Immanuela (ur. 22 IV 1724, zm. 12 II 1804)

·        Wyprowadzenie norm z nikąd.

·        To także jest etyka autonomiczna.

·        Kant postawił pytanie - JAKI CHARAKTER MUSZĄ MIEĆ NASZE POJĘCIA, ABY BYŁY MORALNE?

Odpowiedź: Moralność niezależna od natury.

Uzasadnienie. Ponieważ natura jest bezosobowa (nie ma charakteru moralnego). Rzeczywistość nie jest samo rozpoznawalna (nie ma wglądu w istotę rzeczy).

·        Kant jest agnostykiem (natura jest niepoznawalna, nieracjonalna).

·        Rozróżnienie między być (→ byt, natura) i powinność.

Þ    Przeżywamy powinność zaprowadzonego porządku racjonalnego w byt, świat nieracjonalny, kiedy czynimy własną wolę wolą dobra.

Þ    Deotonomizm – wola jest dobra, kiedy człowiek wypełnia obowiązek ze względu na siebie samego.

Þ    Altruizm nie jest deotonizmem, wolą dobra, ponieważ mam pewne wyczulenie, skłonności, uwarunkowania psychiczne.

Þ    Moje działanie powinno być powszechnym działaniem dla osób rozumnych.

Þ    Jeżeli reguła nie popada w sprzeczność to wtedy można ją upowszechnić.

» Reguła obietnicy:

☺ Tworzenie sobie reguły, która mi zezwala złamać obietnice.

☺ Obietnice nie miały by sensu, gdybyśmy je ciągle łamali.

Þ    Człowiek jest absolutnym autorytetem w sprawach moralności.

2.     Istotne zagadnienia metaetyczne

Etyka – moralność.

Metaetyka:

·        Bazuje na etyce.

·        Wstęp do badań etycznych.

·        „Dostarcza narzędzi” do etyki.

·        Pokazuje, kiedy etyka jest nauką.

·        Zmierza do ustalenia statusu etyki.

·        Pokazuje, czym jest etyka i jakie ona ma źródła (skąd będzie czerpać normy).

·        Określa metodę (gr. chados – droga) dla uprawiania etyki.

·        Określa stosunek do innych nauk (porównuje z czymś, co jest podobne, a czymś, co jest różniące się). Pokazuje różnice między etyką a innymi naukami.

·        Wskazuje cel (wskazuje na normy postępowania).

·        Definiuje etykę.

·        Określa warunki moralnego działania:

o       Warunki poznawcze, kiedy akt jest ludzki;

o       Warunki wolitywne, które związane są z naszą wolą, wolnością i związaną z nią odpowiedzialnością (cnotą, czyli sprawnością moralną);

o       Musi być sumienie (gr. syneidesis)– władza osądzająca (poddawanie ocenie);

o       Oraz musi być absolutny porządek moralny.

Þ    Moralność w świecie norm (wolne działanie, wolny wybór człowieka).

Þ    Etyka to nauka zajmująca się moralnością.

Þ    Etyka to teoria, moralność – praktyka;

Ø     Subiekcja – należy do podmiotu.

Ø     Obiekcja – zależy od przedmiotu (cel życia człowieka, dobro, wartości moralne, imperatyw – prawo)

2. 1. Definicja etyki

Etyka – nauka filozoficzna, która ustala moralne podstawy i reguły działania przy pomocy wrodzonych zdolności poznawczych.

a.     Etyka – nauka:

·        Nauka - uporządkowany zbiór twierdzeń o pewnym przedmiocie, które są zarazem sprawdzalne.

·        Intersubiektywność – powszechne komunikowanie.

o       Inter – między.

o...