2013 6 IPN - Pamięć i Sprawiedliwosc.pdf
(
15971 KB
)
Pobierz
BIULETYN IPN
nr 5 (14)/2013
nr 5 (14)/2013
Szkoły czerwonej elity
Pierwszy bunt – maj 1946 roku
Erich Koch – ostatni król Prus
Niemieckie wysiedlenia
z Zamojszczyzny
Cena 6 zł
(5%VAT)
ISSN 2084-7319
Dodatek specjalny:
fragmenty albumu
Agnieszki Jaczy
skiej
SONDERLABORATORIUM SS.
ZAMOJSZCZYZNA
9 772084 731002
1
3
numer indeksu 284521
nakład 9500 egz.
D
R
U
G
A
E D
Y
C
J A
P
R
O
J
E
K
T
U
B
I
B
L
I
O
T
E
K
A
N
A
T
O
C
Z
E
K
A
W
Y
S
Y
Ł K
A
PU
B
L
I K
A
C
J I
H
I S
T
O
RY
C
Z
N
Y
CH
D
O
B
I B
L
I O
T
EK
Instytut Pami
ci Narodowej
oferuje bibliotekom publicznym
bezpłatne pakiety 20 publikacji historycznych dotycz‰cych XX-
-wiecznych dziejów Polski. Szczegółowe informacje znajduj‰ si“
na stronie www.dlabibliotek.ipn.gov.pl ”
bezpłatne pakiety 20 publikacji historycznych dotycz‰cych XX-
-wiecznych dziejów Polski. Szczegółowe informacje znajduj‰ si“
na stronie www.dlabibliotek.ipn.gov.pl ”
Projekt realizowany jest przez
Biuro Edukacji Publicznej IPN
Rekomenduje go
Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich
Projekt realizowany jest przez
Biuro Edukacji Publicznej IPN
Rekomenduje go
Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich
PATRONAT MEDIALNY
BIULETYN IPN
nr 5 (14)/2013
1
3
AKTUALNOŚCI IPN
4
KALENDARIUM
6
Z PIERWSZEJ STRONY
FELIETON
8
Maciej Rosalak, Tekściarz Wałęsy
10
Krzysztof Gottesman, Czyste idee, brudne czyny
STOPKLATKA
12
Radosław Poboży, Kryptonim „Podróżnik”
Z ARCHIWUM IPN
16
Grzegorz Majchrzak, Oświadczenie
Sokołowskiego
WYWIAD
18
Zamość: próba generalna
rozmowa z Agnieszką Jaczyńską, autorką albumu
Sonderlaboratorium SS. Zamojszczyzna
22
Jestem dzieckiem szczęścia
rozmowa z Jerzym Skrzypkiem, więźniem
Auschwitz, Flossenbürga i Dachau
WYDARZYŁO SIĘ W XX WIEKU
26
Mirosław Szumiło, Akademie czerwonej elity
30
Marek Hańderek, Ku „Międzymorzu”
34
Dominik Krysiak, Ostatni król Prus
38
Iwona Demczyszak, Umierając z głodu,
planowała życie
42
Joanna Hytrek-Hryciuk, Wolność ponad teatr.
Halina Mikołajska (1925–1989)
Z DZIEJÓW OPOZYCJI I OPORU SPOŁECZNEGO
44
Kamil Dworaczek, Pierwszy bunt – maj 1946 roku
48
Jan Olaszek, Profesor drukarzem?
Adam Kersten (1930–1983)
PAMIĘTAM JAK DZIŚ
52
Relacja „króla”
– Stanisława Śledziejowska-Osiczko
o Ravensbrück
PRAWDA CZASÓW, PRAWDA EKRANU
55
Jerzy Eisler, Barwy walki
PRZEMINĘŁO Z PEERELEM
58
Jerzy Kochanowski, Bar mleczny
Z BRONIĄ W RĘKU
60
Michał Mackiewicz, Z detektorem na militaria
ORZEŁ BIAŁY
63
Tomasz Zawistowski, Orły na hełmach załogi
pociągu pancernego „Śmiały”
EDUKACJA HISTORYCZNA
67
Andrzej Zawistowski, Książki na właściwej
półce
69
Tomasz Ceran, Kto wygrał, a kto przegrał
II wojnę światową?
70
Monika Mikuczewska, „tuHistoria” co miesiąc
we Wrocławiu
71
RECENZJE
73
BIBLIOTEKA IPN
2
M
aj nie nale
y do kanonu tzw. polskich miesi
cy, czyli
tam wprawdzie przede wszystkim, jak „rewolucyjnymi meto-
dami” organizowa
demonstracje i bunty, ale wiedz
i umie-
j
tno
ci nabyte w „leninówce” wykorzystywali tak
e podczas
budowy aparatu władzy i represji. O akademiach czerwonych
elit pisze Mirosław Szumiło.
W numerze sporo miejsca po
wi
camy obozowi Ravensbrück
i kwestii eksperymentów na wi
niach. O makabrycznych do-
wiadczeniach przeprowadzanych na
ywych ludziach przez
niemieckich „lekarzy” w dziale „Pami
tam jak dzi
…” opowiada
Stanisława
ledziejowska-Osiczko, jedna z ofi ar. Z kolei Iwona
Demczyszak przybli
a sylwetk
innej byłej wi
niarki Ravens-
brück, Wandy Półtawskiej. Mimo cierpienia, ci
głego zagro
enia
i nieludzkiego traktowania nie tylko zachowała ona godno
,
wol
przetrwania i nadziej
, lecz tak
e obdzielała nimi współ-
wi
niarki. O eksperymentach pseudomedycznych opowiada
tak
e w rozmowie z Maciejem Foksem Jerzy Skrzypek – były
wi
zie
Pawiaka, Flossenbürga, Auschwitz i Dachau.
Do numeru doł
czyli
my fragmenty albumu Agnieszki Jaczy
-
skiej Sonderlaboratorium SS. Zamojszczyzna (nominowanego
do Nagrody Historycznej tygodnika „Polityka”). Ta obszerna
publikacja to zbiór ró
nego rodzaju
ródeł historycznych –
zdj
, listów, dokumentów, wspomnie
– które składaj
si
na
opowie
o tragicznych losach Zamojszczyzny, maj
cej sta
si
terytorium zamieszkanym wył
cznie przez Niemców. O „Ak-
tion Zamosc”, wysiedleniach i albumie opowiada sama autorka
w rozmowie, któr
publikujemy w niniejszym numerze.
tych okresów kalendarza historii Polski po 1945
roku, w których dokonywały si
przełomowe b
d
szczególnie tragiczne wydarzenia o ogromnym dla
Polaków znaczeniu. Gdyby tym „polskim kalendarzem” obj
cało
dziejów naszego kraju, z pewno
ci
maj znalazłby si
tu
nieraz – od uchwalenia pierwszej polskiej konstytucji zaczyna-
j
c. Wła
nie rocznica tego wydarzenia stała si
punktem zapal-
nym w relacjach mi
dzy władz
a ludem na samym pocz
tku
„ludowego” pa
stwa. Kamil Dworaczek w swoim artykule przy-
wołuje wydarzenia z 1946 roku, które
miało mog
aspirowa
do kanonu polskich miesi
cy zebranego swego czasu przez
prof. Jerzego Eislera. Zamieszki sprowokowane wówczas przez
władze podczas
wi
ta 3 Maja w Krakowie rozlały si
na inne
miasta, a zwi
zane z nimi protesty trwały jeszcze przez wiele
dni. Milicja strzelała do ludzi, byli ranni i zabici, a represje – szy-
kany, relegacje z uczelni, wcielanie do karnych jednostek – do-
tkn
ły setek osób. Były to ostatnie w Polsce Ludowej obchody
wi
ta 3 Maja, które miały by
tolerowane przez władze.
Tłumieniem majowego buntu
zajmowali si
dzier
cy władz
w Polsce komuni
ci, z których
znaczna cz
odebrała wy-
kształcenie w Mi
dzynaro-
dowej Szkole Leninowskiej
w Moskwie. Bierut, Zam-
browski i inni działacze KPP
(i pó
niejszej PZPR) uczyli si
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej
– Komisja Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu
Rada Programowa:
dr hab. Grzegorz Berendt,
dr hab. Robert Klementowski,
dr Adam Dziurok, dr Krzysztof Kaczmarski,
dr Maciej Korkuć, dr Tomasz Łabuszewski,
dr Agnieszka Łuczak, dr Sławomir Poleszak,
dr Paweł Skubisz, dr Waldemar Wilczewski,
dr Andrzej Zawistowski (przewodniczący),
dr Joanna Żelazko
Rada Redakcyjna: Dawid Golik,
Agnieszka Jaczyńska, dr Andrzej Krajewski,
Jan Olaszek, Kamila Sachnowska,
dr Paweł Sasanka, dr Magdalena Semczyszyn,
Emilia Świętochowska, dr Daniel Wicenty
Redakcja:
Andrzej Brzozowski
(redaktor naczelny, tel. 22 431 83 56;
e-mail: andrzej.brzozowski@ipn.gov.pl)
Maciej Foks, Filip Gańczak,
Jakub Gołębiewski, Andrzej Sujka,
Karolina Wichowska
Sekretariat: Maria Wiśniewska
tel. 22 431-83-47, faks 22 431 83 11
Korekta: dr Magdalena Baj
Projekt grafi czny: Krzysztof Findziński,
Marcin Koc, Sylwia Szafrańska
Redakcja techniczna: Andrzej Broniak
Skład i łamanie: Sylwia Szafrańska
Siedziba redakcji: ul. Hrubieszowska 6a,
Warszawa
Adres do korespondencji:
ul. Towarowa 28, 00-839 Warszawa
www.ipn.gov.pl
Druk: Centrum Usług Wspólnych
ul. Powsińska 69/71, 02-903 Warszawa
Redakcja nie zwraca materiałów
niezamówionych i zastrzega sobie prawo
dokonywania zmian w nadesłanych tekstach.
Redaktor naczelny
Andrzej Brzozowski
W NASTEPNYM NUMERZE MIEDZY INNYMI:
EPNYM NUMERZE MIEDZY INNYMI:
EPNYM NUMERZE MIEDZY INNYMI:
Rocznica ludobójstwa na Wołyniu
Siedemdziesiąt lat temu na Wołyniu i we wschodniej Małopolsce ukraińscy nacjonaliści przy
udziale miejscowej ludności dokonali ludobójstwa na polskich mieszkańcach tych terenów. Za-
mordowano dziesiątki tysięcy Polaków w prawie 2 tys. miejscowości. O genezie tej zbrodni,
relacjach polsko-ukraińskich przed wojną i podczas okupacji, problemach w badaniu tej historii
i dzisiejszych kłopotach z jej upamiętnieniem opowiada Ewa Siemaszko.
Zagraj i wygraj ZnajZnak w tramwaju!
W maju i czerwcu w wybranych tramwajach typu 120Na w Warszawie
będzie można zagrać w najnowszą grę IPN ZnajZnak. Informacji związa-
nych z grą szukajcie na wyświetlaczach LCD (do końca czerwca br.)
Co tydzień, w czwartek, organizowany będzie specjalny konkurs.
Pasażerowie, którzy wyślą poprawną odpowiedź na pytanie wyświetlone
na wyświetlaczu LCD na mail: maciej.steppa@ipn.gov.pl, biorą udział
w losowaniu 16 sztuk gry ZnajZnak i 80 sztuk jej wersji kieszonkowej.
Partner:
Tramwaje Warszawskie
Zapraszamy na IV Kiermasz Wydawnictw IPN
We wtorek 4 czerwca, w godzinach od 10.00 do 18.00 w Centrum Edukacyjnym IPN
im. Janusza Kurtyki Przystanek Historia przy ul. Marszałkowskiej 21/25 w Warszawie
odbędzie się IV Kiermasz Wydawnictw IPN. Hitem będzie zapewne nowa edycja kultowej
gry Kolejka i limitowana edycja dodatku Ogonek, ale to nie są jedyne atrakcje kiermaszu.
Na odwiedzających czekać będą nowości z Centrali i Oddziałów IPN oraz zaprzyjaźnio-
nych wydawnictw – książki, albumy, gry edukacyjne, w tym nowa gra ZnajZnak, komiksy,
miesięcznik IPN „Pamięć.pl”, „CzasyPismo” oraz duży wybór wydawnictw z lat ubiegłych.
Tramwaje Warszawskie
Ws
zystko
w bard
zo atra
kcyjnyc
h cena
ch.
aktualnoŚci ipn
KALENDARIUM XX WIEKU
3
3
W związku ze zbliżającą się rocznicą zbrodni ukraińskich na-
cjonalistów na polskiej ludności Wołynia i Galicji Wschodniej
Instytut Pamięci Narodowej ogłasza
konkurs na scenariusz
lekcji
lub zajęć tematycznych poświęconych tej problematyce.
Konkurs
„Wołyń. 70 lat po zbrodni”
jest przeznaczony
dla nauczycieli szkolnych i wykładowców akademickich oraz
studentów. Ma on na celu przede wszystkim zainteresowa-
nie nauczycieli historii tematyką kresową, ze szczególnym
uwzględnieniem zbrodni wołyńskiej – do dziś zajmującej nie-
wiele miejsca w podręcznikach szkolnych.
Prace należy przesyłać
do 12 czerwca
na adres: IPN, Biuro
Edukacji Publicznej, pl. Krasińskich 2/4/6, 00-207 Warsza-
wa, z dopiskiem „Konkurs – zbrodnia wołyńska” lub mailo-
wo: edu@ipn.gov.pl. Ogłoszenie wyników nastąpi 8 lipca. Nagrodą dla
zwycięzców będzie trzydniowy objazd historyczny po Wołyniu w paź-
dzierniku tego roku.
Regulamin konkursu znajduje się na stronie internetowej http://
pamiec.pl/portal/pa/1636/11625/Wolyn_70_lat_po_zbrodni.html.
Dodatkowych informacji udzielają Olga Tumińska (tel. 22 431 83 78,
olga.tuminska@ipn.gov.pl) i Katarzyna Cegieła (tel. 22 431 83 44,
katarzyna.cegiela@ipn.gov.pl).
39 proc. Polaków z aprobatą wyraża się o działalności In-
stytutu Pamięci Narodowej. Negatywnie ocenia ją 16 proc.,
a niemal połowa (45 proc.) nie ma zdania na ten temat – wy-
nika z opublikowanego w kwietniu
sondażu
Centrum Bada-
nia Opinii Społecznej. „Uznanie dla pracy
IPN
jest najczęstsze
wśród najmłodszych badanych, w tym uczniów i studentów,
osób uczestniczących w praktykach religijnych kilka razy
w tygodniu oraz wśród ludzi o prawicowych poglądach po-
litycznych” – napisano w komentarzu CBOS. Sondaż prze-
prowadzono na reprezentatywnej próbie losowej dorosłych
mieszkańców Polski.
lekcji
studentów. Ma on na celu przede wszystkim zainteresowa-
uwzględnieniem zbrodni wołyńskiej – do dziś zajmującej nie-
Edukacji Publicznej, pl. Krasińskich 2/4/6, 00-207 Warsza-
W kwietniu przeprowadzono kolejny etap
poszukiwań
miejsc pochówku
partyzantów Narodowych Sił Zbrojnych
ze zgrupowania Henryka Flamego „Bartka”, zamordowa-
nych w 1946 roku przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpie-
czeństwa.
Kierowany przez dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka z IPN zes-
pół objął badaniami „polanę śmierci” w pobliżu miejscowości
Barut w województwie śląskim oraz okolice Łambinowic na
Opolszczyźnie. W pobliżu Barutu udało się odnaleźć wiele
przedmiotów osobistych ofi ar, takich jak ryngraf, zegarek,
obrączka, sygnet czy kolczyk. IPN zwraca się z prośbą do ro-
dzin i współtowarzyszy broni ofi ar o pomoc w identyfi kacji
tych przedmiotów. Informacje przyjmuje Krzysztof Szwag-
rzyk: krzysztof.szwagrzyk@ipn.gov.pl, tel. 71 326 76 58.
Dalsze poszukiwania miejsc pochówku partyzantów NSZ
będą prowadzone latem.
W kwietniu przeprowadzono kolejny etap
poszukiwań
Już po raz siódmy Instytut Pamięci Narodowej organizuje
Let-
nią Szkołę Historii Najnowszej
. Przeznaczona jest ona dla dokto-
rantów, a wyjątkowo także dla studentów starszych lat, podejmu-
jących w swoich badaniach problematykę związaną z najnowszymi
dziejami Polski.
W ubiegłych latach program obejmował wykłady wybitnych znawców
historii najnowszej, dyskusje, zajęcia seminaryjne oraz warsztaty
(m.in. dotyczące sztuki prezentacji, wykorzystania w pracy badaw-
czej akt aparatu bezpieczeństwa i źródeł „historii mówionej”, foto-
grafi i jako źródła historycznego, jak również szkolące umiejętność
pisania tekstu popularnonaukowego). Program tegoroczny będzie
miał podobny charakter.
Zajęcia odbywać się będą
od 2 do 7 września
w ośrodku konferen-
cyjnym w pobliżu Warszawy. Osobom zakwalifi kowanym do udzia-
łu IPN pokryje koszty dojazdu oraz pobytu (posiłki, noclegi). Każdy
z uczestników szkoły zobowiązany będzie do przygotowania i zapre-
zentowania około dwudziestominutowego referatu na podstawie wy-
ników własnych badań. Referaty wygłoszone podczas zajęć zostaną
opublikowane w formie książkowej.
Osoby zainteresowane udziałem w szkole proszone są o przesła-
nie zgłoszenia
do 15 czerwca
. Adres do korespondencji, formularz
zgłoszeniowy i listę wymaganych załączników można znaleźć na stro-
nie http://ipn.gov.pl/aktualnosci/2013/centrala/vii-letnia-szkola-
-historii-najnowszej-2-7-wrzesnia-2013. Dodatkowych informacji
udziela Przemysław Skrzek: przemyslaw.skrzek@ipn.gov.pl.
nią Szkołę Historii Najnowszej
rantów,
jących
dziejami Polski.
W
historii najnowszej, dyskusje, zajęcia seminaryjne oraz warsztaty
(m.in. dotyczące sztuki prezentacji, wykorzystania
czej akt aparatu bezpieczeństwa
Już po raz siódmy Instytut Pamięci Narodowej organizuje
Już po raz siódmy Instytut Pamięci Narodowej organizuje
Już po raz siódmy Instytut Pamięci Narodowej organizuje
Let-
Na razie zespół Krzysztofa Szwagrzyka przeniósł się do
Warszawy. Także tu bowiem – na terenie kwatery „Ł”
Cmentarza Wojskowego na Powązkach – kontynuowane
są prace archeologiczno-badawcze, których celem jest od-
nalezienie i identyfi kacja szczątków ofi ar komunizmu. Chodzi
o więźniów politycznych Mokotowa, mordowanych i grze-
banych bezimiennie w czasach stalinowskich. W ubiegłym
roku na Powązkach odnaleziono szczątki stu kilkunastu
osób. Do tej pory dzięki badaniom DNA udało się ustalić
tożsamość siedmiu spośród tych ofi ar.
Prace na terenie kwatery „Ł” i w pobliżu Barutu są częścią
projektu badawczego „Poszukiwania nieznanych miejsc
pochówku ofi ar terroru komunistycznego z lat 1944–
–1956”. Realizowane są dzięki porozumieniu IPN,
Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Rady Ochrony
Pamięci Walk i Męczeństwa.
Na razie zespół Krzysztofa Szwagrzyka przeniósł się do
oprac. Filip Gańczak
Plik z chomika:
brutuus
Inne pliki z tego folderu:
2013 6 IPN - Pamięć i Sprawiedliwosc(1).pdf
(15971 KB)
2013 6 IPN - Pamięć i Sprawiedliwosc.pdf
(15971 KB)
2013 5 IPN - Pamięć i Sprawiedliwosc.pdf
(15971 KB)
2013 4 IPN - Pamięć i Sprawiedliwosc.pdf
(29185 KB)
2013 3 IPN - Pamięć i Sprawiedliwosc.pdf
(42982 KB)
Inne foldery tego chomika:
Ale Historia- czasopismo (ciekawostki historyczne)
BIULETYN IPN 2001-2013
Dokumenty
Dzieje Narodu i Państwa Polskiego - zeszyty !!!
Encyklopedia II WŚ
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin