Magdalena Łysakowska
nauczyciel informatyki i techniki
Publiczna Szkoła Podstawowa nr 32
im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Radomiu
Uzależnienie od Internetu - problem globalny współczesnego świata
Zespół uzależnienia od Internetu (ZUI) – określany jest przez niektórych psychiatrów, w tym Ivana Goldberga, jako syndrom uzależnienia się użytkownika Internetu od wielogodzinnego obcowania w tym środowisku. Ten rodzaj uzależnienia stanie się prawdopodobnie jedną z plag XXI wieku i najprawdopodobniej jest tylko kwestią czasu oficjalne sklasyfikowanie uzależnienia od Internetu tzw. siecioholizmu jako jednostki chorobowej. Ivan Goldberg, uważa, że: nadużywanie Internetu ma znaczący wpływ na funkcjonowanie ludzi w sferze fizycznej, psychicznej, interpersonalnej, społecznej, rodzinnej i ekonomicznej. Równoważnym nieoficjalnym zaburzeniem może być pracoholizm a oficjalnym patologiczny hazard.
Problem ten dotyczy rozmaitych aktywności, których podejmowanie w Inter-necie jest atrakcyjne i sprawia, że młodzi ludzie poświęcają mu coraz więcej czasu. Spędzanie w ten sposób wielu godzin dziennie zaburza ich rozwój, zwłaszcza w aspekcie kontaktów społecznych. Może prowadzić także do uzależnienia od tego medium. O problemie uzależnienia od Internetu mówiło się do niedawna przede wszystkim w odniesieniu do osób dorosłych. Tymczasem praktyka szkół oraz organizacji pracujących z dziećmi i zajmujących się bezpieczeństwem dzieci w Internecie pokazuje, że problem ten coraz częściej dotyczy również dzieci. Wiąże się to z coraz większą dostępnością mediów elektronicznych dla najmłodszych, powszechnością dostępu do sieci oraz coraz atrakcyjniejszą ofertą Internetu. Zjawisko uzależnienia od sieci wydaje się być związane przede wszystkim z grami sieciowymi, które w ostatnim czasie cieszą się wśród dzieci i młodzieży olbrzymią popularnością.
Skala zagrożenia w Polsce
· W Polsce z Internetu korzysta 89% dzieci.
· Dzieci spędzają w sieci coraz więcej czasu. Od 2006 do 2007 r. średni czas poświęcany miesięcznie na korzystanie z Internetu wzrósł z 15 godzin 56 minut do 24 godzin 27 minut.
· Niemal co drugie dziecko (45%) korzysta z Internetu codziennie lub prawie codziennie.
· 70% internautów w wieku 7–14 lat korzysta z możliwości grania online.
Współczesny młody człowiek żyje w otaczającej go przestrzeni medialnej, w której osoby dorosłe są często jedynie gośćmi – mniej zorientowanymi w obsłudze i możliwości elektronicznych mediów. To sprawia, że młodzi ludzie zdecydowanie mają przewagę nad swoimi nauczycielami i rodzicami w sieci, co utrudnia komunikację międzypokoleniową, a zwłaszcza rozmowy o Internecie. Stawia to w trudnej sytuacji dzieci i młodzież, i dlatego w pierwszej kolejności szukają wsparcia u rówieśników. Rodzice czy pedagodzy o niebezpiecznych sytuacjach dowiadują się niezmiernie rzadko. Dlatego też przed rodzicami i szkołą stoi ważne zadanie – ochrona przez zagrożeniami wynikającymi z korzystania przez dzieci z nowoczesnych technologii.
Dzieci korzystające z Internetu narażone są na kontakt z materiałami, które mogą mieć szkodliwy wpływ na ich psychikę. Do niebezpiecznych treści zalicza się filmy, zdjęcia lub teksty o charakterze pornograficznym, prezentujące przemoc, promujące niezdrowe postawy i zachowania, tj. hazard, używki, anoreksję, uczestnictwo w sektach itp.
Osoby, u których stwierdzono uzależnienie od Internetu lub zagrożenie tym uzależnieniem, najczęściej spędzają czas na następujących formach rozrywki:
· Internet Relay Chat (IRC) – usługa służąca do porozumiewania się z innymi osobami korzystającymi z Internetu. Jest to forma pisanej rozmowy. Zanotowano w Polsce pierwsze małżeństwa, które zapoznały się na kanale i po rzeczywistym spotkaniu związały się ze sobą. Według niektórych szacunków z IRC-a korzysta naraz około 10 tysięcy użytkowników na całym świecie.
· Gry online – specyfika gier online (sieciowych) polega na tym, iż naszym przeciwnikiem nie jest komputer, lecz żywy człowiek. Według niektórych badaczy tego zjawiska, poprzez tego typu gry narasta w graczach poziom agresji, który następnie jest rozładowywany w świecie realnym, na zwykłych ludziach.
· World Wide Web (WWW)
· Grupy dyskusyjne i listy adresowe
Uzależnienie przybiera różne formy:
Uzależnienie od sieci – polega na pobycie w Internecie. Jest ono bardzo podobne do uzależnienia od komputera, lecz polega na przebywaniu w sieci. Osoby takie są cały czas zalogowane do sieci i obserwują, co się tam dzieje. Uzależnienie to łączy w sobie wszystkie inne formy ZUI.
Przeciążenie informacyjne – występuje przy natłoku informacji np. przebywanie w wielu pokojach rozmów jednocześnie lub udział w wielu listach dyskusyjnych.
Uzależnienie od komputera – osoba nie musi w tym wypadku przebywać w Internecie, wystarczy, że spędza czas przy komputerze. Nie jest dla niej ważne to, co przy nim robi.
Jedną z form uzależnienia występujących w rodzinie jest uzależnienie od gier. Występuje często u dzieci, których rodzice często są zapracowani i są wręcz zadowoleni, że dziecko ma jakąś rozrywkę i nie popada w "złe" towarzystwo. Rodzice rzadko reagują prawidłowo w tego typu sytuacji, często zbyt późno dostrzegają zagrożenie, jakie niesie ze sobą komputer. Za późno widzą, że dziecko izoluje się od rówieśników, traci kontakt z rzeczywistością i zamyka się w swoim pokoju z komputerem.
Inną formą jest uzależnienie od komunikacji synchronicznej. W tę formę patologii popadają częściej nastolatkowie i młodzież. Łatwo można to prześledzić przeglądając nicki osób przebywających na czacie.
Przemoc obecna w grach komputerowych, wpływa również niekorzystnie na osoby z nieukształtowanym w pełni światopoglądem.
Co jakiś czas opinią publiczną wstrząsają przerażające wiadomości o tym jak dzieci kogoś zabiły i dziwiły się, iż ta osoba nie wstała i nie poszła dalej,
a przecież w grze tak właśnie się dzieje. Istotną rolę odgrywa tu nadzór opiekunów nad programami, które są zainstalowane w komputerach ich dzieci.
Do skutków psychologicznych, uzależnienia od Internetu należy zaliczyć zachwianie komunikacji w sferze pozawerbalnej i werbalnej, depresje powodowane brakiem kontaktu z siecią. U osób z ZUI może występować również rozregulowanie a wręcz przestawienie cyklu okołodobowego, głównie zaś rytmu sen – aktywność. Najprościej można to zaobserwować śledząc ruch w sieci w godzinach nocnych. Największy ruch na IRC następuje w późnych godzinach nocnych i z reguły są tam ci sami, stali bywalcy. Jest to groźne zjawisko ze względu na skutki społeczne. Osoby takie przez zmianę cyklu okołodobowego zaniedbują pracę i życie rodzinne. Jest to niezwykle groźne.
Do konsekwencji tego uzależnienia należy również zaliczyć zanik więzi emocjonalnych z osobami najbliższymi, rodziną, przyjaciółmi. Cały przekaz emocjonalny skupia się na znajomych i przyjaciołach z sieci, oraz kłopoty w sferze zawodowej włącznie z utratą i niemożnością znalezienia innej pracy. Skutki te można zniwelować tylko i wyłącznie poprzez terapię osoby uzależnionej.
Osoby często korzystające z komputera, skarżą się na problemy ze wzrokiem. Zespół kanału nadgarstkowego czasami zwanego "ciasnym nadgarstkiem", występuje przy długotrwałym, nieumiejętnym korzystaniu z klawiatury komputerowej. Przy złym ustawieniu klawiatury i nieumiejętnym rozłożeniu rąk następuje zbyt mocne zgięcie w stawie promieniowo-nadgarstkowym , co z kolei prowadzi do ucisku tętnicy promieniowej i łuków tętniczych dłoni. W efekcie następuje niedokrwienie ręki na odcinku nadgarstek, śródręcze i palce. Długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej powoduje naprężenie mięśni pleców i karku. Długa praca przy komputerze na nieodpowiednim krześle, naraża na skrzywienie kręgosłupa, szczególnie dotyczy to dzieci w wieku szkolnym, u których prawidłowa postawa jest bardzo istotna ze względu na rozwój fizyczny. Osoby długo pracujące przy komputerze są również narażone na przewlekłe bóle ramion, przedramion, przegubów i dłoni, których przyczyny mogą kumulować się, nie dając o sobie znać przez wiele lat. Objawy odczuwane są dopiero po długim czasie lub po odejściu od komputera, gdyż mózg silnie koncentruje się w czasie pracy na tym, co dzieje się na ekranie i nie potrafi w odpowiednim momencie interpretować sygnałów ostrzegawczych. Są one zagłuszane aż do momentu, gdy stają się nie do wytrzymania.
Psychiatrzy zgodnie podają kilka powodów, z których najważniejsze to: brak poczucia własnej wartości, nieumiejętność nawiązywania kontaktów, potrzeba oderwania się od rzeczywistości.
Uzależnienie od Internetu to nowa pułapka, w którą wpadamy, gdy zaczynamy wierzyć, że coś lub ktoś poza nami samymi wypełni pustkę i lęk, które są w nas. Kiedy komputer staje się sposobem na dalsze stresy, frustracje, kiedy zastępuje nam przyjaciół i rodzinę lub uciekamy od problemów i chcemy zapomnieć o kłopotach.
W uzależnienie od Internetu popadają najczęściej młodzi mężczyźni, dla których komputer stał się podstawowym narzędziem pracy, nauki i rozrywki.
Bardzo poważne skutki może wywołać nadużywanie komputera przez dzieci.
Objawy, które można dostrzec u osoby uzależnionej od Internetu:
· Nadmierne spędzanie czasu przed komputerem powyżej 50% czasu wolnego.
· Podczas używania Internetu osoba całkowicie poświęca się tej czynności.
· Odkłada obowiązki na później, aby mieć jak najwięcej czasu na przeglądanie sieci.
· Nigdy nie ma dość zawsze znajdzie pretekst, aby zasiąść do komputera.
· Wymuszone odejście od komputera wpływa negatywnie na samopoczucie uzależnionego.
· W zaawansowanych przypadkach izolacja od komputera może wywoływać agresję, płacz lub inne skrajne emocje.
· Zdarzają się, że uzależniony zaspokaja podstawowe potrzeby tj. jedzenie, spanie, picie przed komputerem.
· Nagminne przesiadywanie przed monitorem do późnych godzin.
Uzależnienie od Internetu może przejawiać się ożywieniem na myśl o ostatniej lub następnej sesji z Internetem, potrzebą stałego zwiększania czasu spędzanego w Sieci. Osoby uzależnione, które nie mają dostępu do komputera przez kilka dni, czują pustkę, frustrację, przygnębienie. Często nie potrafią sobie zorganizować czasu.
Jak można przeciwdziałać, walczyć z uzależnieniem od Internetu?
Warto zacząć od informacji – od zapoznania się z problemem, dostrzeżenia niebezpieczeństw. Organizacje posiadające dostęp do Internetu mogą włączyć informacje o uzależnieniu od Internetu w tok szkoleń internetowych. Użytkownikom prywatnym przyda się lektura prasy czy serwisów internetowych.
Stopniowo należy ustalić sobie ramy zaangażowania w sieci – wyznaczyć liczbę spędzanych godzin, wybrać usługi, z których chcemy skorzystać, określić tematy, które nas interesują. Później warto stosować się do narzuconych sobie ograniczeń – ich rozluźnienie oznacza początek uzależnienia.
Opracowanie przygotowane na podstawie:
1. Jason Spiller, Online Addicts, Internet Today, marzec 1996
2. Przemysław Gamdzyk, Tylko jeszcze jedno kliknięcie, ComputerWorld, 26 sierpnia 1996
3. Julia Barlińska, Edukacja na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w Internecie(2009)
4. http://www.e-uzaleznienia.pl/uzaleznienie-od-internetu.php
5. Wiadomości 24.pl
6. Największy serwis dziennikarstwa obywatelskiego (14.09.2006)
7. Wikipedia, wolna encyklopedia
dancistino