Romantyzm - prąd myślowy, będący w opozycji do klasycyzmu, który przciwstaiwał uczucia nauce i rozumowi.
Pozytywizm - nurt filozofii XIX w., który odrzucał metafizykę i uznawał naukę za jedyne źródło
wiedzy. Według Augusta Comte'a filozofia powinna zajmować się rzeczami, które są dostępne rozumowi.
Scientyzm - pogląd wg., którego prawdziwą i uzasadnioną wiedzę o świecie można uzyskać przez poznanie naukowe. Na tym podłożu rodzą się:
socjologia i psychologia.
Idealizm - zakładający, iż źródłem wszystkichrzeczy jest świadomość, składająca się z idei. Według przedstawicieli idealizmu podstawowymi ideami były wiara, wolność i sztuka.
Realizmem nazywamy metodę polegającą na wiernym i obiektywnym opisywaniu rzeczywistości. Terminu „realizm” używa się do określenia prądu literackiego, który powstał w latach dwudziestych XIX wieku we Francji.
Naturalizm to prąd literacki, który powstał we Francji w XIX wieku. Głównym celem literatury według naturalistów było poznanie człowieka i otaczającego go świata.
LIBERALIZM: (John Stuart Mill)
- afirmacja własności prywatnej jako podstawy wolności,
- wiara w postęp i doskonalenie się świata w rozwoju dziejowym,
- indywidualizm,
- ograniczanie funkcji państwa.
SOCJALIŚCI: (Robert Owen)
- nie aceptowali istniejącego ustroju społeczno-gospodarczego,
- uważali, że jego podstawą jest brutalny wyzysk mas
pracujących przez przedsiębiorców,
- dążyli do zastąpienia istniejącego ustroju nowym, bardziej sprawiedliwym.
NACJONALIŚCI: (Roman Dymowski)
- uważali dobro swojego narodu za najwyższą wartość,
- starali się podporządkować interesom narodu kwestie moralne, społeczne i polityczne,
- celem nacjonalistów było stworzenie państwa narodowego, o ludzkości jednolitej pod względem kulturowym.
KONSERWATYŚCI: (E. Burke)
- podstawą ładu jest hierarchiczny układ społeczny,
- nie wierzyli w wartość postępu,
- cechowali się nieufnością wobec uniformiznu,
- uważali, że funkcje państwa należy ograniczyć do
niezbędnego minimum.
ANARCHIŚCI: (M.Bakunin,P. Kropotkin)
- za najwyższą wartość uznawali wolność jednostki,
- odrzucali ideologię dyktatury,
- uznawali, że jedyną formą walki jest terror
indywidualny,
- odrzucali ideę państwa.
PRZYCZYNY WOJNY SECESYJNEJ:
- dążenie Południa do utworzenia własnego państwa; - funkcjonowanie dwóch skrajnie odmiennych
systemów społeczno ekonomicznych: niewolnictwa na Południu i kapitalizmu na Północy; - odmienne spojrzenie na cele i kierunki rozwoju polityki zagranicznej USA;
- konflikty partyjne;
- zamiar wprowadzenia przez A. Lincolna wysokiego cła na brytyjskie wyroby przemysłowe;
Skutki wojny secesyjnej:
- spustoszenie gospodarcze i moralne kraju,
- olbrzymie straty demograficzne po obu stronach,
- zniszczenia wielkich połaci rolniczego Południa,
- prześladowanie Murzynów,
- zniesienie niewolnictwa,
- szybki rozwój przemysłu Stanów Zjednoczonych.
Abolicjonizm - w XVIII i XIX wieku ruch
społeczno-polityczny i ideowy w Europie i obu Amerykach, stawiający sobie za zadanie zniesienie niewolnictwa i związanego z nim handlu ludnością murzyńską. Abolicjoniści popierali zbrojne powstania Murzynów oraz pomagali zbiegłym niewolnikom
przedostać się na tereny nieobjęte niewolnictwem. Wybitnymi działaczami abolicjonizmu byli m.in. Sharp i Clarkson (W. Brytania), A. Benezet i B. Rush (USA), Gregoire (Francja).
Doktryna Monroe'a - Doktryna w polityce
Stanów Zjednoczonych, przedstawiona w 1823 r. przez prezydenta Jamesa Monroe'a. Głosiła, iż kontynent amerykański nie może podlegać dalszej kolonizacji ani ekspansji politycznej ze strony Europy, w zamian zaś zapowiadała, że Stany Zjednoczone nie
będą ingerowały w sprawy państw europejskich i ich kolonii. Doktryna Monroe'a stała się fundamentem amerykańskiej polityki izolacjonizmu.
Wiosna Ludów, symboliczne określenie ruchów rewolucyjnych w Europie z lat 1848-1849,
skierowanych przeciwko autorytarnej władzy, które spowodowane zostały m.in.: dążeniem do zjednoczenia kraju (Niemcy, Włochy), walką o ustrój republikański (Francja), chęcią wyzwolenia się narodów spod obcego panowania (Wielkie Księstwo
Poznańskie), konfliktem nowej burżuazji ze starą, nie rozwiązaną sprawą uwłaszczenia chłopów lub dążeniem do nadania nowej konstytucji. Na problemy te nałożył się kryzys gospodarczy lat 1846-1848 oraz kilka lat nieurodzaju.
SKUTKI:
- uwłaszczenie chłopów,
- uchwalono konstytucje w Paryżu,
- jesienią 1848 rozwiązano parlamenty w Prusach i w Austrii,
- ożywienie kulturalno-narodowe w społeczeństwie polskim,
- walka o równouprawnienie języka polskiego.
Wojna pozycyjna - wojna, podczas której obie walczące strony zajmująsilne umocnione pozycje.
Wojna taka charakteryzuje się małą ruchliwością frontu, małym tempem działań zmierzających do przełamania obrony nieprzyjaciela.
Wojny burskie (1880-1902) - jedne z najbardziej znanych wojen w Afryce, które rozegrały się na przełomie XIX i XX wieku na południu kontynentu.
I wojna burska (1880-1881)
16 grudnia 1880 r. Brytyjczycy próbowali zawładnąć państwami Transwal i Orania. Burowie przeciwstawili się zbrojnie i pierwszą z wojen wygrali. W układzie pokojowym Wielka Brytania uznała niepodległość Transwalu, przejmując tylko politykę zagraniczną tego kraju.
II wojna burska (1899-1902)
Mimo początkowych sukcesów burskich, wciągu niespełna roku Transwal i Orania zotsały opanowane przez Brytyjczyków. Walki typu partyzanckiego trwały jeszcze jednak przez dwa lata. W czasie wojny Burowie organizowali samodzielne oddziały komandosów czym trwale weszli do historii sztuki wojennej. W celu stłumienia wojny partyzanckiej Brytyjczycy zorganizowali pierwsz w świecie obozy koncentracyjne, w których internowali ludność z objętych walkami obszarów.
Kocioł bałkański - potoczne określenie sytuacji geopolitycznej na Płw. Bałkańskim, szczególnie jego północno-zachodniej części, od połowy XIX w. do dziś. Wynikał on ze sprzecznych interesów politycznych państw Półwyspu Bałkańskiego oraz ingerujących w ten rejon mocarstw, a także dużego przemieszczenia etniczno-religijnego oraz wzajemnych roszczeń terytorialnych.
Trójprzymierze:
Politycy niemieccy, dufni w potęgę swego państwa, snuli plany pozbawienia Anglii jej imperium kolonialnego i podbojów na wschodzie kosztem Rosji. W 1882 r. został zawarty traktakt przymierza pomiędzy Niemcami, Austro-węgrami i Włochami, nazwany trójprzymierzem.
Trójporozumienie:
Polityka Niemiec zaniepokoiła pozostałe państwa europejskie. Doszło do zbliżenia pomiędzy Anglią i Francją. W 1904 r. został zawarty układ regulujący stosunki między abydwoma państwami. W 1907 r. Anglia zawarła podobny układ z Rosją. Powstał sojusz zwany trójporozumieniem.
Cud nad Marną (5-9 września 1914) - kilkudniowa bitwa I wojny światowej pomiędzy wojskami francusko angielskimi a wojskami niemieckimi. Bitwa, która powstrzymała dalszy marsz Niemców na zachód. Plan "wojny błyskawicznej" Alfreda von Schlieffena nie powiódł się, tym samym nie udało się Niemcom wyeliminować Francji. Wojska niemieckie zagrożone okrążeniem przez aliantów wycofały się ok. 65km za rzekę Aisne Po dwóch miesiącach zaciekłej walki front ustalił się wzdłuż podwójnej linii okopów, rozciągającej się w poprzek Francji, od Szwajacarii do kanału La Manche.
I wojna światowa (1914-1918)
Przyczyny bezpośrednie:
- zamach na Franciszka Ferdynanda,
- „kocioł bałkański” - bitwy na Bałkanach.
Przyczyny pośrednie:
- walka o strefę wpływów w Europie,
- walkę o kolonie w Afryce,
- obecne konflikty narodowościowe (np. pomiędzy Serbami a Austriakami),
- niemieckie plany wojenne (plan Blitzkrieg),
- kryzys marokański,
- powstanie bloków militarno-politycznych.
- ogromne straty i zniszczenia,
- śmierć wielu osób,
- zmiany społeczne i polityczne,
- straty materialne,
- rozpad Austro-Węgier,
- liczne przesunięcia granic.
nataly1989