Ryszard Poprawa, Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego
Źródło: http://www.badania.psychologia.uni.wroc.pl/?type=artykul
Z reguły, gdy mowa jest o osobie uzależnionej, kojarzymy takiego człowieka z kimś, kto nadużywa substancji psychoaktywnych takich jak narkotyki, leki, alkohol, czy papierosy. Nawiasem mówiąc, takie jest oficjalne stanowisko wielu badaczy i podręczników diagnostycznych. Jednakże coraz liczniejsze badania i obserwacje kliniczne dowodzą, że wiele osób jest patologicznie zależnych od pewnych zachowań (czynności), np. gier hazardowych, pracy, kupowania, jedzenia, oglądania telewizji czy video, korzystania z Internetu, a nawet seksu. Są to zaburzenia zachowania często jeszcze nie ujęte w podręczniki diagnostyczne i nie przez wszystkich badaczy traktowane jako uzależnienia. Coraz więcej badań dowodzi, że nie możemy sprowadzać terminu uzależnienie tylko i wyłącznie do osób, które zażywają substancje psychoaktywne i u których występuje organiczna (fizyczna) zależność od tych substancji. Problem ten jest znacznie szerszy i obejmuje również takie czynności ludzi, które absorbują ich do tego stopnia, że tracą oni nad nimi pełną kontrolę. Chociaż początkowo przynoszą im one pewne istotne korzyści, z czasem prowadzą do coraz większych szkód prawie we wszystkich obszarach ludzkiej egzystencji. Przede wszystkim naruszają lub niszczą dobrostan psychiczny i szansę na satysfakcjonujące i dobre życie, niszczą możliwość rozwijania dobrych, naturalnych relacji społecznych, prowadzą do poważnych zaburzeń w relacjach rodzinnych, niszcząc istniejące więzi. W końcu mogą zaburzyć możliwość efektywnego wykonywania pracy, co często pociąga za sobą jej utratę. Uzależnienia behawioralne naruszają też zdrowie somatyczne, narażając na szereg dysfunkcji czy chorób. Najistotniejsze jest to, że osoby owładnięte behawioralnym nałogiem mają poważne trudności z powstrzymaniem się od wykonywania danej czynności, nawet mimo wyraźnych szkód jakie ono im przynosi. Często wyrwanie się ze szponów własnych behawioralnych przymusów wymaga pomocy innych ludzi i specjalistów.
G.A. Marlatt i współp. (1988 , s.224) proponują aby uzależnienie behawioralne (lub zachowanie nałogowe - addictive behavior) definiować jako "powtarzający się nawyk, który zwiększa ryzyko choroby i/lub związanych z nią problemów osobistych oraz społecznych. Zachowania nałogowe są często subiektywnie odczuwane jako utrata kontroli - pojawiają się pomimo świadomych wysiłków zmierzających do ich powstrzymania lub ograniczenia. Typowa jest natychmiastowa krótkotrwała nagroda oraz późniejsze szkodliwe i długotrwałe następstwa. Próbom zmiany tych zachowań (w wyniku terapii bądź z własnej inicjatywy) towarzyszy zazwyczaj wysoki współczynnik nawrotów".
Mówiąc o uzależnieniach wyróżnia się dwa ich aspekty:
Uzależnienie fizyczne - uważa się za główną cechę uzależnień od środków psychoaktywnych. Obejmuje ono fizjologiczną adaptację do zażywanej substancji psychoaktywnej i zaburzenia psycho-fizyczne pojawiające się w momencie zaprzestania lub ograniczenia jej zażywania. Chodzi tu o zmieniającą się, wraz z czasem trwania nałogu, tolerancję organizmiczną na zażywaną substancję, której początkowa dawka wywołująca euforię z czasem przestaje być wystarczająca i konieczne staje się jej zwiększanie, aby uzyskać oczekiwane, pożądane odurzające efekty. Ponad to w momencie odstawiania danej substancji (tj. zaprzestania lub ograniczenia jej zażywania), często następującym po wielodniowym ciągu odurzania się, pojawiają się ostre, przykre objawy psycho-fizjologiczne (tzw. zespół abstynencyjny).
Uzależnienie psychiczne - nie jest jedynie zarezerwowane do uzależnienia od substancji, ale stanowi również zasadniczy aspekt uzależnień behawioralnych. Występuje ono tam gdzie człowiek pod wpływem danego bodźca (substancji lub czynności) wyzwala pewne ważne dla niego reakcje emocjonalne. Charakteryzuje się poważną trudnością kontrolowania czasu, ilości i miejsca w jakich oddaje się człowiek danej czynności (zażywaniu substancji) oraz nieprzepartym pragnieniem ponownego kontaktu z bodźcem uzależniającym (głodem substancji, nieodpartym przymusem oddania się czynności), jeśli zaś jest to niemożliwe uzależniony może popaść w stan dysforii, wzmożonej drażliwości, silnego niepokoju, apatii czy wręcz depresji.
Osoba uzależniona poszukuje takich doświadczeń (w zażywaniu substancji lub określonych czynnościach), które zaspokajałyby jej potrzeby, jakich nie może, nie potrafi zaspokoić w inny sposób. Zachowanie nałogowe stało się dla niej ważnym sposobem regulowania życia emocjonalnego, radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, osobami, emocjami, z którymi inaczej nie udaje się jej poradzić.
Wielu - biologicznie (medycznie) zorientowanych - badaczy tej problematyki, odmawia problematycznemu wykorzystywaniu Internetu i innym podobnym zaburzeniom behawioralnym uznania ich za uzależnienie. Jednakże coraz więcej specjalistów w dziedzinie uzależnień oraz badaczy zachowań nałogowych dowodzi, że ważniejsze w rozpoznaniu uzależnienia jest stwierdzenie zależność psychicznej, czyli przymusowej potrzeby oddawania się nałogowej czynności i upośledzenia sprawowania nad nią kontroli, niż zależności fizycznej (organicznej). Co więcej, w opisie symptomów i mechanizmów uzależnień behawioralnych, wielu badaczy dostrzega również pewne symptomy zarezerwowane dotychczas dla uzależnień od substancji psychoaktywnych. Chodzi tu o objawy wzmagającej się potrzeby zwiększania czasu i intensywności angażowania się w nałogową czynność - co odpowiadało by tolerancji, oraz silnego dyskomfortu, rozdrażnienia, poczucia braku, niezaspokojenia i pewnych zaburzeń psychosomatycznych powstających w wyniku prób ograniczania lub zaprzestania nałogowej czynności (zespół abstynencyjny). Ponad to wiele lat badań nad uzależnieniami od substancji psychoaktywnych i ich terapią, dowodzą ogromnej i kluczowej roli psychologicznych mechanizmów tych zaburzeń oraz niepodważalnej skuteczności psychoterapii poznawczo-behawioralnej, przy ogromnie ograniczonych możliwościach terapii medycznej. Współcześnie przyjmuje się, że dróg prowadzących do uzależnienia jest wiele, a wszystkie możliwe przyczyny współoddziaływują w złożonym psycho-społeczno-biolologicznym mechanizmie.
Wraz z nadejściem ery komputera obserwujemy powstające głębokie zmiany społeczne, spowodowane coraz dynamiczniejszym wzrostem roli informacji w życiu codziennym człowieka. Internet jest kluczową technologią w tych zmianach. Jest on medium otwierającym drzwi do świata, w którym każdy może mieć dostęp do każdej informacji, może porozumiewać się z każdą inną osobą, ma wolność publikacji swoich poglądów i zapoznawania się z poglądami innych. Coraz więcej rodzin ma w domach komputery osobiste z dostępem do sieci. Komputer staje się masowym sprzętem, a podłączony do Internetu ogromnie zwiększa swoje możliwości i zasoby. W szkołach, uczelniach, miejscach pracy stał się ważnym narzędziem służącym edukacji i informacji. Internet wchłania elementy dotychczas nam znanego świata, z powodzeniem zastępując telefon, fax czy tradycyjna pocztę, ale i codzienna gazetę, książkę, telewizję i radio, dodając tym mediom interaktywności i możliwość komunikacji zwrotnej.
Internet ma różny wpływ na użytkowników. Z jednej strony pozwala ludziom zbliżyć się do siebie, przekroczyć barierę wieku, płci, wyznania i szerokości geograficznej. Z drugiej jednak strony może ich od siebie oddalić, kiedy internauta tak bardzo zamknie się w świecie wirtualnym, że nie dostrzega realnych ludzi obok siebie i ich problemów. Niestety czasami zdarza się tak, iż człowiek z zaniżonym i/lub niepewnym poczuciem własnej wartości, z niezaspokojonymi ważnymi potrzebami psychicznymi czuje się w komputerowym świecie bezpiecznie i uzyskuje w nim doraźne spełnienie oraz zaspokojenie, co staje się na tyle wciągające, że aż uzależniające. W tym świecie, bowiem nie jest ważna uroda, płeć, wykształcenie, kolor skóry, czy przekonania. Analiza literatury, jak i wywiady z wieloma internautami pozwoliły na stworzenie następującej listy osobistych korzyści płynących z wykorzystywania Internetu:
· Umożliwia zdobywanie różnorodnych informacji, poszerzanie wiedzy i edukację;
· Ułatwia komunikowanie się;
· Dostarcza świetnej rozrywki, stwarza możliwości dobrej zabawy, a przez to pozwala m.in. regulować osobiste zapotrzebowanie na wrażenia i stymulację (nie musisz się nudzić);
· Pozwala zaspokajać i realizować różnorodne zainteresowania (hobby); Stwarza możliwości do poznawania nowych ludzi, nawiązywania kontaktów; Stwarza możliwość uzyskania wsparcia i pomocy;
· Dzięki niemu można łatwo zrobić coraz różnorodniejsze zakupy, pohandlować, przeprowadzić operacje bankowe;
· Ułatwia, poprzez anonimowość i dostęp konkretnych, jak i szerokich rzecz potencjalnych odbiorców, swobodną autoekspresję własnych poglądów, przekonań, czy nawet emocji;
· Ułatwia społeczną autoprezentację, promowanie i reklamę własnej osoby. Może zaspokajać wiele zainteresowań seksualnych, a nawet i potrzeb;
· Pozwala na ucieczkę od realnej rzeczywistości pełnej trudnych, stresujących problemów do rozwiązywania, odwracając od niej uwagę i pozwalając na (niestety) chwilowe zapomnienie; Daje jedyną w swoim rodzaju możliwość eksperymentowania z własnym wizerunkiem i kreowania nowej tożsamości (nikt nie wie kim jesteś, więc możesz spróbować być kimś innym);
· Pozwala na unikanie czasami trudnych bezpośrednich, twarzą w twarz, kontaktów z innymi ludźmi, dając poczucie bycia wśród ludzi;
· Poprzez możliwość wywierania wpływu na wirtualną rzeczywistość, jej pełne kontrolowanie (przecież teoretycznie zawsze można się wylogować) i kreowanie służy wzmacnianiu poczucia osobistej kontroli, sprawstwa;
· Podnosi poziom poczucia dobrostanu psychicznego i własnej wartości; Może pomagać w likwidowaniu własnych zahamowań i kompensacji osobistych deficytów.
Jak widać z tego zestawu Internet stwarza człowiekowi ogromne możliwości i dostarcza wielu szczególnych korzyści. W tym kontekście łatwiejsze wydaje się zrozumienie niebezpieczeństw na jakie może on narazić współczesnego człowieka, w tym szczególnie to, które związane jest utratą kontroli nad jego wykorzystywaniem i używaniem. Niestety coraz więcej badań i obserwacji dowodzi, że część użytkowników Internetu angażuje się w pozostawanie w Sieci w sposób nadmierny i nieopanowany, co przybiera charakter zaburzenia zachowania o cechach uzależnienia.
„Internet Addiction Disorder” (IAD) czyli „Uzależnienie od Internetu”, chociaż niesklasyfikowane w podręcznikach diagnostycznych (ani w DSM IV, ani w ICD-10) jest rodzajem zaburzonego zachowania związanego z wykorzystywaniem Internetu o cechach psychicznego i behawioralnego uzależnienia. Jak twierdzi Patricia Wallace (2003) „pewne psychologiczne przestrzenie Internetu mogą być tak atrakcyjne i absorbujące, że skłaniają ludzi do intensywnego korzystania z sieci, a nawet jej nałogowego nadużywania”. Problem ten może mieć miejsce, jeżeli wykorzystywanie Internetu i „bycie w sieci” staje się jedną z najważniejszych aktywności człowieka.
Pierwszym specjalistą, który dostrzegł zagrożenie ze strony Internetu był nowojorski psychiatra Ivan Goldberg, odmawiał on jednak uznania tego zjawiska za uzależnienie (za: Jakubik 2002; Wallace, 2003). Nadmierne korzystanie z Internetu jest przedmiotem ożywionej debaty wielu uczonych i wiąże się z ogromnym zróżnicowaniem nazewnictwa. W związku z brakiem jednoznacznych i oficjalnie uznanych kryteriów diagnostycznych oraz jednolitej definicji w literaturze występują różne, wymienne używane określenia na ten problem, np. siecioholizm (netaholics) lub sieciozależność (netaddiction), cyberzależność (cyberaddiction) lub cybernałóg, internetoholizm, internetozależność, uzależnienie internetowe lub uzależnienie od Internetu (Internet addiction), uzależnienie komputerowe (computer addiction), zaburzenia spowodowane zależnością od Internetu (Internet Addiction Disorder - IAD), infoholizm, infozależność (information addiction), patologiczne używanie Internetu, zespół uzależnienia od Internetu (por. Jakubik 2002).
Tym niemniej w literaturze naukowej aktualnie powszechnie uważa się, że część użytkowników Internetu angażuje się w pozostawanie w Sieci w sposób nadmierny i nieopanowany, co przybiera charakter zaburzenie zachowania i procesów samokontroli o cechach uzależnienia (Young, 1999).
W literaturze naukowej istnieje co najmniej kilka wartościowych propozycji kryteriów diagnostycznych problematycznego używania Internetu (czy uzależnienia od Internetu). Jako pierwsza przedstawiła je w oparciu o kryteria diagnostyczne patologicznego hazardu psycholog, z University of Pittsburgh w Brandford (USA), Kimberly Young (1996). Według tej badaczki Internet Addiction Disorder czyli patologiczne używanie Internetu to zaburzenie kontroli nawyków niepowodujące intoksykacji (zatrucia), natomiast istotnie i wyraźnie pogarszające funkcjonowanie człowieka w sferze: społecznej (rodzinnej, towarzyskiej i zawodowej) oraz psychologicznej. Diagnozuje się je w oparciu o 8 symptomów, z których co najmniej pięć musi być spełnionych i wystąpić w ciągu ostatniego roku, aby można było rozpoznać to zaburzenie.
Symptomy te to:
1) silne zaabsorbowanie Internetem wyrażające się w obsesyjnym myśleniu o aktywności w Internecie;
2) wzmagająca się potrzeba coraz dłuższego przebywania on-line aby osiągnąć satysfakcję z tej aktywności;
3) powtarzające się, nie udane próby kontroli (redukcji lub zaprzestania) własnego korzystania z Internetu;
4) pojawianie się silnych negatywnych afektów (przygnębienia, irytacji, niepokoju, itp.) w sytuacji redukowania, ograniczania używania Internetu;
5) problemy z organizacją (kontrolowaniem) czasu przebywania on-line;
6) stres środowiskowy, problemy osobiste i konflikty społeczne (związany z relacjami z rodziną i przyjaciółmi oraz szkołą czy pracą) wynikające z zaabsorbowania używaniem Internetu;
7) kłamanie i inne formy manipulacji w relacjach z najbliższym otoczeniem społecznym, których celem jest ukrywanie informacji na temat własnego zaabsorbowania Internetem (np. co do ilości czasu spędzanego w Internecie);
8) regulowanie emocji, głównie dysforycznych stanów afektywnych poprzez aktywność Internetową, które przybiera formę ucieczki od problemów i uśmierzania negatywnych stanów emocjonalnych (Young, 1996; 1998; 1999).
Kimberly Young (1998, 1999) wyróżniła następujące podtypy tego zaburzenia:
· Uzależnienie od związków wirtualnych czasami tłumaczone jako socjomania internetowa (cyber-relationship addiction) - jest to uzależnienie od internetowych kontaktów społecznych, nadmierne zaangażowanie w związki w sieci (wirtulane). Wyraża się poprzez udział w listach dyskusyjnych, IRC-u, oraz kontaktach przy pomocy poczty elektronicznej. Osoba chora nawiązuje nowe kontakty tylko i wyłącznie poprzez sieć, ma zachwiane relacje człowiek-człowiek w kontaktach poza siecią. Ludzie tacy potrafią godzinami „rozmawiać” z innymi użytkownikami Internetu, lecz mają trudności przy kontaktach osobistych, następuje też u takich osób zanik komunikacji niewerbalnej, nie potrafią odczytywać informacji nadawanych w tej płaszczyźnie, lub odczytują je błędnie. Osoby z tym zaburzeniem spotyka się głównie w tych formach kontaktu, które zapewniają synchroniczną komunikację.
· Erotomania internetowa (cyberseksual addiction) - polega głównie na oglądaniu filmów i zdjęć z materiałami erotycznymi i pornograficznymi, lub pogawędkach na chatach o tematyce seksualnej. Zaburzenie to można określić jako nałogowe używanie stron dotyczących seksu i pornografii. Często u jego podłoża leżą inne zaburzenia i dewiacje seksualne, takie jak pedofilia, vojeryzm, zoofilia, skrajny ekshibicjonizm i inne.
· Uzależnienie od komputera (computer addiction) - osoba chora nie musi w tym wypadku "być" w Sieci, wystarczy, iż spędza czas przy komputerze. Nie jest dla niej ważne to, co robi, czy pisze ważną pracę, czy gra w pasjansa. Liczy się tylko to, że komputer jest włączony a ona spędza przy nim czas. Najczęściej przejawia się w obsesyjnym graniu w gry komputerowe.
· Uzależnienie od sieci (net compulsions) - jest ono bardzo podobne do uzależnienia od komputera, lecz polega na pobycie w Internecie. Osoby takie są cały czas zalogowane do sieci i obserwują, co się tam dzieje. Obsesyjnie grają w sieci, uczestniczą w aukcjach, itp. Uzależnienie to łączy w sobie wszystkie inne formy IAD.
· Przeciążenie informacyjne lub przeładowanie informacjami (information overload) - nałogowe surfowanie w sieci lub przeglądanie baz danych. Występuje przy natłoku informacji, np. przebywanie w wielu pokojach rozmów jednocześnie, lub udział w wielu listach dyskusyjnych.
Całkiem niedawno Beard i Wolf (2001) zaproponowały, aby uzależnienie od Internetu ujmowane jako zaburzenie kontroli nawyków i popędów można rozpoznawać wówczas, gdy występują u użytkownika wszystkie z następujących objawów:
1) musi być głęboko zaabsorbowany Internetem (m.in. pojawiają się u niego natrętne myśli o poprzednim pobycie w Sieci lub całkowicie pochłonięty jest oczekiwaniem na następny);
2) musi używać Internetu przez coraz dłuższy czas aby osiągnąć satysfakcję;
3) podejmuje nieudane próby kontroli, ograniczenia lub zaprzestania korzystania z Internetu;
4) jest niespokojny, w złym nastroju, przygnębiony lub poirytowany, gdy próbuje ograniczyć lub przestać korzystać z Internetu;
5) zostaje w sieci dłużej niż wcześniej zamierzał. Ponadto autorki wskazują, że u użytkownika Internetu musi wystąpić przynajmniej jeden z trzech kolejnych symptomów:
· naraża na szwank lub ryzykuje stratę ważnych związków, pracy, edukacji lub możliwości kariery z powodu Internetu; lub
· okłamuje członków rodziny, terapeutę lub innych, by ukryć stopień zaangażowania w Internet; lub
· korzysta z Internetu, by uciec od problemów lub by złagodzić dysforię (poczucie bezradności, winy, niepokoju, depresję).
Inna z ostatnich propozycji diagnostycznych wskazuje, że można mówić o problematycznym używaniu Internetu wówczas, gdy stwierdzimy przynajmniej jeden z dwóch następujących symptomów: 1) chęć (pokusę) korzystania z Internetu doświadczaną jako coś nie do opanowania, 2) nadmierne użytkowanie Internetu w okresie czasu dłuższym niż zamierzony. Ponadto wskazuje się, że użytkowanie Internetu lub obsesja związana z tym musi powodować klinicznie istotny distres albo zaburzenia w społecznym, zawodowym lub innym rodzaju funkcjonowania. Podkreśla się również, że nadmierne użytkowanie Internetu nie zdarza się wyłącznie podczas okresów hipomanii lub manii i nie jest bliżej związane z innymi zaburzeniami I osi diagnostycznej DSM-IV (Shapira, i in. 2003).
Z kolei w nawiązaniu do kryteriów diagnostycznych uzależnień od środków psychoaktywnych można wymienić dwie propozycje rozpoznawania uzależnienia od Internetu, jedną - klasyka badań nad zachowaniami nałogowymi - brytyjskiego psychologa Marka Griffisha (2000; 2004), i drugą, rodzimą B. Woronowicza, pod nazwa „siecioholizm” (2001, patrz też: Jakubik, 2002).
Griffish (2000; 2004) ujmuje uzależnienie od Internetu (czyli nasze problematyczne używanie Internetu) jako zachowanie nałogowe (addictive behavior), które wg niego polega na nadmiernych interakcjach człowieka z komputerem (a za jego pośrednictwem z Internetem), które mogą przybierać formę bierną (np. przeglądanie stron), bądź aktywną (np. granie w gry interaktywne) i zawierają zazwyczaj elementy wywołujące oraz wzmacniające, które przyczyniają się do utrwalenia uzależnienia. Na kliniczny obraz i rozpoznanie uzależnienia od Internetu składa się 6 komponentów. Po pierwsze, wyrazistość emocjonalnego podporządkowania (silence) - co oznacza, że nałogowe zachowanie staje się najistotniejsze w życiu człowieka i dominuje w jego myśleniu (nadmierne zaabsorbowanie umysłu i wypaczenie poznawcze), w uczuciach (wywołuje silne pragnienie, pożądanie) oraz w działaniu (deterioracja kontaktów społecznych). Osoba taka w danej chwili zajmując się czymś innym, nieustannie myśli o powrocie do Internetu i tym co dzieje się w sieci. Po drugie, zmiana nastroju (mood moddification), to subiektywne doświadczenie, które przez osoby uzależnione uznawane jest za konsekwencje ich działań, może być postrzegane jako strategia radzenia sobie z emocjami poprzez podekscytowanie bądź ożywanie albo - paradoksalnie - doznawanie uspokajającego uczucia ucieczki lub odseparowania się od rzeczywistości. Bycie on-line w różnych sytuacjach może wywoływać odmienne efekty w nastroju. Po trzecie, tolerancja (tolerance), która jest procesem polegającym na tym, że z czasem do osiągnięcia tych samych efektów emocjonalnych, jakie osiągano na początku korzystania z Internetu, konieczne staje się coraz dłuższe przebywanie w sieci. Po czwarte, objawy odstawienia (withdrawal symptoms), to nieprzyjemne uczucia i objawy fizjologiczne pojawiające się w chwili przerwania bądź nagłego ograniczenia korzystania z Interentu (np. drżenia, ponury nastrój, podenerwowanie, pocenie dłoni, nudności, skurcze żołądka). Po piąte, konflikt (conflict) powstający w trzech obszarach funkcjonowania człowieka: 1) w relacjach interpersonalnych, czyli konflikt między osobą uzależnioną a jej otoczeniem społecznym; 2) konflikt pomiędzy aktywnością w Internecie a innymi ważnymi aktywnościami życiowymi, takimi jak praca, nauka, zainteresowania i hobby, życie towarzyskie czy wypoczynek, polegający na wyraźnym zakłóceniu ich realizacji; 3) konflikt intrapsychiczny (wewnętrzny) wyrażający się niezadowoleniem z siebie samego, dyskomfortem psychicznym, poczuciem utraty kontroli nad aktywnością w Internecie i swoim życiem. Jako szóste kryterium diagnostyczne autor wymienia nawrót (relapse), czyli tendencję do wielokrotnego powracania do wcześniejszych sposobów korzystania z Internetu, nawet najbardziej skrajnych form jego użytkowania po okresach abstynencji lub prób kontroli (Griffiths, 2000 s.414-415).
Polski psychiatra B. Woronowicz (2001, s.191- 193) na uzależnienie od Internetu proponuje używać określenia „siecioholizm” i przedstawia dwie propozycje kryteriów diagnostycznych A. Jakubik (2002) odwołując się do kryteriów sformułowanych przez Woronowicza (2001) proponuje używać nazwę „zespół uzależnienia od Internetu”. Pierwsze ujęcie symptomów rozpoznawczych uzależnienia od Internetu (siecioholizmu) Woronowicza (opr.cyt) powstało w oparciu o kryteria diagnostyczne DSM IV dla uzależnień, i traktuje je jako nieprawidłowy sposób korzystania z Sieci, prowadzący do istotnego zakłócenia czynności psychicznych i zaburzenia zachowania, przejawiających się w okresie minionych 12 miesięcy co najmniej trzema spośród następujących objawów:
1. Tolerancja rozumiana jako:
a) potrzeba coraz dłuższego czasowego korzystania z Internetu celem
uzyskania zadowolenia i/ lub
b) wyraźny, stopniowy spadek satysfakcji osiąganej przez tę samą ilość czasu przebywania w Sieci
2. Objawy odstawienia manifestujące się:
a) zespołem abstynencyjnym wyrażającym się w formie co najmniej dwóch następujących objawów, występujących w okresie od kilku dni do jednego miesiąca Po zaprzestaniu lub ograniczeniu korzystania z Internetu:
- pobudzenie psychoruchowe,
- niepokój lub lęk,
- wyraźne obniżenie nastroju,
- obsesyjne myślenie o tym co się dzieje w Sieci,
- fantazje i marzenia senne na temat Internetu,
- celowe lub mimowolne poruszanie palcami w sposób charakterystyczny jak na klawiaturze;
b) korzystanie z Sieci celem uniknięcia przykrych objawów abstynencyjnych po „odstawieniu” Internetu.
3. Częstsze przekraczanie planowanego wcześniej czasu korzystania z Internetu.
4. Utrwalona potrzeba lub nieudane próby ograniczania lub zaprzestania korzystania z Internetu.
5. Poświęcanie dużej ilości czasu na wykonywanie czynności związanych z Internetem, np. kupowanie książek na temat Sieci, testowanie nowych przeglądarek stron WWW, porządkowanie ściągniętych z Internetu materiałów, plików, programów itp.
6. Zmniejszanie lub rezygnowanie z aktywności społecznej, zawodowej lub rekreacyjnej na rzecz Internetu.
7. Korzystanie z Internetu pomimo świadomości doświadczania trwałych bądź narastających problemów somatycznych (fizycznych), psychologicznych lub społecznych, spowodowanych lub nasilających się w związku z korzystaniem z Sieci (np. ograniczenie czasu snu, występowanie pro...
dancistino