HORMONY
Hormon to substancja chemiczna, biologicznie czynna, zdolna do przekazywania informacji. Wywiera działanie na komórki i narządy, reguluje ich funkcję
Gruczoły i komórki uwalniają swoje produkty bezpośrednio do płynów wypełniających jamę ciała ( bezkręgowce ) lub do krwi ( strunowce ). Jest tam brak przewodów wyprowadzających.
Hormony regulują różne funkcje życiowe : rozwój, wzrost, rozrost, metabolizm, skład płynów ustrojowych. Hormon dociera do każdej komórki, ale działa wybiórczo, tylko na komórki, które są wyposażone w specjalne receptory – chwytniki, wbudowane w błonę komórkową lub znajdujące się w cytoplazmie.
Pod względem czynnościowym rozróżnia się hormony :
· efektorowe – działające na narządy docelowo
· tropowe – regulujące wytwarzanie i wydzielanie
· uwalniające – regulujące syntezę i wydzielanie hormonów tropowych ( np. przysadka mózgowa wydziela hormony gonado-tropowe, wpływające na wydzielanie przez narządy męskie i żeński )
Pod względem chemicznym hormony podzielono na :
· pochodne fenoli
· adrenalina
· tyroksyna
· białkowe
· hormony przysadki mózgowej
· insulina
· parathormon
· steroidowe, kory, nadnercza, płciowe
GRUCZOŁ
HORMON
DZIAŁANIE
Przysadka mózgowa : płat przedni
wzrostu – somatropina
Pobudza wzrost i podziały komórek
Nadczynność powoduje gigantyzm, niedoczynność powoduje karłowatość
tyreotropowy
Działa na tarczycę, pobudza ją
kortykotropwy
Oddziałuje na nadnercza
gomadotropwy
Działa na jądra i jajniki
prolaktyna
Działa gruczoł mleczny celem wydzielenia mleka - laktacja
Przysadka mózgowa : płat środk.
melanofory
Wzmaga syntezę ( działanie ) barwnika melaniny i jego koncentrację w komórkach barwnikowych – pigmentach
Przysadka mózgowa : płat tylni
wazopresyna
Działa na nerki : zwrotne wchłanianie H2O, działa na mięśnie gładkie – skurcz w naczyniach krwionośnych, macicy, gruczole sutkowym
oksytocyna
Oddziaływuje na gruczoły mleczne, wydzielanie mleka oraz żeńskie drogi rozrodcze
Szyszynka
melanina
Opóźnia dojrzewanie biologiczne
Tarczyca
tyroksyna i trójjodotyronina
Działają na przemian wewnątrz –komórkowe;
- nadczynność powoduje chorobę basedową ( wytrzeszczone oczy, biała plamy m.in. na dłoniach );
- niedoczynność u dzieci po urodzeniu może dojść niedorozwoju – debilizmu u dorosłych do powiększenia tarczycy na zewnątrz ( kobiety ) lub do wewnątrz ( mężczyźni )
Przytarczyca
parathormon
Prowadzi gospodarkę z solami wapnia w organiźmie;
niedoczynność : za mało wapnia we krwi powoduje nadpobudliwość nerwową oraz tężyczkę
nadczynność : zbyt dużo wapnia odkłada się na ściankach komórek nerwowych i powoduje unieruchomienie nerwów;
wapń utrzymuje stosunek z potasem 2:1
Grasica
tyrozyna
Pobudza powstawanie limfocytów; przyśpiesza ich dojrzewanie; odpowiada za rozwój organizmów do 2 roku życia, do 15 roku życia zanika; tyrozyna cielęca służy do leczenia chorób rakowych, co daje efekty w początkowej ich fazie
Trzustka
insulina
Wiąże glukozę z krwi w glikogen magazynowany w wątrobie
Niedoczynność : cukrzyca
Insulinę wydzielają wysepki Langenharsa na powierzchni trzustki
Nadnercza
Warstwa korowa
Kortykoidy
- mineralo kortykoidy
- glikoko tykoidy
Odpowiadają za gospodarkę wodną cukrową i mineralną; nadczynność prowadzi w organiźmie do wilinizmu ( obułciowość )
Nadnercza warstwa rdzeniowa
adrenalina
Podnosi ciśnienie krwi. Przyśpiesza akcję serca
Jądra
testosteron
Trzeciorzędowy cykl płciowy, popęd płciowy
Jajniki
estrogen
progesteron
Utrzymuje ciąże
relaksyna
Ułatwia poród
maniekchomikuj