ekonomiczne 23.02.2010.docx

SYSTEMY EKONOMICZNE PAŃSTW UE                                                                                                  23.02.2010

SYSTEMY EKONOMICZNE W UJĘCIU MODELOWYM

Podejście systemowe – pierwsze lata po II WŚ. Związane z postaniem dyscypliny cybernetyka. Polega na analizowaniu określonych zjawisku lub procesów o różnych charakterze, np. ekonomicznym we wzajemnym powiązaniu. Każdy proces traktujemy jako element większej całości. Nie analizujemy niczego w całkowitym wyodrębnieniu od otoczenia. Powiązania

System – pewna całość złożona ze wzajemnie powiązanych treści, zbiór zjawisku procesów. Każdy z tych elementów oddziałuje na każdy inny element oraz każdy z nich oddziałuje na całość i całość ta oddziałuje na każdy z tych elementów. Powiązania
np. człowiek jest systemem, składa się z różnych części wzajemnie powiązanych, każda część jest powiązania z każdą inną częścią. Każda część oddziałuje na całość (osobę). Całość oddziałuje na każdy z tych elementów. ; samochód; gospodarka

Podejście systemowe – prowadzi do fałszywego pojmowania rzeczywistości

Działalność gospodarcza:
*Potrzeby ludzkie – społeczeństwo stale odczuwa rozmaite potrzeby i chce je zaspokoić, np. potrzeba głodu. Potrzeby rosną w miarę ich zaspokajania. Zwiększa się jakoś tych potrzeb. Człowiek je zaspokaja w wyniku prowadzonej przez siebie działalności. Polega na produkcji dóbr materialnych. Człowiek prowadzi działalność gospodarczą, która polega na wykonaniu dóbr materialnych – produkcja. Doprowadzanie od producenta do konsumenta.
Zużycie dóbr – konsumpcja
Produkcja, podział, konsumpcja – powiązanie, proces gospodarczy
Wszystko to działa na zasadzie systemu

Produkcja wymaga różnych zasobów gospodarczych

1.       Potrzeby ciągle rosną

2.       Produkcja jest ograniczona, produkowanie wymaga zużycia pewnych zasobów gospodarczych, które są ograniczone

Aby zwiększyć produkcję trzeba mieć odpowiednią ilość energii, surowców, siły roboczej, kapitału itp.
Ograniczenia są rzadkie
Zasoby są ograniczone, a potrzeby nie

Powstaje sprzeczność między potrzebami a zasobami – wynika z tego potrzeba gospodarowania (działalność gospodarcza) – jak najlepiej wykorzystać ograniczone zasoby gospodarcze dla zaspokojenia naszych stale rosnących potrzeb

Działalność gospodarcza – podejmowanie ciągłych decyzji dla zaspokojenia naszych potrzeb

Regulowanie działalności gospodarczej – musi istnieć czynnik, który podejmuje działania, które regulują cały system procesu gospodarczego. W ramach systemu działa część jednostek, której mają na celu regulację innych jednostek. W każdym systemie istnieje czynnik regulujący, np. w państwie czynnikiem regulującym jest rząd. W ramach systemu pewne jednostki odpowiadają za właściwe funkcjonowanie innych jednostek.

Sfera regulacji a reszta to SFERA REALNA – obejmuje procesy realne, fizyczne, dzięki którym przetwarzają się różne dobra i usługi

Wzajemne relacje:

·         System gospodarczy, w którym sfera regulacji będzie bardzo rozbudowana

·         System gospodarczy, w którym sfera regulacji skrupulatnie kontroluje wszelkie działania w sferze realnej (realna sfera stała się niesamodzielna), np. pieczywo – piekarnia i piekarze otrzymują nakaz wyprodukowania danej ilości pieczywa ( system realnego socjalizmu lub gospodarka nakazowo-rozdzielcza) lub system, w którym piekarzowi nikt nic nie nakazuje i sam wie ile musi wyprodukować – obecny system

Działalność gospodarcza i jej rezultaty zależą od konkretnego systemu gospodarczego

Adam Smith – XVIII w. ojciec systemu rynkowego kapitalizmu. Tłumaczył funkcjonowanie poszczególnych systemów (rzemieślnik i piekarz). Wszystkiego jest pod dostatkiem. Czynnikiem jest chęć osiągnięcia, zdobywania zysku, dochodu. Rządzi egoizm. Społeczeństwo dzięki temu może zaspokajać potrzeby.
Korea – tygrys azjatycki

Rezultaty działalności gospodarczej w sposób koordynowania decyzji wpływa na rezultaty działalności gospodarczej

Państwa wysoko rozwinięte są dzięki kapitalizmie rynkowym

Po II WŚ system jest mniej obiektywny, duże dysproporcje w poziomie rozwoju gospodarczym

1. System gospodarczy lub ekonomiczny – zbiór instytucji i mechanizmów oraz zasad ich działania regulujących postępowanie wszystkich uczestników procesu gospodarczego. Decyzje uczestników muszą być regulowane
2. Samuel san – system gospodarczy – układ stosunków i organizacji, który kształtuje prawa i regulacje rządzące działalnością gospodarczą, determinuje prawa własności czynników produkcji, rozdziela uprawnienia do podejmowania decyzji w zakresie produkcji i konsumpcji, determinuje bodźce regulujące różne procesy gospodarcze i rozstrzyga kwestie co, jak  dla kogo ma być produkowane

Struktura systemu gospodarczego:

System gospodarczy składa się z wielki elementów – jednostek. Jednostki systemu gospodarczego to podmioty gospodarcze.

Podmiot gospodarczy – to jednostka systemu gospodarczego. Każdy człowiek, bądź organizacja uczestnicząca w procesie gospodarczym

Proces gospodarczy – produkcja, podział, konsumpcja

Produkcją zajmują się producenci

Konsumpcją zajmują się konsumenci

Dystrybucją zajmują się dystrybutanci

Podmioty mogą jednocześnie zajmować się produkcją, dystrybucją i konsumpcją

Konsumenci – wszyscy ludzie, ale nie wszyscy są producentami lub dystrybutentami

Podmioty zajmują się produkcją lub dystrybucją, np. przedsiębiorstwa

Konsumenci występują jako członkowie gospodarstw domowych. Podmiotami są gospodarstwa domowe. Podziały powiązane stosunkami rodzinnymi. Funkcją rodziny jest zaspokajanie potrzeb swoich członków. Mogą istnieć jednoosobowe gospodarstwa domowe

Podmioty dzielimy według poziomu:

1. Podstawowy poziom – podmioty mikroekonomiczne – w sferze produkcji są to przedsiębiorstwa. Pojedyncze przedsiębiorstwo traktujemy jako podmiot mikroekonomiczny. Na ich poziomie funkcjonują gospodarstwa domowe
2. Podmioty nanoekonomiczne – regiony:

·         Wewnątrz krajowe, np. województwa, miasta, aglomeracje

·         Sektory gospodarcze, np. sektor finansowy, bankowy, rolny, turystyczny

3. Podmioty makroekonomiczne – gospodarstwa krajowe – małe, duże, średnie, zróżnicowane. Szczególnie w Europie, np. federacja rosyjska 17,5 mln km2, najmniejsze gospodarstwo światowe to Watykan 1km2, ok. 400ha powierzchni
4. Podmioty organizacji międzynarodowych - ?

Sfera realna – w niej zachodzą rzeczywiste, fizyczne procesy – surowce, materiały ulegają zmianie i powstają produkty. Należą do niej przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe ( realna konsumpcja – może być jednorazowa lub stopniowa)

Sfera regulacji – obejmuje podmioty – zachodzą procesy intelektualne, np. państwo – aparat państwowy, urzędy, jednostki samorządu terytorialnego, banki

Wzajemne relacje między elementami systemu tworzą strukturę tego systemu

Aktor – nowe określenie na podmiot gospodarczy

Podstawowe cechy systemów gospodarczych:

·         Własność zasobów ekonomicznych

o        Zasoby – czynniki biorące udział w procesie gospodarczym, np. kapitał, siła robocza. Mogą mieć różnych właścicieli

o        Własność – stosunek między ludźmi polegający na możliwości korzystania z pewnych zasobów gospodarczych

Właściciel może go wykorzystać do własnych potrzeb albo może podejmować istotne decyzje dotyczące tego zasobu

o        Właściciel w sensie prawnym – osoba fizyczna lub prawna. Przysługuje jej prawo do korzystania wynikające z przepisów prawa

o        Własność w sensie ekonomicznym – faktyczne korzystanie z danego zasobu niekoniecznie posiadając tytuł prawny. Osoba fizyczna i prawna, która faktycznie korzysta z zasobu, np. dzierżawca, lokator mieszkania

·         Mechanizm funkcjonowania danego systemu.
Kto jest właścicielem będącym w dyspozycji tego systemu zasobów ekonomicznych zależy od właściciela lub od mechanizmu

Działalność prowadzona przez właścicieli faktycznych:

Faktycznym dysponentem może być człowiek lub organizacja, która nie ma tytułu prawnego

Zróżnicowanie między właścicielami faktycznymi a prawnymi jest trudne

W przypadku zbiorowych właścicieli trudno jest odróżnić rzeczywistych od formalno-prawnych

Np. spółka akcyjna – formalno-prawny właściciel. Akcjonariusz nie ma żadnych przywilejów. Nie podejmuje decyzji.
Właścicielami ekonomicznego majątku państwowego jest grupka wysokich funkcjonariuszy państwowych, których podejmują ostateczne decyzje. Własność państwowa jest mało efektywna w sensie ekonomicznym, ponieważ jest nadużywana. Istnieje możliwość manipulacji, korupcji.

Negatywną metodą jest sprecyzowanie majątku

4