SYSTEMY EKONOMICZNE PAŃSTW UE 2.03.2010
Systemy ekonomiczne w ujęciu modelowym cd.
FORMY WŁASNOŚCI
Podział własności
· Własnością prywatną są też SPÓŁKI – obejmujące wielką liczbę udziałowców, mimo to jest to własność prywatna, np. spółka akcyjna
· Może być własność prywatna wykorzystywana przez samego właściciela w jego działalności gospodarczej, tzn. właściciel jest i właścicielem i pracownikiem, który wykorzystuje w praktyce ten obiekt własności – WŁASNOŚĆ DROBNOTOWARTOWA – nie ma najemnej siły roboczej, sam właściciel pracuje korzystając jedynie z pomocy członków swojej rodziny, np. w rolnictwie indywidualnym w PL
· Może być też własność prywatna korzystająca z innych zatrudnionych przez siebie ludzi – WŁASNOŚĆ TYPU KAPITALISTYCZNEGO – są osoby które są właścicielami i są osoby, które są tylko pracownikami, którzy wynajmują swoją siłę roboczą, a ich rezultaty pracy są własnością właściciela tego obiektu
Są to typowe formy własności
POŚREDNIE FORMY WŁASNOŚCI
WYRÓŻNIA SIĘ SYSTEMY
· Kapitalistyczne – oparte na prywatnej własności i najemnej sile roboczej która tą własność uruchamia
· Socjalistyczne – zwane komunistycznymi. Są oparte na publicznym systemie własności
MECHANIZM FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI- zależy od tego w jaki sposób podejmowane są decyzje gospodarcze i one mogą być podejmowane dwojako:
· Na szczeblu centralnym poza podmiotami prowadzącymi bezpośrednią działalność – SCENTRALIZOWANE – decyzje podejmowane poza jednostkami wykonującymi te decyzje, np. gospodarka PL w okresie socjalizmu – system nakazowo-rozdzielczy – formułowanie decyzji i przekazywanie je w postaci nakazu do wykonania poddanym, rozdzielenie między nich obowiązków
· Decyzje podejmowane przez same podmioty podejmujące działalność we własnym zakresie – ZDECENTRALIZOWANE – wysokoefektywne
Każdy system gospodarczy charakteryzuje się określoną formą własności i określoną formą mechanizmu funkcjonowania, a każda z tych cech występuje w 2 formach i każdy ten system podlega dwóm cechom. Mogą być 4 modele systemów gospodarczych
INNE FORMY SYSTEMÓW GOSPODARCZYCH
· Systemy gospodarcze pod względem osiągniętego poziomu i tempa rozwoju – każdy system gospodarczy może być lepiej lub słabiej rozwinięty. ^POD WZGLĘDEM OSIĄGNIĘTEGO POZIOMU ROZWOJU WYRÓŻNIAMY SYSTEMY:
a) wysoko rozwinięte
b) średnio rozwinięte
c) słabo rozwinięte
Najczęstszym kryterium poziomu rozwoju jest wskaźnik PKB, PNB w przeliczeniu na liczby mieszkańcówPKB – suma wartości wszystkich produktów zarówno dóbr materialnych jak i usług wytworzonych w całej gospodarce krajowej, w danym państwie, w ciągu roku. Żeby PKB mógł być miernikiem poziomu kraju musi być odpowiednio przeliczony:
a) w stosunku do liczby mieszkańców
b) musi być obliczony w formie uwzględniającej zróżnicowanie siły nabywczej danej waluty w różnych krajach – im kraj wyżej rozwinięty tym siła nabywcza danej waluty niższa
c) obliczany przez bank światowy
d) obliczany przez tempo wzrostu – pokazuje nam dynamikę systemów gospodarczych. O ile procent w danym roku PKB zwiększył się w stosunku do ubiegłego roku
systemy charakteryzuje poziom i dynamika rozwoju
· systemy gospodarcze według charakteru stosunków z otoczenia
a) systemy otwarte – stopień otwartości może być różny. Otwartość polega na rozwoju handlu zagranicznego
b) systemy zamknięte – w dzisiejszym świecie w dosłownym tego słowa znaczeniu nie ma w dzisiejszym świecie
· systemy gospodarcze według dominującego rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej
a) rolnicze – słabiej rozwinięte
b) przemysłowe – wyżej rozwinięte. Mogą być wyspecjalizowane w różnej produkcji, np. wydobywcze
c) systemy specjalizujące się w handlu, turystyce
· systemy gospodarcze według zakresu terytorialnego:
a) krajowe
b) światowe
c) międzynarodowe
Systemy
a) łączone z państwem z gospodarką krajową
b) podsystemy – na różnych szczeblach
*poziomy regionalne*poziomy lokalne
c) światowy rynek gospodarczy
· systemy gospodarcze według charakteru prowadzonej działalności gospodarczej
a) nastawiona na zaspokojenie własnych potrzeb gospodarujących podmiotów – GSOPODARKA NATURALNA
b) GOPODARKA TOWAROWA – produkcja przeznaczona jest na sprzedaż, celem jest zysk w formie pieniężnej i jest on przeznaczany na zakup pewnych dóbr potrzebnych na wytworzenie kolejnych potrzebnych dóbr. Zwana też gospodarką twarowo - pieniężną
1
umkc