Systemy ekonomiczne 13.04.2010r.
Czwartek za tydzień o godz. 10.30 do 13 w aud. B
Polityka gospodarcza – to całokształt funkcji państwa realizowanych w sferze, każde państwo prowadzi jakąś politykę gospodarczą, np. Polska, a ponadto prowadzi ją Unia jako całość.
· Polega na formułowaniu celów społeczno-gospodarczych oraz skutecznej i konsekwentnej realizacji. Trzeba jasno sformułować cele, musimy wiedzieć do czego dążymy.
· Politykę można porównać do każdego z nas, określamy cele i dochodzimy do tych celów. Ważniejsze cele to np. wzrost gospodarczy jest celem, który Unia chciałaby osiągnąć, polega on na zwiększeniu produkcji w porównaniu z okresem ubiegłem, wzrost gospodarczy mamy wtedy gdy dana produkcja jest większa niż w okresie poprzednim.
· Chodzi o to aby produkcja rosła z roku na rok. Jest ona jedynym źródłem dóbr materialnych zaspokajających nasze potrzeby, chcemy po prostu lepiej żyć dlatego musimy więcej produkować. -> jest to niezbędny warunek poprawy życia, trzeba osiągać wzrost gospodarczy, bez tego nie można realizować innych celów-> Produkt Narodowy Brutto powinien być on jak największy.
· Ostatnio w PL PKB zwiększył się o 1.7% i to jest wynik bardzo dobry bo we wszystkich krajach UE on się zmniejszył w różnym stopniu, w niektórych nawet o kilkanaście % . W całej Unii spadł 1,4% .
· Wzrost zatrudnienia czyli spadek bezrobocia ( jest ono b. złym zjawiskiem pod każdym względem i trzeba je zwalczać, ograniczać do wielkości kilku %) ,
stopa bezrobocia- % osób bezrobotnych w stosunku do zasobów pracy. Pracujący i zatrudniony to nie to samo. Można być pracującym, a nie zatrudnionym nigdzie, np. rolnik. Nie są bezrobotnymi jeżeli są w wieku produkcyjnym. W PL minimalnym spełnieniem tego warunku jest zarejestrowanie w Urzędzie Pracy (są wtedy w świetle pracy bezrobotnymi) 13% jest to wskaźnik niestety dość duży, chociaż nie jest on największy bo np. Hiszpania- 19%. Walka z bezrobociem jest głównym celem wszystkich państw.
Innym przykładem może być niska inflacja czyli stabilizacja cen- nie jest dobrym zjawiskiem wzrost cen, a zwłaszcza szybki wzrost cen. Ważnym celem jest stabilizacja finansów publicznych. Cele powinny odpowiadać pewnym warunkom:
1) Jasne, nie budzące wątpliwości interpretacyjnych sformułowanych celów- rozumieć je jednoznacznie
2) Powinny odpowiadać możliwością realizacyjnym (formułuje się cele większe od realnych możliwości) one od samego początku są nierealne, w PL np. ochrona zdrowia (nie ma warunków, nie ma pieniędzy…) cele nierealne trzeba odrzucić inaczej popadamy w utopie, fantazję z czego nic dobrego nie może wyniknąć
3) Potrzeba preferowania celów długookresowych na celami krótkookresowymi (istnieje kadencyjność władz)
III temat: Główne formy systemów ekonomicznych w UE
Formy systemów ekonomicznych jakie panują w UE
Unia składa się z 27 państw i każde z nich ma swoje własne preferencje jeśli chodzi o system gospodarczy, nie ma jednolitego systemu, konkretnych systemów jest tyle ile jest państw, można mówić o pewnych kategoriach, grupach podobnych ale nie takich samych. W UE panuje gospodarka rynkowa – prywatna własność zasobów ekonomicznych oraz na sposobie regulowania działalności gosp. Zakres własności prywatnej i publicznej w różnych krajach jest różny, ale wszędzie dominuje własność prywatna. Może dominować na poziomie 60% i 90% . Rynek może być bardziej lub mniej zmonopolizowany.
Skala, rozmiary działalności gosp. ?
Systemy gosp. mają określone tradycje historyczne, w niektórych krajach dłużej funkcjonują, a w niektórych krócej. II grupy krajów członkowskich. Stara *( te 15 państw, które były jako pierwsze i Nowa UE ( 12 krajów, mają krótkie tradycje, są niedoświadczone w porównaniu do starych)
Gospodarką mieszaną powinniśmy w rzeczywistości nazywać (termin ten zyskuje na znaczeniu) a nie gosp. Rynkowa -> jej w zasadzie nigdzie nie ma, jest ona tak czy inaczej zakłócona albo przez interwencjonizm państwowy albo przez monopolizacje albo przez tradycje historyczne, koleje losu i inne czynniki. Czasem mówimy konkurencja wolnorynkowa (jakby istniał rynek wolny i nie wolny, a rynek jeżeli działa to jest wolny) gospodarka mieszana -> częściami składowymi są sektory:
a) Sektor prywatny-> jest własnością prywatną. Orlen, część akcji ma skarb państwa, a co nie wyklucza -> część należy do własności prywatnych. On wszędzie dominuje, w każdym państwie ale jego zakres może być zróżnicowany
b) Sektor publiczny- w każdym państwie zachowuje mniejszość zasobów ekonomicznych, obejmuje własność państwową (i regionalną) którą kieruje funkcje właścicielskie, które pełni rząd. Sektor municypalny który zajmuje miejsce niższych szczebli, powiatów, województw itp. W porównaniu z sektorem prywatnym jest często oceniany w sposób sprzeczny.
Cechy sektora publiczny w stosunku do sektora prywatnego:
· Sektor publiczny jest z reguły mniej efektywny pod względem ekonomicznym niż sektor prywatny, efekt. ekon.-> polega na tworzeniu zysków w stosunku do posiadanego kapitału -> pod tym względem lepszy jest sektor prywatny,
· sektor publiczny charakteryzuje się większą stabilizacją, jest mniej wydajny ale bardziej stabilny, przewidywalny, działa on bowiem w warunkach możliwych do przewidzenia (przynajmniej w dużej części) w warunkach stworzonych przez państwo, a państwo określa swoją strategie na przyszłość (możemy się domyślać jaki będzie budżet, jakie będą wydatki itp.) w sektorze prywatnym nic nie wiadomo (przykładem może być światowy kryzys) sektor publiczny jest postrzegany jako bardziej ustabilizowany, bardziej odporny na kryzysy
System mieszany- obecnie interwencja państwa władzy publicznej UE i w Unii raczej powinna przestawić się i częściowo to czyni na te cele długookresowe, powinna mieć charakter długookresowy, strategiczny. Większy nacisk się kładzie na działania długookresowe o charakterze pośrednim. Nauka i postęp jest metodą długofalowego interwencjonizmu.
[Aby temu zapobiec trzeba wprowadzić racjonalną politykę.]
Polityka regionalna -> polityka spójności zdominowała politykę rolną, która jest zaraz za nią
[ interwencja długookresowa zasługuje na poparcie i uznanie i miejmy nadzieję, że nastąpi tu jeszcze większy postęp w przeciągu kolejnych lat]
2 systemy będące szczególnymi przypadkami gospodarki mieszanej:
a) System tzw. Społecznej gosp. Rynkowej - powstał w Niemczech po II wojnie światowej, chociaż jego początki można znaleźć jeszcze przed II wojną światową jego twórcami byli niemieccy neoliberałowie, którzy otworzyli nową szkołę/ kierunek ordo liberalizmu (uregulowany liberalizm) główny przedstawiciel to Eucken, Muller lub Erhart. [ Liberalna polityka ekonomiczna- w Niemczech się nie sprawdziła, była mocno krytykowana i w związku z tym w opozycji do liberalnej polityki i w opozycji do centralnej regulacji III Rzeszy-> panowała wybitnie centralnie planowana gospodarka, która przyniosła opłakane rezultaty ] gospodarka rynkowa nie jest porządkiem naturalnym. W PL długofalowe zachowanie nie jest popularne. Interwencja zachowawcza- jest niewłaściwa, nie powinna być stosowana gdyż utrwala istniejące struktury i interwencja dostosowawcza. Istotą społecznej gosp. Rynkowej jest wolność rynkowa powiązana z ugodą społeczna, istnieje zależność między ugodą społeczną, a ??
Zasady: ( powinny być stosowane w sposób uzasadniony, racjonalny aby przyczyniały się do rozwoju, aby w przyszłości można było zaprzestać tego wspierania. Ze wsparcia nie można korzystać ciągle)
^ subsydiarności -> pomocniczości państwa względem ludzi i między podmiotami pań. ; Państwo powinno pomagać wtedy gdy ta jednostka, która dotyczy-> nie będzie miało możliwości udzielenia wzajemnej pomocy w takim stopniu aby te podstawowe sprawy były zaspokojone. Państwo powinno być czynnikiem pomocniczym)
^ solidarności (ekwiwalentności ) -> interes wspólny wymaga wsparcia, interes musi być sfinansowany
b) tzw. Państwa dobrobytu/ państwa opiekuńczego – wynikła w Wielkiej Brytanii w okresie międzywojennym, odwoływali się do niej znani ekonomiści, myśliciele np. Roosvelt, Bismarck(wprowadził ubezpieczenia społeczne- można to uznać za początek tej koncepcji!) produkcja powinna odbywać się w warunkach konkurencji rynkowej po to aby być efektywna, produkcja musi być efektywna, muszą być środki- których nie zdobędziemy bez konkurencji. Koncepcja ta uważała, że ma być konkurencja rynkowa oparta na własności prywatnej, podział nowej wartości wytworzonej przez sferę prywatną powinien się dokonywać przez państwo na zasadach państwowej dystrybucji (społeczeństwo poprzez państwo ma tu uczestniczyć – kapitalizm w produkcji, a socjalizm w podziale) w tym celowały państwa bogate, które od dawna miały pewne implikacje- przed wszystkim kraje Skandynawskie (szczególnie w Szwecji) np. w Danii stopa zatrudnienia przekracza 70%
1
umkc