23.02.12
Społeczeństwo nowoczesne-ukształtowało się w Europie Zachodniej po rewolucji przemysłowej, organizacja życia zbiorowego
Smutny los spotkał lud Yir Yoront (społeczeństwo egzogenne). Do tego australijskiego plemienia, posługującego się, o zgrozo, kamiennymi siekierkami, przybyli misjonarze. Przybysze, gdy już otrząsnęli się ze zdumienia, postanowili krzewić wśród zacofanej i porzuconej gdzieś na krańcu świata społeczności zdobycze cywilizacji i w geście dobrej woli zarzucili Australijczyków stalowymi siekierkami. Zapomnieli jedynie o pewnej subtelności: u Yir Yoront kamienne toporki były nie tylko narzędziem służącym do pracy, ale - przede wszystkim - symbolem męskości, który można posiąść w wyniku odpowiedniego obrzędu inicjacji i który, tym samym, różnicuje społeczność, dzieli ją i hierarchizuje. Co się stało, gdy mężczyźni Yir Yoront zaczęli pożyczać nowe stalowe narzędzia od kobiet, możemy sobie wyobrazić. Hierarchia plemienna została raz na zawsze zburzona i nigdy już nie było jak dawniej. Można nawet powiedzieć, iż proces dezintegracji społecznej związany z wprowadzeniem nowych toporków sprawił, że lud Yir Yoront w znanym od wieków kształcie przestał istnieć.
Różnica między społeczeństwem tradycyjnym a nowoczesnym jest taka, że w społeczeństwie nowoczesnym innowacje chwieją relacje, ale są później wchłaniane i przyswajane. Społeczeństwo nowoczesne przystosowuje się do nowych technologii, typów działań
Rysunek 1 Krzywa Gaussa
Rozkład normalny, zwany też rozkładem Gaussa – jeden z najważniejszych rozkładów prawdopodobieństwa. Odgrywa ważną rolę w statystycznym opisie zagadnień przyrodniczych, przemysłowych, medycznych, socjalnych itp. Wykres funkcji prawdopodobieństwa tego rozkładu jest krzywą dzwonową.
Rozkład cech populacji da się agregatować w postaci niezbyt rozproszonego zbioru, znajdą się również dewiacje (odchylenia)
W społeczeństwie nowoczesnym rozkład cech zmiennych w populacji przypomina rozkład normalny.
W społeczeństwie tradycyjnym można było prognozować jak będą funkcjonować w przyszłości, a społeczeństwa nowoczesne są coraz mniej przewidywalne
Innowacje, ale nie tylko one zmieniają społeczeństwo. Innowacje działają, kiedy infrastruktura otaczająca zostaje zlaboratyzowana. Społeczeństwo masowe laboratyzuje się, przekształca infrastrukturę.
01.03.12
Geneza społeczeństwa nowoczesnego => geneza kapitalizmu
Werner Somabart (1902- „Nowoczesny kapitalizm”)-niem. Socjolog:
Nowoczesny system kapitalistyczny związany jest z uprzemysłowieniem, kolonizacją, z migracją do miast, z ekspansją europejską na cały świat; społeczeństwo kapitalistyczne – cechuje się kilkoma specyficznymi właściwościami:
-dominuje własność prywatna, prawa własności są gwarantowane i zabezpieczone (rozbudowany system prawny)
-brak samowystarczalności wszelkich podmiotów- nie mogą same sobie wszystkiego produkować, muszą kupować na rynku; poziom podziału pracy jest wysoki , dominuje produkcja na rynek, a nie na własne potrzeby
-siła robocza staje się towarem, praca jest nabywana i wyceniana
-kluczowa działalność: wygenerowanie zysku
-majątek-kapitał-zasób pieniędzy, który może być wykorzystany
-dematerializacja pieniądza
-konkurencja między różnymi podmiotami
-nie jest to system stabilny, następuje zmiana dekoniunktury, dekoniunktura, kryzysy
- różne typy innowacji, wdrażane konsumentom przez rynek
-racjonalizacja produkcji, maksymalne uproszczenie funkcjonowania
Kapitalizm:
a) łupieżczy
b) racjonalny
Max Weber („Etyka protestancka a duch kapitalizmu” 1904-05): Sprawą kluczową akumulacji i reinwestycji kapitału stała się reformacja (Wystąpienie Lutra, ruchy purytańskie w Wielkiej Brytanii, kalwinizm w Niderlandach i Szwajcarii) – dzięki niej pojawiła się możliwość pojawienia się społeczeństwa kapitalistycznego – jedną z istotnych elementów ruchu reformacyjnego w kontekście religijnym było:
• pojawienie się przekonania o predestynacji – z góry jest określone kto jest zbawiony a kto potępiony
• przekonanie, że kościół rzymsko-katolicki popadł w kult materializmu; reformacja była ruchem niematerialnym
• pojawiło się pytanie: w jaki sposób poznać, że bóg wybrał kogoś do zbawienia a kogoś do potępienia? jeśli komuś się w życiu powodzi to będzie zbawiony, a ten komu się nie układa będzie potępiony
Nagle pojawiły się osoby dążące do pomnażania swoich dóbr
Pojawili się ludzie, którzy zaczęli zachowywać się jak biznesmani
Protestanci pod względem gospodarczym zaczęli dominować nad katolikami
Inne innowacje uwarunkowane religijne-ceny przy towarach
Cały XIX kapitalizm oparty jest na etosie protestanckim, choć już wtedy nie miał znaczenia czynnik religijny. Jest to wyjaśnienie „idealistyczne”, ponieważ pokazuje czynnik duchowy, a nie materialny
Krytyka: wskazuje na istotny czynnik, ale nie pokazuje wszystkich kluczowych elementów
Douglass North-poł. XX wieku: nie negował całkowicie Webera, kluczowe jednak było dla niego pojawienie się silnych zabezpieczeń praw własności;
Społeczeństwo europejskie odchodzące od systemu feudalnego. Własność ziemska na szeroką skalę została przypisana do konkretnych właścicieli (proces grodzenia, sekularyzacja dóbr kościelnych po reformacji ) Własność ziemska jest przypisana do konkretnych osób i te osoby mogą tą własnością dysponować.; konwersja kapitału: z majątku ziemskiego na kapitał finansowy; wygenerowanie kapitału z własności ziemskiej, rozwój kredytu hipotecznego , reinwestycja uzyskanego kapitału u w różne przedsięwzięcia gospodarcze
Karol Marks –przebiega naturalny proces przechodzenia między różnymi formacjami;
-już w społeczeństwie feudalnym powstają sprzeczności, podziały pod względem prestiżu, pojawienie się mieszczaństwa (niżej w hierarchii), który kumulował majątek;
-duże znaczenie rozwoju technologii (determinista technologiczny); maszyna parowa- przyspieszyła uprzemysłowienie, spowodowała, że właściciele manufaktur jeszcze szybciej mogli akumulować majątek
-w przeciwieństwie do Webera, nie czynnik duchowy a materialny przyczynił się do kapitalizmu
Frederick Winslow Taylor, tayloryzm: kluczowym motywem było zwiększenie możliwości produkcyjnych poprzez organizację pracy; podzielenie produkcji na drobne, proste czynności=>zwiększenia produkcji=>masowa konsumpcja
Uzupełnienie tayloryzmu- fordyzm (Henry Ford)wprowadzenie taśmy produkcyjnej
Teoria „cudu europejskiego”: połączenie kilku elementów spowodowało rozwój kapitalizmu, oprócz powyższych czynników miały również wpływ:
-elementy geograficzne, ekologiczne:-specyfika Europy , wewnętrznie zróżnicowany, trudno stworzyć 1 imperium europejskie
-duże znaczenie mieszczaństwa, głównie w Europie Zachodniej; w średniowieczu zmiana w prowadzenia wojen : strzemię=> armia przemieszczająca się w znacznych przestrzeniach=>potrzeba wypasania koni=>garnizony z miast wyniosły się na prowincje=>większa autonomia miast=>rosnąca rola miast, ale związana z gospodarką, a nie z podbojami
-rewolucja naukowa- przed rewolucją naukowa; świat przyrody można opisywać za pomocą matematyki, światem przyrody można manipulować, wykorzystywać
-„odczarowanie świata”: w systemie feudalnym legitymizacja religijna, później pozycja człowieka zależy od jego pracowitości, od jego woli, czy zmieni swą pozycję społeczną
-przewaga związana z lepszą ochroną immunologiczną ludów europejskich
-element przypadku
IMMANUEL WALLERSTEIN. Stworzył on podział, na:
#państwa rdzenia –mogą się modernizować kosztem państw rdzeniowych; koszty na zewnątrz
#państwa peryferyjne
08.03.12
Przekształcenia w ramach społeczeństwa nowoczesnego
Tradycje badawcze:
1. Daniel Bell –społeczeństwo postindustrialne; przechodzenie z industrialnego do postindustrialnego ; przechodzenie przez stadia rozwoju gospodarczego
150 tys. Lat temu, Gospodarka zbieracko-łowieckie
12 tys. Lat temu, rewolucja neolityczna, gospodarka rolnicza
250 lat temu, gospodarka przemysłowa
Teraz, Usługi, przetworzenie informacji
Odchodzi dominacja przemysłu, dane z USA, że w sektorze usług i przetwarzania informacji pracuje coraz więcej osób.
-postęp informacyjny
-dominacja mass-mediów
-przekształcenia w kontekście pracy: elastyczność, wszechstronność produkcji
-umowy na czas określony, nie na cały etat-brak stabilności
-problemy natury zdrowotnej, presja psychiczna, coraz więcej osób bierz leki, np. Prozac
-ewolucja zasobów własności, oprócz własności ziemi czy środków produkcji, istnieje własność intelektualna
2. Z Japonii, społeczeństwo informacyjne, Frank Webster
Determinizm technologiczny, innowacje technologiczne spowodowały przejście, zależność ścieżkowa: wtłaczanie w trajektorię społeczną uwarunkowań, zmiany są niezależne od intencji użytkowników, zmiany są poza kontrolą; społeczeństwo kontroli i nadzoru, sekurytyzacja: kamery, bazy danych
RANKING NAJBARDZIEJ INFORMACYJNYCH PAŃSTW z 2011
1. Szwecja – liberalno-lewicowe państwo europejskie. Różnie między najbiedniejszymi, a najbogatszymi są najmniejsze
2. Singapur
3. Finlandia
4. Szwajcaria
5. USA
6. Tajwan
7. Dania
8. Kanada
9. Norwegia
10. Korea Płd.
Polska jest 62
Funkcje rodziny-defragmentaryzacja, mobilność, różny poziom urbanizacji
3. społeczeństwo sieciowe, Manuel Castells
4. społeczeństwo wiedzy, Peter Drucker
5. społeczeństwo ponowoczesne, Zygmunt Bauman
15.03.`12
Cechy społeczeństwa nowoczesnego-kwestia państwa i narodu
Ernst Gellner-„Narody i socjalizm”; teza: państwo i naród to byty przygodne, kiedyś ich nie było, to w przyszłości także może ich nie być
XIX wiek : ukształtowały się nowoczesne narody;
XIX/XX: za podstawową kategorię socjologiczną było uznawane społeczeństwo, występowała kategoria zbiorowości etnicznej, ale to przez antropologów, a nie socjologów, dopiero po II w. ś. Naród przedmiotem badań
Modernizm: Ernst gellner: w jaki sposób pojawiło się państwo z przechodzeniem ze społeczeństwa tradycyjnego do społeczeństwa nowoczesnego?; naród jako produkt aparatu państwowego, państwo to instytucja, która ma monopol na prawomocne użycie przemocy i siły, jeśli traci ten monopol-to przestaje pełnić swe podstawowe funkcje( zostaje przejęte przez inne państwa lub alternatywne struktury), podstawowe zadanie-wymuszanie publicznego ładu; zawansowany podział pracy
Ewolucja:
Społ. Zbieracko łowieckie: zbyt mały podział pracy-nie możliwe istnienie państwa; => społ. Agrarne- państwo może, ale nie musi się pojawić =>społ. Przemysłowe- państwo musi się pojawić, wszyscy podlegają strukturom państwowym
Ujęcia:
-def. kulturowa: 2 osoby należą do narodu-gdy wyznają te same idee, tą samą kulturę w ramach danego państwa
-def. Woluntarystyczna: 2 osoby należą do tego samego narodu, jeśli uważają, że należą niego
Władza polityczna musi być legitymizowana poprzez prawo
Nacjonalizm- jednostki polityczne powinny się pokrywać z jednostkami narodowościowymi, każdy naród ma reprezentanta w postaci państwa
Kluczową rolę odgrywała elita władzy, klasa panująca na danym terenie, które narzucały przekaz kulturowy. Pojawienie się nowoczesnego narodu związany był ze zmiana prowadzenia wojen-masowym poborem do wojska, a także z umasowieniem systemu edukacji i alfabetyzacją populacji, rozpowszechnianiem ideologii narodowych
Samostanowienie:
-walka Greków z Imperium Otomańskim, zjednoczenie Włoch
-po I w. ś. Podział Austro-Węgier, rozpad rzeszy
-po II w. ś dekolonizacja
-po okresie zimnej wojny: rozpad ZSRR, Jugosławii, podział Czechosłowacji
Inne podejścia:
a) prymalizm: próba utrzymania pewnych tradycyjnych elementów zakwestionowany przez Gellnera: nacisk na element kulturowy: naród jako byt kulturowy, a nie polityczny, naród-charakter etniczny, ma wartość samą w sobie, poza funkcją instrumentalną, spaja, odgrywa funkcję symboliczną, naród ma genezę w starożytności stworzony przez masy, próba powrotu do sentymentalnego widzenia narodu, naród zbiorowością naturalną
b) etnosymbolizm: próba utrzymania pewnych tradycyjnych elementów zakwestionowany przez Gellnera: nacisk na element kulturowy, elementy etniczne i państwowe się mieszają i obydwa są istotne, ma wartość samą w sobie, poza funkcją instrumentalną, spaja, odgrywa funkcję symboliczną, naród ma genezę w starożytności, naród powstał poprzez współdziałanie elit i masy, naród zbiorowością naturalną, połączenie sentymentalizmu i twierdzeń gellnera
c) konstruktywizm: Rogers Brubaker, Benedict Anderson, próba radykalizacji elementów gellnera, ale postrzeganie narodu jako konstruktu sztucznego ,subiektywnego, mający charakter polityczny, twór nowoczesny o instrumentalnym charakterze, stworzony przez elity; coś co udaje naturalną wspólnotę, ale nią nie jest („Wspólnoty wyobrażone”), podtrzymujemy złudzenie, że jesteśmy wspólnota, narody pojawiły się bo były potrzebne
modernizm: naród silnie powiązany z państwem, wytwór nowoczesności, siła sprawcza do pojawienia się narodu: elity polityczne, władzy, kulturowe; naród ma charakter polityczny, byt, który pojawił się bo maił pewne funkcje do spełnienia , naród jako pewien byt obiektywny -coś co istnieje niezależnie od intencji
29.03.12
W znacznej części badań do lat 90. Społeczeństwo było rozumiane jako:
-zbiorowość lokalna
-naród
Naród i państwo- dziś negowane, ale nie znaleziono lepszych kategorii
Czy istnieją Zbiorowości ponadnarodowe, naturalne?:
-idea społeczeństwa globalnego- sztuczny konstrukt- jest ideą pustą, jeśli chodzi o zdefiniowana kategorię osobową, nie odnosi się do zbiorowości naturalnej;, jedynie elity globalne
-opcja cywilizacyjna -ameryk. Politolog Samuel Huntington (wpływ Arnolda Toynbee) „Zderzenie cywilizacji’, nawiązywał do tradycji podziału na kręgi kulturowe; po upadku komunizmu stwierdził, że politykę zdominują w przyszłości starcia między cywilizacjami. Przyszłe konflikty zbrojne będą się toczyć nie między państwami, ale między cywilizacjami. Źródłami konfliktów międzynarodowych staną się różnice kulturowe, wywodzące się z podziałów religijnych.
Wojna w Jugosławii- pęknięcie między 3 cywilizacjami: zachodnimi katolickimi i protestanckimi,, wschodnimi prawosławnymi, islamem; w przyszłości zaś konflikt między Chinami, Rosją a cywilizacją zachodnią
Konflikty polityczne da się pokonać, natomiast w konfliktach cywilizacyjnych trudno znaleźć porozumienie
Krytyka: zbyt duża rola czynnika religijnego
Makrospołeczne płaszczyzny niższe niż ponadnarodowe:
ruchy społeczne- efekt procesu sekularyzacji, forma organizacji życia zbiorowego, struktury mające charakter masowy; albo zmiana albo utrzymanie danego stanu rzeczy, ma dość duży wpływ na struktury państwowe, legitymizacja przez idee, nie mające charakteru religijnego, podstawowe agendy zmiany społeczne w XX wieku, element strukturalny w obrębie państw, narodów, a nawet ponadnarodowych
podział na:
a) stare ruchy społeczne- zbiorowość nastawioną na zmianę wartości materialnych; ruch robotniczy, związkowy; charakter homogeniczny, z określonej warstwy, podobni do siebie, poczucie wspólnoty interesów materialnych- napędowe, później tez wspólna ideologia, ale podstawa- materialne; charakter masowy w obrębie danych segmentów społeczeństwa; XIX wiek gry interesu chcące przywrócić stary porządek vs zbiorowości chcące zmian; stare ruchy społeczne- agenda zmian ; dziś związki zawodowe przeszły od ruchów społecznych do zbiurokratyzowanych organizacji
b) nowe ruchy społeczne- łączą ich wartości postmaterialne, ideowe; ruch ekologiczny, feministyczny, II poł. XX wieku, rekrutacja bardzo zróżnicowana, mniejsze znaczenie wartości materialne, bardziej ideowe, ruch antysystemowy, emancypacja problemu upodmiotowienia pewnych części społeczeństwa, ma sprawiać, że poszczególne części społeczeństwa są w coraz więcej upodmiotowieni i mogą decydować o kształcie świata
fr. Socjolog Alain Touraine- ostatni masowy ruch to ruch anty, anter- globalistyczny, który albo został zmarginalizowany albo wchłonięty przez system
...
umkc