Poziomka pospolita - Fragaria vesca
do celów leczniczych używać można inne gatunki czy podgatunki poziomki, np. poziomkę
zieloną - Fragaria viridis, poziomkę ananasową – Fragaria ananassa, poziomkę wysoką czyli sumnicę –
Fragaria moschata.
Warto wiedzieć, że poziomka ananasowa to popularna truskawka uprawna, której liście (bardzo często
ścinane i wyrzucane) znakomicie zastąpić mogą liście poziomki pospolitej.
Surowiec: Będziemy wykorzystywać nie tylko owoc - Fr. Fragariae, ale również liście - Folia Fragariae.
Liście zbiera się przed kwitnieniem (z młodych liści przygotowuje się smaczne, lecznicze herbatki),
rozkłada cienką warstwą i suszy w temp. dc 40o C. Liście starsze, to znaczy zebrane w czasie pozyskiwania owoców są bogatsze w garbniki i bardziej gorzkie.
Skład chemiczny. Liście zawierają wit. C - ok. 100-120 mg/100 g, garbniki ( w starszych liściach ok. 10%, w młodych - 3-5%), glikozyd, kwas salicylowy, flawonoidy, goryczki, karotenoidy i sole.
W owocach występują witaminy (kw. askorbinowy - do 60 mg/100 g, wit. A - 70 j.m., wit. P - 160 mg, wit. K - 100 ug, wit. PP - 200 ug, tiamina - 30 ug, ryboflawina - 70 ug), pektynian wapnia - 1,50%, sole
mineralne (dużo żelaza, wapnia, potasu, fosforu i siarki oraz manganu), cukier inwertowy - 5,60%, kwas
jabłkowy - 1,41%, kwas salicylowy, kwas cytrynowy, olejek eteryczny, kwas chinowy, kwas winowy, kwas szczawiowy, barwniki antocyjanowe i flawonowe.
Działanie: Liście poziomki to typowy adstringens, czyli środek ściągający (przeciwbiegunkowy,
odkażający, przeciwzapalny, przeciwwysiękowy, przeciwkrwotoczny).
Surowiec działa ponadto wyraźnie odtruwająco, napotnie, przeciwgorączkowo, moczopędne i lekko
uspokajająco (wyciągi alkoholowe!); pobudza wydzielanie kwasu solnego i apetyt.
Wskazania: wzdęcia, burczenie i przelewanie w kiszkach, odbijanie, nudności, wymioty, bóle brzucha (+ rumianek lub krwawnik), brak łaknienia, niestrawność, biegunka, stany zapalne i zakażenia żołądka i jelit, choroba wrzodowa, żylaki odbytu, krwotoki z przewodu pokarmowego (+ inne zioła przeciwkrwotoczne), uczucie pełności w brzuchu (+ liść mięty + ziele glistnika + liść szałwii), choroby wątroby i pęcherzyka (+ glistnik), kamica moczowa, krwiomocz, zapalenie nerek i dróg moczowych, choroby skórne i zakaźne, otyłość (stosować też mieszanki podane przy morszczynie, konsumować codziennie poziomki i stosować dietę 1000-1200 kal.), reumatyzm (+ kwiat wiązówki), dna (+ liść i kora brzozy).
Zewnętrznie (przemywanie nalewką, okłady z mocnego odwaru, płukanki, nasiadówki):
schorzenia skórne na tle łojotoku, przetłuszczające się i z tłustym łupieżem włosy, rany, ropnie, oparzenia, liszaje, opryszczki, nadżerki, owrzodzenia, wypryski, potówki, stany zapalne jamy ustnej, pochwy i warg sromowych, upławy (pić odwar z liści poziomki i kory wierzbowej w ilości 200 ml 4 razy dz.). W przypadku chorób oczu stosować okłady lub częste przemywanie.
Napar: 2 łyżki liści zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić kilka razy dz. po
200 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg - 8,5-11 ml, 5-6 kg - 14-17 ml, 7-8 kg - 20-22,8 ml, 3-4 razy dz.
Odwar (doustnie i zewnętrznie): 3 łyżki liści zalać 250 ml wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić jak napar.
Nalewka poziomkowa - Tinctura Fragariae: 1 szkl. suchych liści zalać 300 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 5 ml. Do płukania: 1 łyżka nalewki na 150 ml wody przegotowanej.
Alkoholmel Fragariae: 1 szkl. świeżych lekko pogniecionych owoców zalać 300 ml wódki; wytrawiać 14 dni lub dłużej; przefiltrować.
Do nalewki wlać 100-200 ml miodu, wymieszać. Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżce jak środek wykrztuśny i wzmacniający. Można podawać dzieciom.
Konfitury z poziomek.
Składniki:- 1 kg owoców, - 1 kg cukru, - 1 szkl. soku poziomkowego, truskawkowego, jabłkowego lub pomarańczowego (uzyskać przy pomocy sokowirówki).
Sposób przyrządzenia: z soku i cukru ugotować ulep, czyli syrop. Na gorący ulep wrzucić owoce i jak tylkoulep pokryje odstawić na bok pod przykryciem na noc. Nazajutrz smażyć aż będą niemal przeźroczyste.
Składać do słoiczków, zakręcać i przechowywać w ciemnym oraz w zimnym miejscu.
Tak przyrządzone konfitury nie wymagają pasteryzacji.
Rp. liść poziomki - 2 łyżki, liść babki - 1 łyżka, ziele majeranku - 1 łyżka, kwiat lipy - 1 łyżka, kwiat (ziele) wrzosu - 1 łyżka, kwiat rumianku - 1 łyżka, ziele lebiodki - 1 łyżka, ziele srebrnika - 1 łyżka
Wymieszać. Przyrządzić i dawkować jak napar z liści poziomki. Podawać dzieciom i niemowlętom.
Wskazania: przeziębienie, choroby zakaźne, gorączka, nieżyt jelit i żołądka, zaburzenia trawienia, bóle
brzucha, schorzenia bakteryjne układu oddechowego, bezsenność, wyczerpanie nerwowe.
zznn