Czarnuszka siewna_Nigella sp.odt

Czarnuszka siewna była stosowana w medycynie starożytnej (Egipt), ponadto w Turcji i w Azji. W medycynie arabskiej używana w leczeniu nieżytu żołądka i jelit. W Polsce roślina ta jest mało popularna w ziołolecznictwie. Możliwe jest uprawianie czarnuszki do celów leczniczych i przyprawowych. W niektórych krajach czarnuszka jest stosowana jako przyprawa. W Polsce niektórzy dystrybutorzy ziół mają w swojej ofercie czarnuszkę siewną. Popularna przyprawa w Bułgarii, Turcji, Indiach i Arabii.

Surowiec: nasienie i olej czarnuszkowy - Semen et Oleum Nigellae sativae. Mielone nasiona czarnuszki można wykorzystać do sporządzania nalewki, miodu ziołowego, wywaru lub zażywać jako proszek. Wyciąg olejowy z nasienia czarnuszki można zażywać doustnie lub stosować na skórę do wcierania i okładów. W sprzedaży jest dostępny olej czarnuszkowy bogaty w witaminę F, fitosterole i olejek eteryczny (tymochinony). Olej tłusty z czarnuszki ma wysoką cenę i bardzą dużą wartość odżywczą oraz leczniczą.

Skład chemiczny: nasienie: olejek eteryczny (do 2,5%), olej tłusty (30-35%), alkaloidy imidazolowe (nigellina = nigelline-N-oxide, nigellimina, nigellon), fitosterole (alfa-spinasterol, stigmosterol, kampesterol, stigmas 7-en-3-beta-ol), witamina E, saponiny trójterpenowe (melantyna - melanthin, alfa-hederyna), antrachinony. Zawiera tymochinony, tymol, karwakrol, tymohydrochinony, t-anetol i 4-terpineol, p-cymen, alfa-pinen, taniny, flawonoidy (kwercetyna). Bielmo bogate w aminokwas walinę. Spośród falwonoidów warto wymienić triglikozydy kemferolu i kwercetyny.

Oleum Nigellae sativae: kwas olejowy, palmitynowy, erukowy, linolenowy, linolowy (55,8%), arachidonowy, mirystycynowy, stearynowy.

Działanie farmakologiczne: hipoglikemiczne, przeciwbólowe, przeciwzapalne, silnie antybiotyczne (antybakteryjne, antywirusowe, przeciwgrzybicze), przeciwpasożytnicze, silnie żółciotwórcze, żółciopędne, rozkurczowe, odkażające układ pokarmowy i oddechowy, moczopędne, przeciwobrzękowe, odtruwające, uspokajające, immunostymulujące (pobudza proliferację limfocytów, syntezę interferonu, zwiększa liczbę limfocytów cytotoksycznych, NK i B). Istnieją doniesienia o wpływie przeciwnowotworowym wyciągów z czarnuszki siewnej. Szwajcarskie prace informują o wpływie ochronnym czarnuszki na żołądek i wątrobę. Składniki czarnuszki hamują syntezę prostaglandyn. Tymochinon i nigellina blokują 5-lipooksygenazę i indukowalną syntazę tlenku azotu. Hamują odczyny autoagresji immunologicznej. Czarnuszka należy do nielicznej grupy roślin mających zastosowanie w terapii chorób autoimmunologicznych, np. toczeń, łuszczyca, reumatyzm, alergie. alfa-hederyna posiada właściwości antynowotworowe. Wyciągi z czarnuszki obniżaja poziom glukozy we krwi i zmniejszają ryzyko powstawania zakrzepów i zatorów. Olej z czarnuszki ochrania i odtruwa miąższ wątroby. Olejek eteryczny z czarnuszki oraz wyciąg spirytusowy z nasion czarnuszki rozszerza oskrzela i przerywa atak astmy.

Przeciwwskazania: ciąża. Trująca dla bezkręgowców i ryb.

Wskazania: dermatozy, wypryski, atopowowe zapalenie skóry, łuszczyca, zakażenia Candida, Cryptococcus i innymi grzybami chorobotwórczymi; trądzik ostry i przewlekły, choroby uczuleniowe, astma (dychawica), przewlekłe i trudne do wyleczenia zakażenia (infekcje) bakteryjne i grzybowe, niezyt oskrzeli, tchawicy, krtani i gardła, kaszel, stany zapalne płuc, zapalenie i nieżyt zatok obocznych nosa, stany nieżytowe układu żółciowego, zastoje żółci, kamica zółciowa, przewlekłe nieżyty nosa, w tym alergiczne, skąpomocz, obrzęki, cukrzyca, biegunka, nieżyt przewodu pokarmowego, choroby pasożytnicze układu pokarmowego, płciowego i skóry, bóle różnego pochodzenia, zastoje żółci, choroba wrzodowa.

Preparaty:

1. Proszek czarnuszkowy: nasienie zmielić w młynku na pył. Zażywać w dawce 1 łyżeczki 2 razy dziennie. Ponadto jako przyprawa, np. do chleba, do mięs, do kapusty.

2. Miód czarnuszkowy: na każdą łyżkę miodu dać 1 łyżeczkę czarnuszki i 1 łyżeczke wina lub wódki 40%, wymieszać. Zażywać 2 razy dziennie po 1 łyżce. Przy przeziębieniu, kaszlu, chorych zatokach - 1 łyżka co 6 godzin. 

3. Nalewka czarnuszkowa - Tinctura Nigellae: pół szklanki mielonych nasion zalać 250 ml alkoholu 40%, odstawić na 7 dni, przefiltrować. Zażywać 2-3 razy dziennie po 5 ml na miodzie albo w mleku z miodem. Stosowac do przemywania schorzałych i bolących miejsc, ponadto do wcierania (reumatyzm, mięśniobóle, kontuzje sportowe, nerwobóle). Leczy trądzik, wspomaga leczenie łuszczycy, wyprysków i dermatoz.  Do przmywania skóry trądzikowej i łojotokowej - 1 łyżka nalewki na 200 ml wody mineralnej, wymieszać. 
4. Napar: 1 łyżkę rozdrobnionych nasion zalać 1 szklanką wrzącej wody lub mleka, odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 2-3 razy dziennie po 100-150 ml, mleko osłodzić miodem. W chorobach układu oddechowego - małe dawki, ale często, co 2-3 godziny. Naparem przemywać skórę trądzikową i łojotokową. Ponadto do płukania narządów płciowych przy infekcjach i stanach zapalnych.  Do lewatyw - przy zakażeniu jelita grubego grzybami.
5. Krople do nosa przy katarze i chorych zatokach: 1 łyżkę rozdrobnionych nasion zalać 100 ml roztworu fizjologicznego soli 0,9% (dostępny w aptekach bez recepty); zagotować i odstawić na 30 minut, przecedzić. Uzupełnić brakującą ilość roztworu (do 100 ml). Przefiltrować przez watę. Wprowadzać do obu otworów nosowych kilka razy dziennie, najlepiej za pomocą dozownika w formie spryskiwacza.

Dawkowanie: 500-1000 mg olejku czarnuszkowego 2-3 razy dziennie, sproszkowany owoc - 1,5-2 g 2 razy dziennie na miodzie. Olej czarnuszkowy tłusty - 1-2 g 2 razy dziennie, na czczo.