Sozański H., Witczak T. - Podstawy treningu szybkości.pdf

(8145 KB) Pobierz
Spis treści
Wprowadzenie .......................................................................................5
1. Szybkość jako cecha motoryczności człowieka ................................... 8
1.1. Podstawowe pojęcia i definicje .................................................... 8
1.1.1. Czas reakcji .................................................................. 10
1.1.2. Ruch prosty ................................................................. 14
1.1.3. Częstotliwość ruchów ...................................................... 15
1.1.4. Szybkość w ujęciu analitycznym i syntetycznym .............. 15
1.2. Mechanizmy skurczu mięśniowego, energetyka wysiłków
0 charakterze szybkościowym ................................................... 16
1.2.1. Mechanizm skurczu .......................................................... 16
1.2.2. Prędkość, siła i częstotliwość skurczów mięśniowych ......... 17
1.2.3. Podstawy energetyki wysiłków o charakterze
szybkościowym ................................................................ 22
1.3. Rozwój zdolności szybkościowych w ontogenezie ...................... 30
1.3.1. Uwarunkowania genetyczne szybkości ............................ 31
1.3.2. Rozwój sprawności fizycznej w ontogenezie ..................... 33.
1.3.3. Niektóre szczegółowe aspekty rozwoju ............................ 35
1.4. Struktura i koncepcje oceny szybkości ..................................... 38
1.4.1. Struktura szybkości.......................................................... 38
1.4.2. Koncepcje oceny szybkości ............................................. 42
2. Podstawy treningu szybkości ........................................................... 45
2.1. Szybkość w modelu przygotowania sprawnościowego
1
technicznego zawodnika .......................................................... 45
2.1.1. Związki szybkości z innymi cechami przygotowania
sprawnościowego ............................................................. 48
2.1.2. Szybkość a poziom umiejętności technicznych................. 57
2.2. Próba klasyfikacji dyscyplin sportu pod względem poziomu
i charakteru przejawiania szybkości ........................................... 60
3
2.2.1. Uwarunkowania ogólne ................................................... 60
2.2.2. Próba klasyfikacji dyscyplin sportu ze względu
na wymogi szybkościowe ................................................. 61
2.3. Metodyka treningu szybkości ..................................................... 64
2.3.1. Ogólne zasady treningu szybkości................................... 64
2.3.1.1. Doskonalenie czasów reakcji................................ 65
2.3.1.2. Właściwy trening szybkości, kształtowanie
szybkości ruchu ................................................... 70
2.3.1.3. Trening wspomagający ........................................ 77
2.4. Metody treningu szybkości ........................................................ 92
2.4.1. Metoda powtórzeniowa ..................................................... 92
2.4.2. Metoda submaksymalnych prędkości ............................... 95
2.4.3. Związki treningu szybkości i techniki
ćwiczenia
startowego ....................................................... 96
2.4.4. Trening wytrzymałości szybkościowej ............................... 98
2.4.5. Uwagi ogólne ................................................................. 100
2.5. Planowanie treningu szybkości................................................. 101
2.6. Skuteczność i kontrola efektów treningu szybkości ................... 107
2.6.1. Skuteczność treningu na kolejnych etapach
zaawansowania sportowego ........................................... 107
2.6.2. Kontrola efektów treningu szybkości ............................... 117
2.7. Obciążenia wysiłkowe w treningu szybkości ............................. 124
2.8. Błędy w treningu szybkości...................................................... 128
2.9. Niektóre aspekty przygotowania psychicznego
w treningu szybkości ................................................................ 130
2.10. Uwarunkowania rozwoju sportowego w tzw. konkurencjach
szybkościowych - wskazania selekcyjne .................................. 137
2.10.1. Zasady doboru do konkurencji szybkościowych .......... 139
3. Przykłady rozwiązań z praktyki treningu ......................................... 145
3.1. Lekka atletyka, gry sportowe, sporty walki ............................... 145
3.1.1. Etap wszechstronnego przygotowania ............................. 145
3.1.2. Etap ukierunkowanego przygotowania ........................... 151
3.1.3. Etap specjalnego przygotowania..................................... 153
3.1.4.Trening Walerego Borzowa ............................................. 162
3.1.5.Trening sprinterów USA ................................................... 164
3.1.6. Zbiór porad praktycznych z doświadczeń
polskich trenerów ........................................................... 167
3.2. Niektóre aspekty treningu szybkości w pływaniu....................... 186
Podstawowa literatura ........................................................................196
4
Wprowadzenie
Szybkość jest jedną z podstawowych cech motoryczności (lub inaczej
zdolności motorycznych), w znacznej mierze wyznaczającą poziom poten-
cjału ruchowego i przygotowania specjalnego sportowca. Jest cechą złożo-
ną, jej poziom określają trzy zasadnicze składowe: czas reakcji, prędkość
pojedynczego ruchu i częstotliwość ruchów [57,72]. Każda z nich posiada
z kolei szereg specyficznych dla siebie uwarunkowań, choć szybkość
w złożonych aktach ruchowych przejawia się w postaci zintegrowanej. Rów-
nie skomplikowane są mechanizmy fizjologiczne zabezpieczające najwyż-
szą efektywność wysiłków o charakterze szybkościowym, a czerpiące ener-
gię z rozmaitych
źródeł
metabolizmu ustroju [2, 53].
Poziom szybkości uwarunkowany jest, z jednej strony, właściwościami
procesów wzrastania, dojrzewania i różnicowania ustroju, z drugiej zaś -
skutecznością wyrozumowanego procesu treningu, który winien umiejęt-
nie stymulować przebieg biologicznego rozwoju cech i funkcji w kierunku
pożądanym dla obranej czy zamierzonej specjalizacji ruchowej.
Rozwój nie jest procesem równomiernym, stałym. Cechuje go duża
zmienność, wielka dynamika przemian. W ontogenezie występują wielo-
krotnie okresy nasilania i zwalniania zmian rozwojowych. Równolegle do
morfologicznego doskonalenia poszczególnych układów i funkcji organi-
zmu, zmienia się i doskonali potencjał ruchowy, rozwija sprawność fizycz-
na. Procesy naturalnego rozwoju zatrzymują się około 20 roku
życia,
by
po okresowej stabilizacji osiągniętej pełni rozwoju i naturalnej doskonało-
ści
funkcji, wkroczyć w długotrwały i nieodwracalny proces zmian inwolu-
cyjnych [25, 52].
Szybkość jako cecha motoryczności człowieka podlega w tym cyklu wszel-
kim prawom rozwoju. Jak wykazują badania, naturalny dla danego osobni-
ka poziom zwykle osiągany jest przez dziewczęta w wieku około 14-15 lat
i chłopców w wieku około 17-18 lat. Etap względnej stabilizacji trwa do około
30-32 roku
życia.
Oczywiście, ostateczny poziom szybkości zależy od
wielu czynników, m.in. jest mocno uwarunkowany genetycznie [52].
5
Z punktu widzenia potrzeb sportu wyczynowego poziom szybkości
uzyskany na drodze naturalnego rozwoju nie jest oczywiście wystarcza-
jący. Stąd też dąży się do możliwie maksymalnego jego podniesienia
poprzez odpowiednie postępowanie treningowe. By działania te były
skuteczne, trening musi uwzględniać zasady i uwarunkowania dotyczą-
ce kształtowania tej cechy, jak też całą specyfikę wymogów danej spe-
cjalizacji ruchowej. Musi to więc być proces długofalowy, kierowany sto-
sownie do założonego celu szkoleniowego i sportowego [20, 61].
Znaczenia szybkości w sporcie nie da się przecenić. Jej rola we wszyst-
kich praktycznie dyscyplinach stale wzrasta. Jest to zjawisko charaktery-
styczne dla współczesnego wyczynu.
Z jednej strony, coraz większego znaczenia dla skutecznego prowadze-
nia walki sportowej nabiera indywidualna szybkość i dynamika działań
poszczególnych zawodników, z drugiej zaś chodzi o szybkość przepro-
wadzania wszelkich akcji i działań zespołowych zarówno w konstrukcji
poczynań własnych, jak i destrukcji działań przeciwnika, l chociaż w tym
drugim przypadku efekt ostateczny nie jest zależny wprost od indywidual-
nego poziomu szybkości jako cechy przygotowania sprawnościowego, to
jednak pozostaje z nim w określonych związkach.
Coraz częściej szybkość (w szerokim rozumieniu) jest czynnikiem decydu-
jącym o zwycięstwie w dyscyplinach o złożonej strukturze ruchu i sportowych
grach zespołowych. Wynika to bardzo wyraźnie z obserwacji tendencji roz-
wojowych m.in. w boksie, szermierce, judo, piłce nożnej, hokeju na lodzie czy
siatkówce. Musi to mieć odbicie w procesie przygotowania zawodników, jak
też formowaniu konkretnych koncepcji taktycznych, w których szybkość i dy-
namika działań są elementami decydującymi.
Dążenie do większej szybkości i dynamiki działań znajduje swój wyraz
także w rozwiązaniach techniki ruchu, np. różnorakie modyfikacje techniki
w skokach lekkoatletycznych czy rzutach z tej właśnie zasady wynikają.
Pomagają w tym coraz to „szybsze" nawierzchnie, trasy, sprzęt czy ubiór.
Niejednokrotnie same przepisy dyscypliny ukierunkowują działania wła-
śnie
na podniesienie szybkości akcji (np. siatkówka, piłka ręczna).
Tendencje te stawiają określone wymagania w stosunku do konstrukcji
procesu treningu. Problemów jest bardzo wiele, począwszy od naboru do
konkurencji, w których szybkość jest cechą wiodącą, poprzez samą
„technologię" treningu szybkości, aż do uzyskiwania najwyższych dyspo-
zycji szybkościowych w terminach startu docelowego. Trudności te zwięk-
szają się w miarę wzrostu złożoności danej konkurencji czy dyscypliny.
Wszak szybkość występuje w określonym modelu przygotowania spraw-
nościowego, pozostaje w funkcjonalnych powiązaniach z techniką ruchu
oraz innymi składowymi stanu wytrenowania. Struktury te są odmienne
dla poszczególnych dyscyplin czy konkurencji oraz specyficzne dla kolej-
6

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin