Wykłady pozytywna.pdf

(747 KB) Pobierz
PSYCHOLOGIA POZYTYWNA
WYKŁAD 1
Dwa kolokwia zaliczeniowe – na 7. i 14. wykładzie.
Martin Seligman
– twórca psychologii pozytywnej, przewodniczący APA (1996-2007).
Powstanie psychologii pozytywnej
Spotkanie założycieli w Akumal (1998). Rok 2000 – powstanie
numer
American Psychologist
poświęcony
psychologii pozytywnej.
M. Csikszentmihalyi, K. Fowler, Ch. Peterson, B. Fredrikson, Ed Diener (prof. Czapliński, prof.
Trzebińska).
W Polsce
Katedra psychologii pozytywnej w Warszawie. Sympozja z Seligmanem (2010, 2013). Centrum Psychologii
Pozytywnej Polska (!). Kursy, studia podyplomowe.
Jest to nauka o pozytywnych emocjach, cechach charakteru, instytucjach.
Seligman
przeciwstawia ją „psychologii
negatywnej”. Koncentruje się na silnych stronach człowieka, jego życiowym spełnieniu, cnotach obywatelskich.
Stymulowanie rozwoju. Założenie – rozwój mocnych stron zrekompensuje te słabe.
Niezwykła popularność psychologii pozytywnej. Liczne artykuły i książki, popularyzacja idei w mediach.
Stowarzyszenia (Secret Society of Happy People), International Positive Psychology Association – towarzystwo
naukowe.
Journal of Positive Psychology.
Przedmiot psychologii pozytywnej:
a)
b)
c)
d)
niesienie pomocy w odnalezieniu celu i sensu życia, poczucia spełnienia;
wzmacnianie i doskonalenie kompetencji;
pomaganie w osiąganiu autentycznego szczęścia;
prowadzenie badań naukowych i przenoszenie ich do praktyki.
6.10.2014
Dla każdego człowieka – każdy potrzebuje pomocy w rozwoju i samoaktualizacji?
Psychologia pozytywna a dotychczasowa psychologia
W dotychczasowej psychologii – człowiek jako bezradna marionetka, kierowana przez konflikty wewnętrzne,
wyuczone schematy, popędy biologiczne, siły społeczne. Nie było w niej miejsca na osobistą odpowiedzialność,
wolę, rozwój, spełnienie. Psychologia pozytywna nie neguj jednak dokonań dotychczasowej psychologii i czerpie
z niej – wykorzystuje
metodologię,
jednak badania psychologii pozytywnej mają służyć innemu celowi.
Dotychczasowa psychologia: norma, patologia.
Psychologia pozytywna:
rozwój,
norma patologia.
Historyczno-kulturowe podłoże psychologii pozytywnej
Por.
teoria cyklu kulturowego
Sorokina
– kultury cielesne (sensytywne) i duchowe (ideacjonalne). Krótkie chwile
równowagi – faza idealistyczna.
Korzenie filozoficzno-psychologiczne
a) Sokrates, Platon, Arystoteles;
b) Freud, Jung, Adler, Erikson, Frank, Murray, Allport, May;
1
c) psychologowie humanistyczni: Maslow, Rogers;
d) współcześni: Bandura, Sternberg, Gardner i Salovey, Albee, Deci, Ryan (badają pozytywne
doświadczenia i właściwości ludzi).
Szczęśliwe życie – Seligman
1) przeżywanie pozytywnych emocji;
2) odkrywanie zalet i
cnót sygnaturowych
(specyficzne, indywidualne cechy; potencjał);
3) satysfakcjonujące funkcjonowanie w różnych sferach życia:
a) praca zawodowa;
b) miłość, związki;
c) wychowywanie dzieci.
Ewolucja
a)
b)
c)
d)
e)
od „szczęściologii” do koncepcji pełnego dobrostanu;
od traumy do wzrostu;
polityczne, militarne i gospodarcze wymiary dobrostanu;
szczęście jako rzadko przeżywany stan;
negatywne doświadczenia mogą służyć wzrostowi.
WYKŁAD 2
KLASYFIKACJA SIŁ I CNÓT
Zalety i cnoty
a)
b)
c)
d)
cenione we wszystkich kulturach (uniwersalne);
cenione dla nich samych, nie jako środek dla osiągnięcia celów;
plastyczne;
niektóre ujawniają się stale, inne okazjonalnie.
13.10.2014
Seligman
nie zalicza tu słuchu absolutnego, inteligencji, punktualności itd.
Kryteria wyróżnienia cnót i sił charakteru
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
stabilne w czasie;
generalizowane na różne czynności;
przejawiają się w całej gamie zachowań jednostki;
przyczyniają się do tego, co dla jednostki i innych jest pożyteczne;
mają wartość moralną niezależnie od przynoszonych korzyści;
demonstrowanie siły charakteru nie deprecjonuje innych ludzi;
społeczeństwo tworzy instytucje kultywujące je;
istnieją zgodnie uznawane wzorce cnót (autrytet);
jednowymiarowe, nie można przekładać na inne siły w klasyfikacji (proste, nie da się rozłożyć na inne).
Cnoty
– szerokie, uniwersalne, być może wykształtowane w toku rewolucji.
Siły charakteru
– psychologiczne części składowe cnót, sposoby ujawniania się cnót. Opisują różnice
indywidualne.
VIA,
VIA Inventory of Strengths
cnoty są mierzalne; narzędzie pomiaru skorelowane z innymi testami
psychologicznymi.
2
Cnoty
R. Blum,
Psychologia pozytywna w praktyce
Mądrość i wiedza
Siły poznawcze obejmujące gromadzenie i stosowanie wiedzy.
1)
2)
3)
4)
5)
Odwaga
Siły emocjonalne obejmujące ćwiczenia woli ukierunkowane na osiągnięcie celu na przekór wewnętrznym lub
zewnętrznym barierom.
1)
2)
3)
4)
Dzielność
– niewycofywanie się pod wpływem trudności, zgodność z przekonaniami, męstwo, prawość.
Pilność/wytrwałość.
Autentyczność
– mówienie prawdy, odpowiedzialność za siebie w autoprezentacji.
Zapał
– entuzjazm.
Kreatywność.
Ciekawość.
Ocena/myślenie krytyczne
(analizowanie).
Zamiłowanie do uczenia się.
Perspektywa
(tu też inteligencja społeczna).
WYKŁAD 3
Miłość, człowieczeństwo
Siły interpersonalne obejmujące opiekowanie się i darzenie sympatią:
20.10.2014
1)
Intymność
– bliskość, cenienie relacji z innymi, zdolność kochania i bycia kochanym.
2)
Życzliwość
– świadczenie pomocy, troska, dobroć, hojność, opiekuńczość.
3)
Inteligencja emocjonalna i społeczna
– bycie świadomym uczuć własnych i innych, motywów, wiedza
o tym, co należy robić, by dostosować się do sytuacji społecznych. Powinna być połączona z
prospołecznymi wartościami (gdy nie – np. oszuści).
Sprawiedliwość
Siły obywatelskie leżące u podstaw zdrowego funkcjonowania społeczności.
1)
Postawa obywatelska/praca zespołowa
– lojalność wobec grupy, bycie członkiem zespołu.
2)
Uczciwość
– sprawiedliwe traktowanie ludzi, dawanie każdemu szansy, nie pozwalanie, by uczucia
osobiste działały zniekształcająco na odbiór innych.
3)
Przywództwo
– organizowanie działań grupowych, mobilizowanie grupy, dbanie o dobrą atmosferę w
grupie, nadzorowanie.
+ Prawość i wielkoduszność, duch zespołu i lojalność.
Umiar, wstrzemięźliwość
Siły chroniące przed nadmiarem
1)
2)
3)
4)
Przebaczanie/miłosierdzie
– wybaczanie, brak mściwości.
Skromność/pokora
– nie poszukujemy poklasku; pozwalanie, aby osiągnięcia mówiły za siebie.
Roztropność
– ostrożność w wyborach, niepodejmowanie nadmiernego ryzyka.
Samokontrola/samoregulacja
– wstrzemięźliwość, rozwaga, dyscyplina, kontrola apetytów i emocji.
3
Transcendencja
Siły wytwarzająca związki z szerszym uniwersum i nadające sens.
1)
Szacunek/docenianie piękna
– w naturze; docenianie doskonałości lub wprawnego wykonania w
dziedzinie sztuki, rzemiosła, codzienności.
2)
Wdzięczność
– bycie świadomym dobrych rzeczy i wyrażanie tego.
3)
Nadzieja
– oczekiwanie nadejścia tego, co najlepsze w przyszłości i praca nad tym.
4)
Pogoda ducha
– humor, radość, widzenie jasnej strony.
5)
Duchowość
– spójne przekonania dotyczące sensu życia i sił pozaosobowych.
WYKŁAD 4
27.10.2014
Przepływ, poczucie/stan uskrzydlenia, optymalny stan psychofizyczny
FLOW
Mihaly Csikszentmihalyi
– autor pojęcia.
Optymalne doświadczenie
Możliwe jest przeżywanie radości i zaangażowania nawet podczas nudnej pracy w trudnych warunkach. Podobnie
jak możliwe jest przeżywanie uczucia nudy podczas wakacyjnego wyjazdu do odległych krajów.
Doświadczenie przepływu
Stan uskrzydlenia to stan związany z atrakcyjnymi dla jednostki celami, znaczną sprawnością działania,
poczuciem, że podejmowane aktywności nie wymagają wysiłku
czytelna informacja zwrotna.
Towarzyszy wykonywaniu skomplikowanych działań przy jednoczesnym wysokim poziomie wykorzystywanych
umiejętności osoby jej dokonującej.
Pełne zaangażowanie, czynność ma charakter nagradzający (radość, duma, spełnienie, satysfakcja). Czynność jest
wykonywana dla niej samej, a nie dla korzyści, jakie może dać. Cel tkwi w procesie działania. Ma miejsce
maksymalna koncentracja.
Zanik odczuwania zmęczenia i niewygody. Stan zaniku samoświadomości, podczas którego „uskrzydlony” nie
zwraca uwagi na to, co myślą inni i jak oceniają jego funkcjonowanie. „Cały świat jest działaniem.” Poczucie
czasu ulega zachwianiu.
Uczucie jest nie tylko wyjątkowo przyjemne, ale również wyjątkowo produktywne i motywujące.
Taniec, wspinaczka górska, żeglarstwo itd.
Są to działania posiadające zasady, wyznaczone cele, zapewniające informację zwrotną, umożliwiające stałą
kontrolę. Czynność jest wyraźnie oddzielona od codziennego życia (stroje, miejsce, akcesoria). Dostarcza
satysfakcjonujących doznań.
Wspólne cechy doświadczenia optymalnego i
flow
Poczucie, że nasze umiejętności są odpowiednie do stawienia czoła bieżącym wyzwaniom. Działanie w systemie
o określonych zasadach, który daje informacje zwrotne o jakości naszych działań. Pogrążenie w jakiejś czynności
tak bardzo, że wszystko inne przestaje być ważne, zatraca się poczucie czasu.
Przetrwanie ekstremalnie trudnych sytuacji
Przekształcenie beznadziejnych warunków w doświadczenie poddające się kontroli. Drobiazgowa analiza
otoczenia. Odnalezienie wszystkich możliwości działania w otoczeniu przy zmniejszonej swobodzie.
Wyznaczanie odpowiednich do sytuacji celów. Obserwowanie ich realizacji i poszukiwanie informacji zwrotnych.
4
Podnoszenie poprzeczki i coraz bardziej skomplikowane wyzwania. Wewnętrzna motywacja, cele nie wyłącznie
we własnym interesie, uwaga skoncentrowana na zewnątrz, nie na Ja.
Życie codzienne
Czynności można podzielić na wiele różnych grup.
Składniki doświadczenia:
a)
b)
c)
d)
struktura czasu poświęcanego na czynności bytowe;
doświadczenia związane z tymi czynnościami;
kontekst społecznych (z kim i w jaki sposób spędzamy czas);
własna, świadoma aktywność.
Doznania czasu wolnego
1)
2)
3)
4)
przepływ
– wysokie wymagania przy wysokich umiejętnościach;
odprężenie
– niskie wymagania przy wysokich umiejętnościach;
apatia
– niskie wymagania przy niskich umiejętnościach;
niepokój
– wysokie wymagania przy niskich umiejętnościach.
Konsekwencje
Przeżywanie przepływu prowadzi do rozwoju i odkryć (wykonywanie czynności na jednym poziomie nudzi i
motywuje do podnoszenia umiejętności i zwiększania stopnia trudności). Zachęca do nauki i doskonalenia,
treningu.
Ciało w przepływie
Wszystkie funkcje ciała mogą sprawiać satysfakcję (co rzadko wykorzystujemy).
a)
b)
c)
d)
Rozwijanie zmysłów (seks, jedzenie, muzyka).
Usprawnianie ciała ćwiczeniami fizycznymi.
Wzmacnianie siły i zrównoważenie ciała.
Zwiększanie świadomości ciała.
Nawet najprostsza czynność fizyczna może dawać radość jeśli jest odpowiednio zorganizowana (wyznaczyć cle,
znaleźć sposób mierzenia postępów, skoncentrować się na zadaniu i potrzebnych umiejętnościach, wyznaczyć
trudniejszy cel).
W czynność wyzwalającą przepływ musi być zaangażowane i ciało, i umysł.
Przepływ myśli
Muszą istnieć zasady, cel, sposób na otrzymywanie informacji zwrotnych. Rozwijanie pamięci (dane z wybranej
dziedziny, cytaty, fragmenty utworów – pamiętanie zwiększa poczucie kontroli nad światem). Rozwijanie
umiejętności symbolicznych (gry umysłowe, kalambury, krzyżówki – wewnętrzne wzorce czynią mniej podatnym
na wpływy np. mediów). W ekstremalnych zachowywali spokój matematycy, poeci, muzycy…
Przepływ w pracy
Ludzie długowieczni: nie dokonują rozróżnienia między pracą a czasem wolnym, nie chcą pracować mniej gdyby
mieli taką możliwość, praca daje im satysfakcję. Praca
autoteliczna
jest odpowiednio zorganizowana: zasady, cel,
sposób na otrzymywanie informacji zwrotnych.
Badanie z użyciem pagera i dzienniczka – 54% przepływu to doświadczenia związane z pracą, 18% z rozrywką.
Paradoks pracy: badani jednak woleliby pracować mniej, a więcej oddawać się rozrywkom (stereotyp – praca to
przymus; wolny czas jest najczęściej marnotrawiony na bierną rozrywkę, taką, która nie daje doświadczenie
przepływu).
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin