4Wyklad z 28 stycznia.pdf

(1384 KB) Pobierz

·::eba

bronie.:

spoleczeJisll va

wa lki_ i

ras,

początku

wi;

ku.

Jawleni

ras

izmu

pa ństwowego

:~ck~l ~is~~~i~o~~:~L~su

społecznej

n~rmal iza~j~~e

~ę

~k~

P~~~~:~

ych

wymiaró~

przed naszy mi

wroga

bo wrze-

zyw

stosc

l_apa raty

pmistwa,

prawo,

stru

ury

tadz

nie

n1m1

ale

ogow

zes

adują

nas

czy

poddany mi

T d

. . .

LII

teraz

mkni

e. Nie

będ

Mu i

społeczeńs

twe m

Oili C

przed

. .

. e. "

usuny bro ni

ołeczeń s

twa

rzed

;szyst~lllll

biOlog icznym

zagrożenia

mi,

aki e

so~ą

~~~~ ~?sa,

~odrasa,

ta przec iwrasa,

któ rą

wbrew sobie

ustana-

Y .

~kd

teJ

ill

maty ka rasistowska

przestaje

być

na rzę-

~I~

Jed

neJ

przec iwko inne· ru

łuzy

loba lnej

strateg·.

zaczyna

onserwatyzmow

społecz

W t

momenc ie poj

J·est

d k

para

o sem

zważywszy

erwot

ą fo

nnę

dys kurs u,

którym

'mowa

ras izm

ce e

panstwowy: ras iz m, j

aki

społeczeństwo

ędz

upraw i

ło

w od

mes1

en1u

mego

s·

Ie,

SWOle

włas nyc h

lementów

swo

ich

nyc h

wytworów·

rasiz

oczyszczani a

które

~ew

nętrz ny,

ras

izm ni

ustannego

~rzm~ała:.

"_Musimy

ię broni

:~;:i P~~ed

n~e ~ronią,

narzędzimni,

pom~cą

któ;.~~~

KŁA

Z 28 STYCZNI A

1976

l11

.1'kurs

historyczny

jego

zwolennic.y.

Przeciw-historia walki

!'fiS

Historia

rzymska

historia

biblijna.

Dyskurs

rewolucyj-

li!

Narodziny

przeksztalcenia rasizmu.

Czysto.ść

rasy

msizm

pwistwowy: transformac.ja

nazistowska

transformacja

IWiecka

Mog

śc

e sąd z

że

ostatnim

razem

łe m prze d

taw i

woj~ly

zac~yna~~ęcodzb~~al~

stori ę,

a zarazem

wygłos

łę

dys kursu ras istow-

cgo.

łki

lili

śc

edn ym

wszelako

za-

lrzcż e

tym,

czego

to ri

ą c

ałe

ę zająć

czego

wałę wygłos

iłe m

est

dys kurs ras istowski

le raczej

11>

urs

wojny

lub

lki ras.

Sąd zę, że wy

raże n

ras izm" lub

"dys

kurs

ras istows ki"

eży za

reze rw

ować

czegoś,

gruncie

rzeczy

yło

lko

szczególnym

i lokalnym

epi zodem

•

•o wielkiego

dys kursu

wojny

lub

lki ras.

Prawdę m

ów

ąc

skurs

ras

istowski

ył

edynie epi zodem,

fazą,

prze inaczeniem,

aż

raz ie

przeró bk

ą,

zącą

głos

przy

wieku,

dyskursu

wojny

ras,

przerób k

tego

starego,

uż

wó

wczas

ponadstul

etniego

dysku

rsu w

terminac h

socjobio

logiez-

·h,

w ce

lac h

zasadniczo

połecz n

o-ko

rwa tyw n

ta kże,

prl ynajmniej w

pewnej liczb ie przypadków, w

lu dominacj i

loni

alnej

Skoro

usytuuj

emy w

ten

sposób zarazem

ąze

różni cę

ędzy

dyskursem rasis towskim i dyskursem

woj

ras,

III

OŻ

ed z

eć, że wys

tąpi

łe

poc h

wałą

tego

ostatniego

skursu .

Poc

wałą

w ty

sensie,

że c

ałb y

azać,

przy

naj mn

iej

przez pew ie n

czas

to znaczy

aż

do k01ica

X w

ieku, do

chw

ili

gdy

prze k

tałca

on w

dys kurs

sistowsk

ów

dys kurs

wojny

ras

funk

cj o

no w

ał

jako

prze-

l'iw-hi

storia.

aś

tej

funkcji przec

iw-hi

stori i

łby m

troc

hę p

ów

ć.

Wydaj

ę,

że

oż

edz

eć

w sposób

lrnc

oś

esz

lub

hematyczny,

lecz

sumie

słu szny

cło

Trzeba

hronic~

spoleczerisl

Wy klad

z 28

stycznia

ist? ty

że

dys ku

historyczny, dyskurs hi

storyków,

ta praca,

ktora po lega na

opowiadaniu

sto

rii

przez

ług

czas

ozostał

ty m,

czy zapewne

był

taroży tnośc i

jeszcze w

redn

iow

eczu

anowici e

przez

dłu~i

czas

pozostał

spokrewni o

rytuałami

:vładzy .

W.y daJ.e

~11

że

~11

0ż

roz umi

eć

dys kurs hi

storyka

Jako

ro.dzaJ

mow JoneJ

.lu·b·

ptsanej

ceremo

nii

, któ

inna

wy-

t':o.rzyc w

rze~zywt

tosc t J

ednocześ

uzasadni

eni e

władzy

~~noc nt

e.m e

Wydaj

ró wni

eż,

że

tradycyj na

funkcj a

stor~t

e~szy7

h kro ni~a rzy

(anna

stów

)

rzymski

po-

ając

po pozne

Sredm owtecze, a

oże aż

XVII

eku

t Jeszcze

póź ni

po l

egała

wypowi adaniu

prawa

wła

dzy

i na

:vz

~ga

JeJ bl

Podwójna ro la:

ednej

strony,

opow

iada-

ąc

ston ~,

sto

kró lów,

moż nyc h

suwerenów

i ic h

ofiar

(lub,

ewentua.lm e,

ty mczasowych

ęs

chodz

to, by praw nie

połączyc lud~t

władzą

poprzez

ągłość

prawa,

ką

po kaz uj

wewnąt!z

teJ

władzy

i w j

funkcj

onowaniu;

połączyć

zatem

sposob

prawn.y ludzi

ągłośc

ą władzy

i poprzez

ągłość

wład zy

.. Z

drug teJ

strony chodz

rów ni

eż

o to,

by ich

zafas-

cynowac

~~w

dającą.

ę zni eść

inte n

syw

ośc

ą c

wały

~rzep':"a ~t

wyc.zynamt.

Jarzmo prawa i blask

ły

oto,

Jak n:1

st ę

wydaJe,

.dwa

.obl1c7a

dys kursu hi

storycznego,

po-

z.wa

ające

ągac

pew ten

efekt wzmocnienia

wład

zy.

sto-

podo b~t

Jak

ry tu

ały ,

nam

aszczeni a,

uroczys te pogrzeby,

ceremome t legendarne

opo

eśc

est operatorem,

intensyfik

ato-

rem

wła

dzy.

y,ś

ę, że

tę podwójn

.funk

cj ę

dys

kursu historyczneg9

oż

odna

lezc w trzech

tradycyJnyc

gałęzia

stori ografii Srednio-

tecza.

Gałąź

genealogiczna

pow i

adała

tarożytn

ośc

kró-

lestw,

~s krzeszała

wielki ch

przodków,

dkrywała

czyny

herosów

kładaJ

~cyc

cesarstwa

lub dy nastie. W tego

rodzaj

u pracy

genea

~zneJ c

hod

tło

to, by

ść

mini

onyc

zdarzeń

albo

lu~z ~ ~nogła

~pra wo m.ocnić

wartość

teraź ni

ej szośc

prze-

ształc

JeJ

małosc

c?d

enność

coś

rów ni

eż

hero icznego

s~u

sz~ego.

~en eal og

c~na

gałąź

historii

którą

odnajdujemy

głowm e

fonm e opow1esct o

dawnych królestwac h,

lkich

przodkac

pow inna

była

wypow

edz

eć

awn

ość

prawa;

p~~

kazać

eprzerwa

charakter

prawa

suwerena,

a w

nse k~enc~t

ukazać

ezbywa

lną

iłę,

pos iada

n j

eszcze w

teraznt

eJ-

szośc

;

wreszc

ie,

genealogia

inna

opromienić

imi

królów

książąt chwałą

wszystki ch czynów,

aki e

ich

poprzedztły .

Wielcy

kró low ie

funduj

zatem

prawo

s.uwere~ ów

którzy

n;Y~

chodzą

po ni

ch,

również przekazują

swoJ ą

sławę

1~1ałosc t

nas

tępców.

Tak

moż na

kreś li

nea l

ogi cz

ną funkcj

opo-

eśc

storycznyc

sarzy

rzyms

przed Tytusem Liwiuszem

sł

owo

anna/es

aczało

daw ne hi.storie, do

któryc

ęga

ał

y" są

rym ityw n

nną

h1storu

w ktoreJ wyda

rzema

relacjonuje

rok po roku.

Anna/es

max1

111,

redagowa ne

przez

Poncj usza Wielkiego,

były

wydane

w osiem-

ęc

ęgac

początk

wieku

p.n.e.

Istni

ej e

ró wni

eż

funkcja

upami

ętni aj

ąca

.którą

odnaJdUJ emy

nie w

pow i

eśc

ach

pradaw nych

czasach

przywoł~wam.u

daw

nyc h

królów

i herosów, lecz, przec iwnie,

annałach

t kron_J-

kac

h prowadzonych

dnia na

dz i

eń

roku na rok,

w trakcte

samej

historii

stałe

rej

estrowanie

sto

rii

prakty.k

o~a

przez

kro

nikarzy,

także

służy

umocni

eniu

władzy.

Jest.

r?w

n.tez

rodza-

jem

rytuału

władzy:

pokaz uj

robią

suwerem

t krolowte, b.o

gdy

jest

dzi

ałani

próżne,. bezu

ży

~ecz~e

lub bezwaJtos-

·iowe,

gdy

poniżej

godnośc

byc ta

opow

tedztanyn:

w.sz.y~tko,

robi

może

zasługuj e

to,

tym

opowtedz

tec t by

zachowaĆ

o ty

pami

ęć,

co zn aczy,

że

najmniej

szeg? fa

ktu

gestu

króla

można

i pow inno

się zrobi ć.

czyn

sław~y

wtekopo~

mny; a

ednocześnie

zapisuje

s~ę

każdą

Jego

decyz~

Jako

rod~aJ

prawa

dla poddanyc h i

zobowt ązama

następcow

Tak

ęc

stori

upami

ętnia,

upamiętniaj

ąc,

wpi

suj

.g~sty

dyskur~,

który

najdrobniej

sze

fakty

prze kształca

pomntkt

petry~kująC ~

czy

ąc

nich

coś

akby wiecznie obecnego

Wreszc te

trzecta

runkej

tej hi

sto rii

ako

inte nsy fikacji

władzy

po lega na upo-

wszechnianiu

przykładó w

Przykład

żywe

lub

.wskrzeszo

prawo; pozwala

osądzać

teraźniej

szość,

poddawać J

praw~

Sl.ł

Jli

szemu

niż

ona sama.

Przykład

akby

sła':a'.

ktora

staJe.

prawem,

to prawo

funkcj

onujące

t~t

enta

Wła~me

ki p

ązaniu

prawa i bl

hwały

z okresla

nym tmtemem

rzykład

ma moc puenty

i j

ako

taki funkcJonuJe

moc

·lementu

acni aj ącego władzę.

ązać

śni ewać

arzmi ać

pokazuj

ąc

moc

zobow~ązań

agając

blas k

iły:

wydaje

ę,

mów i

ąc

schematyczm.e,

tym

polegaj

dw ie fun

kcje,

jakie

odnajdujemy

~ ro~mat

tych

i'ó

rmach hi

storii

praktykowanej

zarówno

cywtłt zacJt

rzy m-

skiej,

ak w

społeczeństwach

średniow

iecznych

. Otóż

te dw ie

l'u

nkcj

bardzo

dokładnie

odpow

iadają

dwóm

as~ektom władzy,

'j,

którą

przedstawi

ano w

reli

iac h,

rytuałac h

tmtac h, legend

ljlvklad

28 srycznia

IY76

Tneba

bron ić

spolecze1ist

ogólniej

mówiąc

indoeuropejskich.

W indoeuropej-

skun

systemt e

prze~staw i

ani a

władzy·

zawsze

występuj

dwa

aspekty,

te dwa

oblicza,

eustanni e ze

bą

przężo n

jednej

stron~

aspekt

prawny:

władza

wiąże

przez

zobow

nie, przez

~rzy~tęgę,

prze~

praw~

drugiej

zaś

strony

władza

funkcję,

JOlę.

kut~cz nosc

magtczną: władza

oś

pia

zami eni a

mień.

J~tp~ter, ~tezwykl

~ .rep~ezentatyw

bóg

władzy

właściwy

bóg

P.~~.twsz~J

fun.kcJI

rw~zego

po~·ządku

w indoeuropejskim

tOJpo?ztale,

~es

ed~oczes

bog tem

bowi

ązat1

i bogiem

~łada}ąc~m

p10runan;11

Sądzę

zatem,

że

historia

ta,

która

funk-

CJonuJe

Jeszcze

Sredniowieczu,

ze swo

im poszukiwani

pradawnych korzem,.

~wo

imi

kronikami

prowadzonymi

dzień

po dniU

,. ze sw.o

um.

zbtor.ami

upowszechni

anyc

przy kład

ów,

z~kł~~a

Jeszcze t

~c~ąz

takt

e sa

mo przedstaw ieni

władzy

które

n~e

J.est P. pr?stu JeJ

obrazem, ale

ró wni

eż

procedurą

jej umac-

Htston

to dyskurs

w~adzy

dyskurs

zobow

ąza

ń,

poprzez

kto re

władza po~porządko~uje;

to.

równi

eż

dyskurs bl

asku,

jakim

:-vtad~a

fascy~~J

przeraza, um

eruchamia.

Słowem

wiążąc

u~teruchamtaJ

ąc

wła ?

jest

podstawą

gwara

ntem

ładu,

~on

a s

tano~t

własme

dyskurs,

któremu

dwie

funkcJe

zap~w

ntające l~d m

o~n ~

wzm~cnić

uczy ni

bardziej

utecznymi.

wtęc

ogolme

eć, że

przez

bardzo

dłu

~z.as

sto

była

naszym

społec zeń s

twi

stori ą

suwe-

rennosct,

ton

ą,

która

rozwija

w wymiarze

w funkcji

wł~dz.y

t~we re na

Jest to historia

,,jupiterowa". W

tym

sensie

htstona,

Jaką. pr~ktyk.o:va no.

Sredniowieczu,

pozostawała

bezposredm

c.t

ągłosc

stoną

Rzymian,

sto

opowia-

da ną pr~ez

Rzymt

an,

przykład

przez

Tytusa Liwiusza

albo

przez _P,terws.zych kronikar.zy. l to ni

tylko

przez

formę

o~owtesc~,

t~lko

tązku

faktem,

że

historycy

Srednio-

wtecza

mgdy me wtdztell

róż nic

ągło ści, ze

ń mi

ędzy

rz~ m

kich

historią

rzymską

Foucault

od wołuj e s

naturalnie do

prac

Georges' a

Dumćz

do:

Mtlra

Varuna

Essa

sur

deux repn?sentalions

indo-euro-

peennes de

souverainete,

Gallimard,

Paris

1940· i

do t·egoz

11·

, .

•

-·

popee,

unard, t.

ldeologte

des

lrOJsjonclions

dans fes

i!popee

des

peuple.1

mdo-europeens

Paris 1968·

Type

ep"fues

uro-

u-e

peens:

1973

heros, lin

sorcier,

un roi

Paris 197 1·

III·

/-/'

·t

.on

e.\

omatne.l,

··

o·

.. ·

Paris

t.\

zwł

zc za

Tytus Liwiusz,

A b Urbe eonelita

libri

której

pozostaly nam

ęgi

1-X,

I-

XLV

poł

owa

P"llCJ

dzies i

ątki).

sam

opow~adah

(

ągłość

ędzy

stori ą

upraw ianą

w Sredniow

ieczu

htst~n

upraw

ianą

społeczet1stwie

rzymskim

była

jeszcze

o wtele

•lcbsza,

ponieważ

story7zna

opowieść

Rzy mi

an,

podobme

J~k

storyczna

opow

ieść

w Sredni ow

ieczu,

pełniła

pewną funkc~ę

lityczną,

którą

sta

now iło

właśni

bycie

ry tuałem

umacmama

ła

dzy

suwerena.

Oto,

jak

moim

przekonaniu

wygl ąda

tło,

zary~owa~~

bardzo

pobieżnie,

którym

możemy

teraz spróbowac

Ulm

es~

scharakteryzować

jej

specy~ce

tę nową

fonnę

dyskursu,

.ktora

pojawia

si ę

pod

sam

koniec

Sredni ow

iecza,

prawd~ mowtąc

dopiero

w XVI

i na

początku

XVll wieku.

Dyskurs ht

storyczny

będzie

już

dyskursem

suwerennej

władzy

ani

nawet rasy, lecz

dyskursem

ras,

zde

rzania

si ę

ras, walki

ras

~ocząceJ

stę

p~prz~z

narody

i poprzez prawa.

Sądzę, że

w teJ

mterz~

jest to

htstona

nbsolutnie

antytetyczna w

stosunku

uprawtaneJ

dotychczas

storii

suwerenności

Jest

erwsza

w dziejach

Zachodu

historia ni

erzy

mska,

antyrzymska.

aczego

antyrzymska

dla~

·zcgo

przec iw-historia

w stosunku

teg?

rytuału

suweren~eJ

wladzy,

którym

mów iłem

wam przed

chwtl ą?

~aru powodo~,

które,

jak

sądzę,

łatwo

dostrzec. Przede wszystktm

dlatego,

tej

storii

ras i permanentnego

zderzania

się

ras

pod

p~włoką

praw

i poprzez prawa pojaw ia

stę,

raczeJ

z~mka

mtlczące

ożsamienie

ędzy

ludem i j

ego

monarchą, tmędzy

arodem

jego suwerenem.

jaki

ukazywała

storia suwerenneJ

władzy

storia

suwerenów. Od

tej

pory, w

tym nowym typte dyskursu

praktyki

storycznej ,

su~erenność

nie

będzie już.wiązała

ogółu

edność,

która

była

właśnie

jednośctą

społeczenstwa,

~arod~,

111stwa.

Suwerenna

władza

zyskuje.

sz~zególn~

fu.nkcJ.ę:

~te

iąże,

lecz

zniewala.

postulat, w

mysi

kto~·ego

htston

~telktch

lll

l!jmuje

a fort

im·i

historię

słabych

histon

a stlnych

poc tąg~

obą

stori ę

maluczkich,

zostaje

zastąpiOny zasadą

heterogemcz-

nosci:

storia

jednych

jest

historią

drugich.

OdkryJe s

tę,

każdym

razie

będzie

się

tak

twierdzić,

że

histo.ria

S~kso~-

1'1

ków, pokonanych w bitwie

pod Hastings, •:te

~est

stoną

rmanów,

którzy

tej bitwie

zwyciężyli .

Pow te

st ę,

to,

jednych

jest

zwycięstwem,

dla

innych jest

~lęską.

T~,

było

wyc

ęstwem

Franków

Chloclwi ga,

można

tez

odczytac odwt:ot-

lli

jako

klęskę,

podbój

zni

ewo

lenie

Galo-~zymtan.

To,

Jest

pruwem

lub

zobow

iązani

em, jeśli

patrzy

stę

na to

od strony

wludzy,

nowy

dyskurs,

patrzący

innej

strony ,

ukaże

jako

i ich

czyli

własną,

tą,,

którą

klad

28 stycz11ia

976

ktorego.

s1łę

umacmała

h1stona,

eWając sławę

suwerena, roz-

pad.a

s1ę

prawo.

okazuje

się

rzeczywistością

podwójnym

hczu:

t~1umfem

Jednych,

poddaństwem

innych

Własme

tego

.względu

historia, która

się

wtedy pojawia,

h1stona

"':'a~k1

ras, Jest

przeciw-historią.

Ale

jest

nią również

mnego

Jeszcze

ważniejszego

powodu. W istocie bowiem ta

pr_zecJw-historia nie tylko

rozbija

~edność

suwerennego

prawa,

w1ązącego

ludz1

ale

t~z

n.1weczy

ągłość

chwały

Pokazuje,

że

blask

ten.

sławny, o~lep

l.ający

blask

władzy

nie jest

czymś,

petryfikuJe,

z~spala

unieruchamia

całe ciało społeczne,

tym

~a~ym

utrz~muJe

.w.

porządek,

że

rzeczywistości

jest

~tłe~,

ktore dz1eh, które

oświetla jedną

stronę,

pozostawia

c1emu.

alb~

spycha

~rok

nocy

drugą

stronę ciała społecz

n~go

h1stona,

przecn~-h1stona,

która rodzi

ię

wraz z

opowieś

Cią

walce ras, .

będz1e

.mówić

właśnie

tej

stronie

cienia,

wychodząc

ema:

Będz1~

?yskursem tych, którzy ni

zaznają

sła"":y

albo

ktorzy

ją

utracili i

pozostają

teraz,

może

tylko na

pew1en

c_zas, a

pewnością

długo

cieniu

i w milczeniu.

Dl_a~ego

dyskurs

odróżnieniu

nieprzerwanego

śpiewu,

kt01y

utrwalał

UJ?lacnJał władzę, pokazując

jej

dawność

i jej

genealogię

będz1e nagłym

zabramem

głosu,

wezwaniem: Nie

mamy

z~ sobą c!ągłośc

;

nie

stoi za

nami wielka i

chwal~bna

?enealo?1a

dz1ęk1

której pra:vvo i

wł~dza ukazują

się

swojej sile

w.~wo1m

blas.ku: Wychodz1my

z Clenia,

nie

mieli

śmy

praw i nie

b~hsm~,

sław~1,

właś.nie

dlatego

zaczynamy

opowiadać

naszą

h1stonę

. Tak1e

z~bram~ głosu

spokrewnia

ten typ dyskursu nie

tyle

poszuk1wamem

Wie

lki

ego

i nieprzerwanego prawodawstwa

od dawna

uw untowanej

władzy,

ile

pewnego rodzaju profetycz-

nym

zerw.amem.

Sprawi~

t?,

ż~

ten nowy typ dyskursu

bliży

się

do_ pewneJ

grupy

.opo';'e.scJ

ep~ckich,

religijnych

lub

mitycznych,

ktore,

zam~a~t

op1ewac

meskaZiteiną

nieprzerwaną

chwałę

suwe-

re_

skup1a~ą

Się,

p~z~ci:vvnie,.

na opowiadaniu

nieszczęść

przod-

na,

kow, h1stom

wygnan

mewoh

Dyskurs ten

będzie przywoływał

m~ .t~le

zwyc1ęstwa,

klęski

pod którymi

ug inamy

się

dziSiaJ

cz.ekając

1em1ę

ecaną

i na

spełnienie

obietnic

przywracające

nam

nasze

dawne prawa i

szą

utraconą

sławę.

lu~nosc1.

. W

rezu

lt.ac Je

:v"'el~a

forma

.ogólnego

zobowiązania,

nadużyci~,

gwałt,

wymuszenie. Koniec

końców, własność

ziem-

~ka

Wle.lkJch

~eudałów

wszystkie pobierane

przez

nich

należno

SCI

ukazą

s.1 ę

zostaną

napiętnowane

jako

akty

przemocy,

konfis-

katy,

rab1ezy, Jako haracze

wojenne

siłą ściągane

podbitej

Widz icie,

że

wraz

tym now

dyskursem wa

lki

ras

zaryso-

uje

się coś,

co o wie

bardz iej

przy

pomina

mityczno-religijną

storię

Żydów

niż

legendarno-po li

tyczm1

historię

Rzymian. Jes-

cś

tu o wiele bardziej po

stro

Biblii

niż

stronie Tytusa

IJiwiusza,

o wiele

bardz iej na

runcie fom1y hebrajsko-biblijnej

11i

formy kroniki

która dzie11

po dniu opowiada

historię

nieprze-

rwanej

chwały

władzy.

yś

ę, że

w ogóle

nie

wolno

nigdy

apominać,

że

przynajmniej

drug iej

połowy

Sredniowiecza

lliblia

stanow

iła

wielką fom1ę

w której

artykułowały

ię

religij-

ne, moralne, polityczne

zarzuty

pod adresem

władzy

króla

des-

potyzmu

Kościoła

forma

podobnie

zresztą

jak

bardzo

częste

1.wykłe

odwołanie

ię

tekstów

biblijnych,

funkcjonowała

znakomitej

większości

przypadków jako

zarzut,

jako krytyka,

juko

dyskurs

opozycyjny.

W Sredniowieczu Jeruzalem

była

za-

wsze

krytycznie przec iwstawiana

wszystkim odrodzonym

Babilo-

Iom;

zawsze

przec iwstawiana

wiecznemu

Rzymowi

·czarów

który w

cyrkach

przelewał

krew

sprawiedliwych.

Jeru-

ulem

to punkt

odniesienia

religijnej i politycznej krytyki w Sred-

niowieczu.

Biblia

była bronią

biedoty

insurekcji,

była

słowem,

óre

że

pow

tać

przeciwko prawu i przeciwko

ławie:

przeciw-

niesprawiedliwemu prawu królów

przeciwko pysznej

sławie

ścioła.

W tej mierze nie jest, jak

sądzę,

niczym dziwnym

pojawienie

się

końcu

Średniow

ecza,

w XVI wieku,

epoce

l{cformacji,

także

w epoce angielskiej

Rewolucji

formy historii

klóra

była dokładnie

przec

iwstawna

historii

suwerenów

królów

historii rzymskiej

fakt,

że

ta nowa historia

odwoływała się

wielkiej

biblijnej fonny proroctwa i

obietnicy.

Dyskurs, który

się

tamtym

okresie

pojawił, można

więc

11ważać

przeciw-hi

torię

przeciwstawną

historii rzymski

ej ,

li:l kiego

oto

powodu

w tym nowym dyskursie historycznym

l'lllkow

itej

zmianie

ulegnie funkcja

pamięci

W hi

storii

typu

11ymskiego

rolą pamięci było

przede wszystkim

zapob

ieganie

pomnieniu

znaczy

utrzymywanie prawa i wiecznego

hlnsku

władzy,

dopóki

ona

trwa. Natomiast

zadaniem

nowej

storii

będzie

wydobycie

czegoś,

zostało

ukryte i

zostało

11kryte nie dlatego,

że

po prostu

o tym

zapomniano ,

ale

dlatego,

że

ostalo

starannie, z

rozmysłem, złoś

liwi

przeinaczone

zamas-

l,owane.

grunc

rzeczy nowa historia

chce

pokazać,

że

adza,

możni

królowie, prawa

przesłaniają

fakt,

że

narodz

iły

przypadk

esprawiedliwości

bitew. W

końcu

Wilhelm

.dobywca

nie

chciał

być

nazywany

Zdobywcą

właśnie

dlatego,

Trze/w

hroniC

spolec::e,i.\'ll\

'{1

Wy kirui

211 stycznia

1976

uznamu

Jakl~gos_ n1epew~1ego

rzymskiego

cesarza. Wszyscy

mespraw1

edl1w1

stronn1czy królowie

próbowali

uchodzić

kró~ó~ wszyst~ich

spra~ować władzę

imieniu

wszystkich;

chcieJ~,

aby.

m~w10no

Ich

zwycięstwach,

ale

nie

chcieli

Wiedziano, z:,

Ich

zwyc1ęstwa

byłY. kl

ęska

innych

że

były

"naszą

kl~ską

.Tak

_w1ęc_ rolą

h1storn

będzie

pokazanie,

że

prawa

są

z.':"?dmc~e,

krolow1e

noszą

maski

że

władza

opiera

się

IluzJI 1ze historycy

kłamią.

Nie

będzie

tem historia

ciągłości,

lecz h1stona

odszyfrowania, odgrzebania sekretu, odwrócenia

po?stępu,

odzyskan!a

przeinaczonej lub

stłumionej

wiedzy

Bę

dzie to

odczytywame

prawdy

zapieczętowanej.

Wreszcie,

1~1yś lę,_

że

ta hi

storia

walki ras, która pojawia

się

XVI-XV([

Wieku,

Jest

przeciw-historią

jeszcze innym

sensie

zarazem_

pro_stszym

bardziej

~le~entarnym,

ale

też

mocniej~

szym.

Histon

ta, w

zad~~m_raz1~

nie

będąc

rytuałem

związa

nym

ze sprawo_wamem, rozWIJamem

umacnianiem

władzy,

jest nie

tylko

?WeJ

władzY.

kryt~ką,

atakiem i

rewindykacją.

Władza

Jest.

niesp~aw1edll':"a

n1e dlatego,

że spadła

poniżej

poz iomu

s':"o_1ch

naJznakomitszych

przykładów,

ale

prostu dlatego,

że

n~e Je~t

nasza.

W pewnym

sensie

można powiedzieć,

że

nowa

h1~tona,

podo_bnie

ja_~

stara ,

chce

wypowiedzieć

prawo,

opowia-

d~jąc

perypetie dz ieJow. Nie

chodzi

jednak o

ustalenie

wiel-

kiego,

długo~rwałego

prawodawstwa

władzy,

która zawsze

utrzy-

~1yw~ła

SWOJe

prawa,

am o

pokazanie,

że władza

jest tam,

gdzie

J~St,

ze zawsze

była

tam

gdzie

jest nada l.

hodzi

rewindyka-

~Ję

praw

zap?znanych,

znaczy o

taką

deklarację

praw, która

Jest

deklaracją

WOJny.

Dyskurs historyczny typu

rzymskiego

pacyfikuje

społeczeństwo,

usprawiedliwia

władzę,

ugruntowuje

ład

lub

porządek

trzech

porządków

który

ustanaw ia

ciało

społec~ne. Nato~iast

dysk~rs,

którym

teraz

mówię,

ten,

który

r~zkw1ta

pod komec

~V_I

wieku

1 który

można na

zwać

dyskursem

historycznym typu bibliJnego,

rozdziera

spo

łecze1'lstwo

słusz

nym prawie mówi tylko

o tyle, o

ile

wypowiada

wojnę

prawo m.

C~c1ałbym

wszystko

streśc

ić,

wysuwając następującą

pro-

pozycję

Czy

nie

moż na powiedzieć

że

końca Średniowiecza

może póź niej

istniała

historia

dyskurs i praktyka

storyczn~

że_

pragnął_ ukryć

fakt,

iż

prawa,

z których

korzystał,

lub

gwałty,

ktore

czyn1ł

Anglll,

były

prawami podboju.

Chciał

uchodzić

lega lnego

następcę

dynastii

tem

zamaskować

mian

zdobywcy,

pod?b~_ie

jak

hlodwig, który

paradował

perga mi

nem

aby

~mo~1c

ludz1om,

że

swoje królestwo

zawdz

ięcza

która

była

jednym

wielkich dyskursywnych

rytuałów

uwe-

·nncj

władzy,

wła d

która

uka

zywała

się

ustanawiała

się

poprzez ów

rytuał

jako jednolita, prawomocna, nieprzerwana

olś

niewaj

<lCa

w swej

suwerenności?

Tej

storii

zaczęła

przeciw-

tliwiać

się

inna: przec iw-hi

storia

będąca hi

stor

ią

mrocznego

podda

ństwa

upadku,

historią

proroctwa i

obietnicy, a zarazem

torią

ukrytej

wiedzy,

którą

trzeba

odkryć

odszyfrować,

wreszcie

historią

jednoczesnej,

bliźniaczej

deklaracji praw i

woj-

storia

typu rzymskiego

była

w gruncie rzeczy

torią

·boko

wpisaną

w indoeuropejski system przedstawiania

funk-

0nowania

władzy;

pewnośc i

wiązała się

organizacją

trzech

rząd

ków

szczycie

których

znajdował

się

porządek

władzy,

konsekwencji

pozostała

konieczności

związana

pewną

iną

przedmiotów i

pewnym typem postaci

legendą

herosach

królach

ponieważ była

dyskursem

uwzględ

IIIUjącym

podwójny,

zarazem

prawny i magiczny,

aspekt

władzy.

·j

storii,

której

modelem j

est

historia rzymska,

a funkcje

mają

ISiQg indoeuropejski

przeciw

stawił~

się

historia

typu

biblijnego,

ljiiii

Si-hebrajskiego,

która

końca

Sredniowiecza

stała się

dys-

1rscm

rewolty

proroctwa, wiedzy

wezwania

gwałtownego

11dwrócenia

kolei

rzeczy.

Ten nowy dyskurs nie

wiąże się

już

jak

skurs

historyczny

społeczeństw

indoeuropejskich,

trójezłono

rganizacją,

lecz

teorią

binarnego

podziału

społeczeństwa

h1cł

jednej

strony

jedni,

drugiej

strony

pozostali

nie-

lli

iedliwi i

sprawiedliwi,

panowie i

ci,

którzy

stali

się

pod-

'''ymi, bogaci i biedni

możni

ci,

którzy

mają

tylko

własne

'l'·

·,

ajeźdźcy

i ci,

którzy przed nimi

drżą

despoci i niezadowo-

llln

lud, ludzie dzisiejszego prawa

ludzie

ojczyzny

mającej

d11picro

nadejść.

rodku

Średniowiecza

Petrarka

zadał

pytanie, które wydaje

1111

dość

zdumiewające,

każdym

razie fundamentalne.

•py

tał: "Czyż

jest

historii

coś

co nie

byłoby

opiewaniem

hwa ly Rzymu?"

•

Myślę, że

tym

jednym pytaniem

niemal

l•

•dn

słowem, scharakteryzował

historię

którą

faktycznie za-

,.Quid

est enim

a/iud

omnis

historia

quam romana

/aus?"

(Pctrarca,

illl't•ctiva c:onta

eum

qui maledixitltaliae,

1373).

Odnotujmy,

że

zda

nic

l't'ill lrki jest cytowane przez Erwina Panofsky'cgo w:

tegoż,

Renaissance

rlll

l l?enascenses in Western Art,

Almqvist

Wiksell

Stockholm

1960

(llillll

franc.:

La Renaissance

ses avant-courriers dans

l'art

d'Oc-

rlrh·nt ,

Flammarion,

Paris 1976,

s. 26).

Plik z chomika:

judyt

Inne pliki z tego folderu:

5Wyklad z 4 lutego.pdf (1932 KB)
1Wyklad z 7 stycznia + wstep.pdf (1843 KB)
9Wyklad z 3 marca.pdf (1806 KB)
7Wyklad z 18 lutego.pdf (1764 KB)
3Wyklad z 21 stycznia.pdf (1520 KB)

4Wyklad z 28 stycznia.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: