Teoria komórkowa (organelle komórkowe, sposób izolacji, Svedberg, komórki eukariotyczne i prokariotyczne – znaczenie praktyczne).
Organelle komórkowe:
· jąderko – element jądra komórkowego, zagęszczenie chromatyny, odpowiedzialne za syntezę RNA, głównie rRNA, w trakcie podziału komórkowego zanika;
· jądro komórkowe – zawiera błonę jądrową (nieprzepuszczalną dla większości substancji) i blaszkę jądrową oraz DNA, które w połączeniu z białkami histonowymi tworzą chromosomy, zajmuje się przechowywaniem i powielaniem informacji genetycznej, oraz kontrolowaniem czynności komórki przez regulowanie ekspresji genów;
· rybosomy – zbudowane z rRNA i białek, produkuje białka w czasie translacji;
· liposom – powstaje samoistnie z fosfolipidów, ma postać pęcherzyka wypełnionego wodą i otoczonego podwójną warstwą lipidową,
· retikulum endoplazmatyczne szorstkie – nieregularna sieć cystern, kanalików i pęcherzyków, zawiera liczne rybosomy na zewnętrznej powierzchni, syntezuje białka;
· aparat Golgiego – zbudowane z diktisomów, ma wpływ na chemiczne modyfikacje substancji zużywanych przez komórkę;
· cytoszkielet – sieć włóknistych struktur w komórce eukariotycznej, dzięki niemu organella nie pływają swobodnie w cytoplazmie;
· retikulum endoplazmatyczne gładkie- nie zawiera rybosomów,, syntezuje tłuszcze;
· mitochondria – w wyniu oddychania wewnątrz komórkowego powstaje ATP, kontroluje cykl komórkowy;
· wakuola – w komórkach zwierzęcych wiele małych, w komórkach roślinnych jedna duża, przede wszystkim funkcja magazynująca np. wodę;
· cytoplazma - część protoplazmy komórki eukariotycznej pozostająca poza jądrem komórkowym, w prokariotycznej – cała protoplazma, powierzchnia dla większości procesów metabolicznych;
· lizosom – struktury koliste otoczone błoną występujące tylko w komórkach eukariotycznych, zawierają enzymy rozkładające białka, kwasy nukleinowe, węglowodany i tłuszcze, zachodzi tu proces trawienia i rozkładu niepotrzebnych składników;
· centriole – zbudowane z mikrotobul ułożonych w formie cylindra, tworzą strukturę centrosomu, występują tylko w komórkach zwierzęcych, rola w organizacji wrzeciona podziałowego i w przebiegu cytokinezy;
· Chloroplast (ciałko zieleni) – otoczone podwójną błoną białkowo-lipidową, występują u roślin i glonów eukariotycznych, zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy. W nich zachodzi przemiana dwutlenku węgla oraz wody z wykorzystaniem energii świetlnej w glukozę oraz tlen;
· Peroksysom - organellum komórki eukariotycznej, otoczone jedną błoną, o kształcie owalnym, w komórce roślinnej w bezpośrednim kontakcie z chloroplastami i mitochondriami, u zwierząt – z enzymem katalazą – uczestniczący w procesie neutralizacji szkodliwego nadtlenku wodoru;
· endosom – bierze udział w transporcie cholesterolu;
· kompleks porowy – struktura bardzo złożona, odpowiedzialna za to, co może się dostać do wnętrza komórki;
Svedberg – jednostka stałej sedymentacji Svedberga równa 1013 sekundy. izolowane, przez ultrawirowanie roztworów powstałych po lizie(rozpad obłonionych elementów i wylanie ich zawartości do środowiska) komórek, podjednostki rybosomów, zostały nazwane zgodnie z ich właściwościami sedymentacyjnymi zależnymi od kształtu i masy cząstek, a także właściwości fizycznych roztworu, w którym sedymentują.
Komórki eukariotyczne posiadają jądro komórkowe, w którym znajduje się informacja genetyczna DNA( wraz z białkami w rybosomach), mają bardziej złożoną strukturę niż komórki prokariotyczne. Jedna komórka może tworzyć samodzielny organizm. W organizmach wielokomórkowych każda z komórek może pełnić wiele funkcji.
Komórki prokariotyczne nie mają jądra komórkowego, jego funkcje zastępuje nukleoid, w cytoplazmie występuje mała ilość organelli komórkowych. Zawsze tworzą jednokomórkowe organizmy (bakterie, w tym sinice).
wojtek0018