Ksiądz Anthony de Mello.docx

Ksiądz Anthony de Mello - Jezuita "Minuta Mądrości"

Cuda - Pewien człowiek przemierzył morza i lądy, by osobiście przekonać się o nadzwyczajnej sławie Mistrza. - Jakie cuda uczynił wasz Mistrz? - zapytał jednego z uczniów. - Hm! Są cuda i cuda. W twojej ojczyźnie uważa się za cud, jeśli Bóg wypełni czyjąś wolę. W moim kraju uważa się za cud, jeśli ktoś pełni wolę Bożą. - Dojrzałość - Do ucznia, który nieustannie oddawał się modlitwom, Mistrz powiedział: - Kiedy wreszcie skończysz wspierać się na Bogu i staniesz na własnych nogach? Uczeń był zaskoczony. - Przecież to ty uczyłeś nas, by uważać Boga za Ojca! - Kiedy nauczysz się, że ojciec nie jest tym, na kim możesz się wspierać, lecz tym, kto wyzwala cię z twojej skłonności do wspierania się na kimkolwiek? 

Wrażliwość - Jak mogę doświadczyć jedności z całym stworzeniem? Słuchając - odpowiedział Mistrz. - A jak powinienem słuchać? - Stając się uchem, zwracającym uwagę na każdą rzecz, którą mówi wszechświat. W chwili, kiedy usłyszysz coś, co pochodzi od ciebie, zatrzymaj się. 

Absurd - Mistrz od dłuższego czasu tarł cegłę o posadzkę pokoju, w którym medytował uczeń. Początkowo uczeń był zadowolony, przyjmując to jako próbę swojej zdolności do koncentracji. Ale kiedy dźwięk stał się nie do zniesienia, nie wytrzymał i wybuchnął: - Co, u diabła, wyprawiasz? Nie widzisz, że medytuję?! - Poleruję te cegłę, aby stała się lustrem - odpowiedział Mistrz. - Oszalałeś! Jak możesz z cegły zrobić lustro? - Jestem szalony nie bardziej niż ty! W jaki sposób z egocentryka możesz stać się człowiekiem medytującym? 

Jasność - Nie szukajcie Boga - rzekł Mistrz. - Po prostu patrzcie, a wszystko się wam objawi. - Ale jak mamy patrzeć? - Za każdym razem, kiedy patrzycie na cokolwiek, starajcie się widzieć tylko to, co jest, i nic innego. Uczniowie byli wyraźnie zdezorientowani, więc Mistrz wyłożył to prościej: - Na przykład, kiedy spoglądacie na księżyc, starajcie się widzieć jedynie księżyc i nic ponadto. - A cóż innego oprócz księżyca można widzieć, kiedy się na niego patrzy? - Człowiek głodny mógłby zobaczyć krąg sera. Zakochany - twarz ukochanej osoby. 

Religia - Podróżujący gubernator zatrzymał się, by złożyć uszanowanie Mistrzowi. - Ważne sprawy państwowe nie pozostawiają mi czasu na długie rozprawy - rzekł. - Czy mógłbyś streścić istotę religii w jednym lub dwóch zdaniach, dla ludzi tak zajętych jak ja? - Dla dobra Waszej Wysokości gotów jestem ująć to w jednym słowie. - Nie do wiary! Cóż to za niezwykłe słowo? Milczenie. - A jaka droga prowadzi do Milczenia? Medytacja. - A czym jest, jeśli mogę zapytać, medytacja? - Milczeniem. 

Duchowość - Chociaż był to "Dzień Milczenia" Mistrza, pewien podróżny poprosił go o słowo mądrości, które byłoby mu przewodnikiem w drodze przez życie. Mistrz uprzejmie przystał na to, wziął kartke papieru i napisał na niej jedno, jedyne słowo: " wiadomość". Przybysz najwyraźniej nie wiedział, co począć. - To zbyt mało. Czy nie mógłbyś powiedzieć o tym czegoś więcej? Mistrz powtórnie wziął papier i napisał: "Świadomość, świadomość, świadomość". - Ale co właściwie znaczą te słowa? - zapytał jeszcze bardziej bezradny gość. Mistrz wyciągnął rękę po papier i napisał: "Świadomość, świadomość, świadomość znaczy świadomość". 

Czuwanie - Czy jest coś co mogę zrobić, aby stać się oświeconym? - Tak niewiele, jak niewiele możesz uczynić, by rano wstało słońce. - Jaką więc wartość mają te wszystkie duchowe ćwiczenia, które zalecasz? - Dają ci pewność, że nie prześpisz chwili, w której wzejdzie słońce. 

Obecność - Gdzie mogę szukać Oświecenia? - Tutaj. - Kiedy się ono dokona? - Teraz właśnie się dokonuje. - Dlaczegoż go nie doświadczam? - Dlatego, że nie patrzysz. - Na co powinienem patrzeć? - Na nic. Po prostu patrz. - W co? - W cokolwiek, na czym spoczną twoje oczy. - Czy muszę patrzeć w jakiś specjalny sposób? - Nie. W zwykły sposób. - Ależ, czy ja nie patrzę zawsze w zwykły sposób? - Nie. - Dlaczego nie? - Dlatego że, by patrzeć, musisz tu być. Przeważnie jednak jesteś gdzie indziej. - Głębia Mistrz rzekł do człowieka interesów: - Jak ryba ginie na suchym lądzie, tak i ty, gdy pochłaniają cię sprawy tego świata, umierasz. Ryba musi wrócić do wody - ty zaś musisz powrócić do samotności. Człowieka interesów ogarnęło przerażenie. - Muszę więc porzucić interesy i wycofać się do klasztoru? - Ależ nie. Zajmuj się nadal swoimi sprawami, i wejdź w siebie - w głąb swego serca! 

Wnętrze - Uczeń prosił o słowo mądrości. Mistrz rzekł: - Idź, usiądź w swojej celi, a ona nauczy cię mądrości. - Ależ ja nie mam żadnej celi. Nie jestem mnichem. - Ależ masz ją. Wejrzyj w siebie! 

Charyzmat - Pewien uczeń był Żydem. - Co dobrego mam czynić, aby podobać się Bogu? - Skąd mam to wiedzieć? - odpowiedział Mistrz. - Twoja Biblia powiada, że Abraham był gościnny i że Bóg był z nim. Eliasz kochał modlitwę i Bóg był z nim. Dawid rządził królestwem i z nim również był Bóg. - A czy jest sposób, bym odkrył wyznaczone dla mnie zadanie? - Tak. Postaraj się odkryć najgłębszą skłonność twego serca i za nią podążaj. 

Harmonia - Chociaż Mistrz zwykł był postępować w sposób tradycyjny, to jednak nie żywił zbyt wielkiego szacunku dla sztywnych reguł i norm. Pewnego razu wybuchła kłótnia między uczniem i jego córką, ponieważ ojciec nalegał, by dziewczyna zastosowała się do zasad swojej religii, dotyczących wyboru przyszłego męża. Mistrz otwarcie opowiedział się po stronie dziewczyny. Kiedy uczeń dał wyraz swemu zaskoczeniu, że święty człowiek może tak postępować, Mistrz odpowiedział: - Musisz zrozumieć, że życie jest jak MUZYKA, którą tworzą raczej uczucia i instynkt, niż reguły. 

Zrozumienie - W jaki sposób mogę OTRZYMAĆ tę łaskę, bym nigdy nie sądził mego bliźniego? Przez modlitwę. - Zatem dlaczego dotychczas jej nie otrzymałem? - Dlatego, że nie modliłeś się w odpowiednim miejscu. Gdzie ono jest? - W sercu Boga. Jak mógłbym tam dotrzeć? - Zrozum, że każdy kto grzeszy, nie wie, co czyni, i dlatego będzie mu przebaczone. 

Złudzenie - Jak mógłbym osiągnąć życie wieczne? - Życie wieczne jest teraz. Wejdź w teraźniejszość. - Ależ czyja nie jestem obecny w teraźniejszości? Nie. - Dlaczego? Dlatego że nie zerwałeś z twoją przeszłością. - Dlaczego miałbym się rozstawać z moją przeszłością? Nie wszystko w niej było złe. - Z przeszłością należy się rozstać nie dlatego, że była zła, lecz dlatego, że jest martwa. 

Proroctwo - Chciałbym zostać nauczycielem Prawdy. - Czy jesteś gotów być wyszydzanym, lekceważonym i cierpieć głód aż do czterdziestego piątego roku życia? - Tak. Ale powiedz mi: co będzie, kiedy minie tych czterdzieści pięć lat? - Przyzwyczaisz się już do tego. 

Postęp - Młody człowiek roztrwonił cały odziedziczony majątek. Kiedy został bez grosza, odkrył również, jak zwykle w takich wypadkach, że opuścili go przyjaciele. Nie wiedząc, co dalej robić, udał się do Mistrza i zapytał go: - Co się stanie ze mną? Nie mam pieniędzy ani przyjaciół. - Nie martw się, synu. Zapamiętaj sobie moje słowa: wszystko znów będzie dobrze. W oczach młodego człowieka błysnął promień nadziei. - Czy znów będę bogaty? - Nie. Przyzwyczaisz się do tego, że będziesz sam i bez grosza. 

Pragmatyzm - Uczennica Mistrza przygotowywała przyjęcie weselne i oznajmiła, że z miłości do ubogich skłoniła rodzinę, by - wbrew zwyczajom - gości ubogich posadzono na honorowym miejscu, a bogatych blisko drzwi. Wpatrywała się w oczy Mistrza, oczekując jego pochwały. Mistrz chwilę myślał, a potem powiedział: - Moja droga, takie rozwiązanie nie byłoby zbyt szczęśliwe. Nikt nie cieszyłby się na tym weselu. Twoja rodzina czułaby się zakłopotana, bogaci goście obrażeni, a twoi biedni - byliby głodni, czuliby się bowiem zbyt skrępowani, by najeść się do syta. 

Ignorancja - Młody uczeń cieszył się tak niezwykłą sławą, że zewsząd przychodzili do niego uczeni, szukając rady i podziwiając jego wykształcenie. Kiedy gubernator rozglądał się za doradcą, udał się do Mistrza i zapytał: - Powiedz mi, czy to prawda, że ten młody człowiek wie tyle, ile się o nim mówi? - Prawdę mówiąc - odpowiedział ironicznie Mistrz - ten facet czyta tyle, że nie wiem, jak mógłby znaleźć czas, aby cokolwiek wiedzieć. 

Mity - Mistrz uczył posługując się przypowieściami i opowiadaniami. Uczniowie słuchali tego z przyjemnością, czasem jednak czuli się zawiedzeni, tęskniąc za czymś głębszym. Mistrz był niewzruszony. Na wszystkie zarzuty odpowiadał: - Drodzy moi, wciąż jeszcze nie rozumiecie, że właśnie w opowiadaniu odległość między człowiekiem a Prawdą jest najmniejsza. Innym razem powiedział: - Nie gardźcie opowiadaniem. Zgubioną złotą monetę można znaleźć za pomocą zwykłej świecy. Najgłębszą prawdę można odsłonić za pomocą zwykłej opowieści. 

Szczęście - Potrzebuję pomocy - natychmiast - inaczej oszaleję! Mieszkamy w małym pokoju - moja żona, moje dzieci i moi teściowie. Jesteśmy na granicy wytrzymałości, krzyczymy i wrzeszczymy na siebie. Ten pokój - to piekło! - Czy obiecujesz, że spełnisz wszystko, co ci polecę - powiedział Mistrz z wielką powagą. - Przysięgam, że spełnię wszystko. Doskonale. Ile macie zwierząt? - Krowę, kozę i sześć kur. ? Wprowadź je wszystkie do waszego pokoju. I przyjdź do mnie za tydzień. Uczeń przeraził się, ale przecież obiecał być posłusznym. Wprowadził zwierzęta do pokoju. Wrócił po tygodniu, w stanie godnym politowania, i skarżył się: - Jestem kłębkiem nerwów. Ten brud, smród i hałas! Wkrótce chyba wszyscy postradamy zmysły! - Wracaj do domu - powiedział Mistrz - i wyprowadź zwierzęta z pokoju. Człowiek pobiegł szybko do domu. Następnego dnia wrócił, promieniejąc z radości. - Jak cudowne jest życie! Wyprowadziliśmy zwierzęta. Nasz dom stał się rajem. Co za spokój, jak czysto i ile przestrzeni mamy dla siebie! 

Medytacja - Uczeń zapadł w sen. Śniło mu się, że znalazł się w raju. Jakież było jego zdziwienie, kiedy ujrzał tam Mistrza wraz z pozostałymi uczniami. Wszyscy pogrążeni byli w medytacji. - Czy to właśnie jest rajska nagroda? - wykrzyknął. - Przecież dokładnie to samo robiliśmy na ziemi! Usłyszał głos: - Głupcze! Myślisz, że ci medytujący, których widzisz są w raju? Wprost przeciwnie: raj jest w tych, którzy medytują. 

Realizm - Pewien szuler zwrócił się do Mistrza: - Kiedy grałem wczoraj w karty, złapano mnie na oszustwie. Moi partnerzy pobili mnie i wyrzucili przez okno. Co radzisz mi zrobić? Mistrz przeszył go spojrzeniem i odrzekł: - Gdybym był na twoim miejscu, odtąd grałbym zawsze na parterze. Odpowiedź ta zdumiała uczniów. Pytali: - Dlaczego nie powiedziałeś mu, by przestał szachrować? - Dlatego, że wiem, iż tego nie uczyni - brzmiała prosta i mądra odpowiedź Mistrza. 

Mowa - Uczeń upatrywał dogodnej chwili, w której mógłby powtórzyć Mistrzowi zasłyszaną na targu plotkę. - Zaczekaj trochę - powiedział Mistrz. - Czy to, co chciałbyś nam powiedzieć, jest prawdziwe? - Myślę, że nie. - Może pożyteczne? - Nie. - A zabawne? - Też nie. - Dlaczego więc mielibyśmy tego słuchać? DUCHOWA ULGA PLOTKA Mistrz zwykł twierdzić, że nie ma złych słów, o ile tylko używa się ich w odpowiednim kontekście. Kiedy powiedziano mu, że jeden z jego uczniów ma nawyk przeklinania, zauważył: - Wiadomo, że przekleństwo przynosi duchową ulgę, kiedy nie szukamy jej na modlitwie. Jeden z uczniów wyznał, że ma brzydki zwyczaj powtarzania plotek. Mistrz powiedział z przekąsem: - Samo powtarzanie plotek nie byłoby takie złe, gdybyś nie czynił tego z coraz większym mistrzostwem. - Ruch Uczniom, którzy stale prosili o słowa mądrości, Mistrz rzekł: - Mądrości nie można wyrazić w słowach. Objawia się ona w działaniu. Kiedy jednak ujrzał, z jakim zapałem rzucają się do pracy, roześmiał się głośno i powiedział: - To nie jest działanie. To tylko ruszanie się. 

Uwięzienie - Jesteś tak dumny ze swojej inteligencji - zwrócił się Mistrz do jednego z uczniów. - Jesteś jak skazaniec, dumny, że jego więzienna cela jest taka obszerna. 

Tożsamość - Jak szukać jedności z Bogiem? - Im bardziej jej szukasz, tym większy stwarzasz dystans między Nim a sobą. - Cóż więc zrobić z tym dystansem? - Przyjąć, że nie ma go. - Czy to znaczy, że Bóg i ja - jesteśmy jedną rzeczą? - Ani jedną, ani dwoma. - Jak to możliwe? - Słońce i jego światło, ocean i fale, pieśniarz i jego pieśń - ani jedna rzecz, ani dwie. 

Dyskryminacja - Porzucony kochanek oznajmił: - Raz się sparzyłem, nie zakocham się już nigdy więcej. Mistrz powiedział: - Jesteś jak kot, który usiadł na gorącym piecu, sparzył się i odtąd nie chce już więcej siadać na nim. 

Bezmyślność - Kiedyś Mistrz zapytał uczniów: - Co jest ważniejsze: mądrość czy działanie? Uczniowie jednogłośnie odpowiedzieli: - Oczywiście, działanie. Cóż warta jest mądrość, jeśli nie wyrazi się w działaniu? Mistrz odrzekł: - A jaką wartość ma działanie, które pochodzi z nie oświeconego serca? 

Uwielbienie - Do ucznia, który okazywał przesadne uszanowanie, Mistrz powiedział: - Światło odbija się od ściany. Dlaczego czcić ścianę? Zwróć uwagę raczej na światło! 

Uchylenie się - Pewien turysta, spoglądając w świątyni na portrety dawnych Mistrzów, zapytał: - Czy są jeszcze na ziemi jacyś Mistrzowie? - Jest jeden - odpowiedział przewodnik. Turysta poprosił zatem o audiencję u Mistrza i zaraz na początku zapytał: - Gdzie dzisiaj można spotkać wielkich Mistrzów? - Wędrowcze - zawołał Mistrz. - Panie - odpowiedział z szacunkiem turysta. - Gdzie Ty jesteś? 

Przeznaczenie - Do kobiety, która skarżyła się na swe przeznaczenie, Mistrz powiedział: Przecież ty sama wykuwasz swój los! - Ale z pewnością nie ja jestem odpowiedzialna za to, że urodziłam się kobietą, czyż nie tak? - Narodzić się kobietą to nie przeznaczenie. To los. Przeznaczenie polega na tym, w jaki sposób przyjmiesz swą kobiecość i co z nią zrobisz. 

Powtórne narodziny - Zerwij zdecydowanie ze swoją przeszłością, a zostaniesz oświecony - powiedział Mistrz. - Dokonuję tego stopniowo. - Stopniowo dokonuje się wzrost. Oświecenie - w jednej chwili. Nieco później dodał: Musisz wykonać wielki skok! Małymi - choćby było ich wiele - nie przeskoczysz przepaści. 

Marzenia - Kiedy zostanę oświecony? - Kiedy zobaczysz - odpowiedział Mistrz. - Kiedy zobaczę - co? - Drzewa, kwiaty, księżyc i gwiazdy. - Ależ widzę je codziennie. - Nie. To, co widzisz - to jedynie papierowe drzewa, papierowe kwiaty, papierowy księżyc i papierowe gwiazdy. Żyjesz bowiem nie w rzeczywistości, lecz w twych słowach i myślach. I, jakby tego było mało, po chwili dodał uprzejmie: - Żyjesz papierowym życiem i umrzesz papierową śmiercią. 

Filozofia - Przed podjęciem decyzji, czy zostać jego uczniem, odwiedzający Mistrza człowiek chciał uzyskać pewne zapewnienie. - Czy możesz mi ukazać cel ludzkiego życia? - Nie. - A przynajmniej jego sens? - Nie. - Czy możesz mi określić naturę śmierci i życia pozagrobowego? - Nie. Człowiek odwiedzający oddalił się pełen pogardy. Uczniowie byli zaskoczeni, że ich Mistrz wypadł tak kiepsko. A on, pocieszając ich, powiedział: - Na co się przyda poznanie natury i sensu życia, jeśli nigdy go nie zakosztowałeś? Wole, żebyście zjedli ciastko, niż długo i uczenie rozprawiali o nim. 

Szkoła - Człowiekowi, który go odwiedził i chciał zostać jego uczniem, Mistrz powiedział: - Możesz ze mną zamieszkać, ale nie staraj się iść za mną. - Za kim więc mam iść? - Za nikim. W dniu, w którym pójdziesz za kimś, przestaniesz iść za Prawdą. 

Ślepota - Czy mogę zostać twoim uczniem? - Jesteś uczniem tylko dlatego, że twoje oczy są zamknięte. W dniu, kiedy je otworzysz, zobaczysz, że nie istnieje nic takiego, czego mógłbyś się nauczyć - czy to ode mnie, czy od kogokolwiek innego. - Na cóż więc jest Mistrz? - Żebyś doszedł do wniosku, że nie jest ci potrzebny. 

Pośrednictwo - Pewien człowiek zapytał jednego z uczniów: - Po co ci Mistrz? - Jeśli chce się zagrzać wodę, potrzebne jest naczynie jako pośrednik między ogniem i wodą - brzmiała odpowiedź. 

Przetrwanie - Uczeń codziennie zadawał wciąż to samo pytanie: - Jak mogę znaleźć Boga? I codziennie otrzymywał wciąż tę samą tajemniczą odpowiedź: Poprzez pragnienie. - Ależ, czy nie pragnę Boga z całego mego serca? Dlaczego więc dotychczas Go nie znalazłem? Pewnego dnia Mistrz kąpał się ze swoim uczniem w rzece. Chwycił go za głowę i tak długo trzymał pod wodą, że w końcu biedak zaczął szamotać się rozpaczliwie, by się uwolnić. Następnego dnia Mistrz sam zaczął rozmowę. - Dlaczego tak się rzucałeś, kiedy trzymałem cię pod wodą? - Dlatego, że rozpaczliwie szukałem powietrza. - Kiedy otrzymasz łaskę szukania Boga tak jak wczoraj szukałeś powietrza - będzie to ZNAK, że Go znalazłeś. 

Zależność - Uczniowi, który popadł w zbyt wielką zależność od książek, Mistrz rzekł: Pewien człowiek poszedł na targ z listą zakupów i zgubił ją. Kiedy, ku swojej wielkiej radości, odnalazł kartkę, przeczytał ją z wielkim podnieceniem i pilnował aż do końca zakupów. A potem wyrzucił ją jako bezużyteczny kawałek papieru. 

Ucieczka - Mistrz już za życia stał się legendą. Opowiadano, że pewnego razu Bóg szukał jego rady: - Chciałbym zabawić się z ludźmi w chowanego. Pytałem aniołów, jakie jest najlepsze miejsce na kryjówkę. Jedni mówią, że głębie oceanu. Inni, że szczyt najwyższej góry. Jeszcze inni, że niewidoczna strona tarczy księżyca lub któraś z odległych gwiazd. A co ty mi radzisz? Mistrz odpowiedział: - Ukryj się w ludzkim sercu. To ostatnie miejsce, o którym pomyślą. 

Niestosowanie przemocy - Wąż pokąsał tylu mieszkańców wioski, że jedynie nieliczni odważyli się pracować w polu. Świętość Mistrza była tak wielka, że opowiadano, iż udało mu się oswoić węża i przekonać go, by w swoim postępowaniu nie uciekał się do gwałtu. Wkrótce mieszkańcy wioski zauważyli, że wąż stał się nieszkodliwy. Zaczęli więc rzucać w niego kamieniami i szarpać go za ogon. Pewnej nocy poturbowany wąż wśliznął się do mieszkania Mistrza, by się pożalić. Mistrz rzekł: - Przyjacielu, przestałeś straszyć ludzi i to jest niedobre. - Jak to? Przecież to ty nauczyłeś mnie postępować bez uciekania się do gwałtu? - Prosiłem cię jedynie, byś przestał szkodzić... a nie - żebyś przestał syczeć! 

Rozproszenie - Między uczniami wywiązała się zażarta polemika na temat tego, które zadanie uznać za najtrudniejsze: zamknąć w Piśmie wszystko, co Bóg objawił; zrozumieć to, co w Piśmie Bóg objawił, czy wyjaśnić Pismo innym, zrozumiawszy go wcześniej. Zapytany o to, Mistrz odpowiedział: - Znam jeszcze jedno zadanie, o wiele trudniejsze niż te trzy. - Cóż to takiego? - Starać się, żebyście wy, cymbały, zobaczyli rzeczywistość taką, jaka jest. 

Powrót do domu - Można wyróżnić trzy etapy w rozwoju życia duchowego - stwierdził Mistrz. - Etap cielesny, duchowy i boski. - Na czym polega etap cielesny - pytali poruszeni uczniowie. - Na tym etapie widzi się drzewa jako drzewa i góry jako góry. - A etap duchowy? - Na tym etapie człowiek widzi rzeczy głębiej, a więc drzewa nie są już drzewami, a góry nie są już górami. A etap boski? - Ach, to już jest Oświecenie powiedział Mistrz ironicznie uśmiechając się. - Na tym etapie drzewa znów stają się drzewami, a góry górami. 

Jałowość - Mistrz w ogóle nie widział potrzeby wygłaszania uczonych mów. Nazywał je "perłami mądrości". - Dlaczego zatem pogardzasz nimi, jeśli są perłami - pytali uczniowie. - Czy słyszeliście kiedykolwiek, by perły mogły urosnąć, gdyby posiano je na polu? - brzmiała odpowiedź. 

Bez słów - Jaki sens ma wasza nauka i wasze praktyki pobożne? Czyż osioł staje się mądry przez to, że żyje w bibliotece, albo czy mysz osiąga świętość przez to, że chowa się w jakimś kościele? - Czegóż nam więc potrzeba? - Serca. - Co trzeba zrobić, by je mieć? Mistrz nie chciał nic odpowiedzieć. Cokolwiek by powiedział, uczyniliby to przedmiotem studiów lub podstawą pobożnych praktyk. 

Przybycie - Czy ścieżka wiodąca ku oświeceniu jest trudna czy łatwa? - Ani trudna, ani łatwa. Dlaczego? - Dlatego, że jej w ogóle nie ma. Jak więc zdąża się do celu? - Nie zdąża się. To podróż bez pokonywania odległości. Przestań podróżować, a stwierdzisz, że przybyłeś. 

Ewolucja - Następnego dnia Mistrz stwierdził: - Łatwiej jest, niestety, podróżować, niż zatrzymać się. Uczniowie chcieli się dowiedzieć, dlaczego. - Dlatego że, jak długo zdążasz do celu, możesz tkwić w marzeniach. Kiedy już się zatrzymasz, spotykasz się z rzeczywistością. - Czy więc kiedykolwiek możemy się zmienić, nie mając przed sobą żadnych celów ani marzeń, pytali zaniepokojeni uczniowie. - Prawdziwa przemiana jest przemianą niezamierzoną, kiedy się jej nie pragnie i nie szuka. Stań wobec rzeczywistości, a nieoczekiwanie nastąpi przemiana. 

Nieświadomość - Gdzie mogę spotkać Boga? - Jest właśnie przed tobą. - Dlaczego więc nie udaje mi się Go zobaczyć? - A dlaczego pijakowi nie udaje się zobaczyć własnego domu? Nieco później Mistrz powiedział: - Staraj się odkryć, co czyni cię pijanym. Jeśli chcesz widzieć, musisz być trzeźwy. 

Odpowiedzialność - Mistrz, wyruszył w podróż wraz z jednym ze swych uczniów. Na skraju miasteczka natknęli się na gubernatora, który mylnie sądząc, że przybyli, aby go pozdrowić, powiedział: - Doprawdy, nie musieliście się aż tak bardzo trudzić, aby mnie powitać. - Wasza Wysokość się myli - rzekł uczeń. - Jesteśmy w podróży, gdybyśmy jednak wiedzieli, że się spotkamy, zadalibyśmy sobie o wiele więcej trudu, by Cię należycie powitać. Mistrz nie rzekł ani słowa. Dopiero pod wieczór zapytał: - Czy musiałeś mu powiedzieć, że nie przyszliśmy, aby go powitać? Czy nie zauważyłeś, jak się głupio poczuł? - Ale gdybyśmy nie powiedzieli mu prawdy, czyż nie bylibyśmy winni wprowadzenia go w błąd. - Oczywiście, że nie - rzekł Mistrz. Sam siebie wprowadziłby w błąd. 

Ateizm - Ku wielkiej radości uczniów Mistrz powiedział, że chętnie przyjąłby nową koszulę jako prezent urodzinowy. Kupiono najlepszy materiał. Wioskowy krawiec przybył, aby wziąć miarę, i obiecał, że jeśli Bóg pozwoli, koszula będzie gotowa w ciągu tygodnia. Po tygodniu jeden z uczniów wybrał się do krawca, Mistrz czekał niecierpliwie na swą koszulę. Tymczasem krawiec stwierdził: - Mamy małe opóźnienie. Ale jeśli Bóg pozwoli, koszula będzie gotowa jutro. Następnego dnia krawiec powiadomił ucznia: - Przykro mi, że robota jeszcze nie jest wykonana. Postaraj się przyjść jutro i jeśli taka będzie wola Boża, koszula z pewnością będzie gotowa. Nazajutrz Mistrz rzekł: - Zapytaj go, ile jeszcze mu to zabierze czasu, jeśli z tej sprawy wyłączy Pana Boga. 

Wyciągnięcie - Dlaczego wszyscy tutaj są tak szczęśliwi, a ja nie? - Dlatego, że nauczyli się widzieć dobro i piękno wszędzie - odrzekł Mistrz. - Dlaczego więc ja nie widzę wszędzie dobra i piękna? - Dlatego, że nie możesz widzieć na zewnątrz siebie tego, czego nie widzisz w sobie. 

Pierwszeństwo - Legenda głosiła, że Bóg wysłał Anioła do Mistrza z następującym posłaniem: - Proś o milion lat życia, a będą ci udzielone lub o milion milionów lat. Jak długo pragniesz żyć? - Osiemdziesiąt lat - odparł bez chwili wahania Mistrz. Uczniowie przyjęli tę wiadomość w osłupieniu. - Ależ, Mistrzu, gdybyś żył milion lat, pomyśl, ile pokoleń mogłoby korzystać z twojej mądrości. - Gdybym żył milion lat, ludzie nastawialiby się bardziej na przedłużenie swego życia, niż na zdobywanie mądrości. 

Łatwość - Człowiekowi, który w obawie przed trudem i wyrzeczeniami wahał się, czy wstąpić na drogę duchowych poszukiwań, Mistrz wypowiedział: - Ile trudu i wyrzeczeń potrzeba, by otworzyć oczy i widzieć? 

Zaniechanie - Co muszę robić, by zostać oświeconym? - Nic. - Dlaczego? - Dlatego, że oświecenie nie wypływa z działania... Oświecenie po prostu przychodzi. - Nie można go więc zdobyć? - Ależ można. - W jaki sposób? Przez niedziałanie. - A co trzeba robić, by osiągnąć taki stan? - A co trzeba robić, żeby zasnąć albo żeby przebudzić się? 

Wyrażenie - Był pisarzem religijnym i zainteresował się poglądami Mistrza. - W jaki sposób odkrywa się Boga? Mistrz odpowiedział szorstko: - Czyniąc sercem czystym przez medytację w milczeniu, a nie przez brudzenie papieru religijnymi wypracowaniami. A zwracając się do swych pełnych erudycji uczniów, dodał w kpiarskim tonie: - Nie prowadzi też do Boga zagęszczanie powietrza uczonymi rozmowami. 

Odkrycie - Pomóż nam znaleźć Boga. - Nikt nie może wam w tym pomóc. - Dlaczego? - Dlatego, że nikt nie może pomóc rybie w odnalezieniu oceanu. 

Wycofanie się - Jak mogę pomóc światu? - Rozumiejąc go - odrzekł Mistrz. - A w jaki sposób mogę go zrozumieć? - Opuszczając go. Jak więc będę mógł służyć ludzkości? - Rozumiejąc samego siebie. 

Podatność - Chciałbym się uczyć. Czy możesz mnie uczyć? - Nie przypuszczam, żebyś wiedział, jak się uczyć - zauważył Mistrz. - Czy możesz mnie więc nauczyć, jak się uczyć? - A czy możesz się nauczyć, jak pozwolić mi, bym cię uczył? Zdezorientowanym uczniom rzekł Mistrz nieco później: - Uczyć można jedynie wtedy, kiedy ktoś się uczy. Uczenie się jest wtedy, kiedy uczysz czegoś samego siebie. 

Przemiana - Do grupy uczniów, którzy gorąco pragnęli pójść na pielgrzymkę, Mistrz rzekł: - Weźcie z sobą tę dynie. Jest gorzka. Nie zapomnijcie zanurzyć jej we wszystkich świętych rzekach i wnieść do wszystkich sanktuariów. Kiedy uczniowie powrócili, owoc ugotowano i podano na stół jako święty pokarm. - Dziwne - powiedział złośliwie Mistrz po skosztowaniu dyni - Święta woda i sanktuaria nie uczyniły jej słodką!

Przyczynowość - Kiedy Mistrz powiedział: - Życie jest jak samochód - wszyscy byli zdumieni, że mógł użyć tak "nowoczesnej" przenośni. Czekali w milczeniu, wiedząc, że rzecz wkrótce się wyjaśni. - O tak -. Odezwał się wreszcie - Można posłużyć się samochodem, by wznieść się na wyżyny. I znów zaległo milczenie. - Ale większość ludzi kładzie się przed nim, daje się przejechać a potem, zrzuca winę na samochód twierdząc, że to on spowodował wypadek. 

Przymus - Mistrz domagał się, by ci, którzy chcieli zostać jego uczniami, traktowali swój zamiar poważnie. Niemniej jednak upominał uczniów, kiedy ci przebierali miarę w swych duchowych wysiłkach; Proponował radosną powagę lub poważną radość - na wzór sportowca podczas zawodów lub aktora grającego swoją rolę. I wiele, wiele cierpliwości. - Kwiaty dojrzewające przed czasem nie mają zapachu - wyjaśniał. - Owoce dojrzewające przed czasem tracą swój smak. 

Obliczenie - Mistrz śmiał się z tych uczniów, którzy zastanawiali się bez końca, zanim zdecydowali się na cokolwiek. Wyjaśniał to tak: - Ci, którzy wciąż zastanawiają się, zanim uczynią jeden krok, spędzą życie stojąc na jednej nodze. 

Rewolucja - Wprawdzie w klasztorze obowiązywały reguły, ale Mistrz zawsze przestrzegał przed tyranią prawa. - Posłuszeństwo szanuje reguły - zwykł mawiać. - Miłość wie jednak, kiedy można je złamać. 

Naśladownictwo - Osiągnąwszy oświecenie Mistrz zaczął wieść proste życie... odkrył bowiem, że bardzo mu się ono podoba. Śmiał się ze swoich uczniów, kiedy również i oni zaczęli prowadzić proste życie, aby go naśladować. I mówił: - Na co się przyda naśladowanie mojego zachowania bez zwrócenia uwagi na moje uzasadnienia. Albo przyjęcie moich uzasadnień bez wizji, w której mają swoje źródło? Zrozumieli lepiej, co chciał powiedzieć, kiedy dodał: - Czy koza może stać się rabinem tylko dlatego, że rośnie jej broda? 

Osobno - Uczniowi, który stale szukał u niego odpowiedzi, Mistrz rzekł: - W samym sobie nosisz odpowiedź na wszelkie pytania, które zadajesz. Musisz tylko wiedzieć, jak jej szukać. Innym razem powiedział: - W krainie ducha nie możesz kroczyć w świetle cudzej lampy. Chciałbyś pożyczyć mojej lampy. A ja wolałbym raczej nauczyć cię, jak zrobić sobie własną. 

Zasłona - Jeśli uważasz, że jestem dla ciebie autorytetem rzekł Mistrz do ucznia idealisty - szkodzisz samemu sobie, ponieważ sam nie chcesz spojrzeć na rzeczy. Po chwili dodał uprzejmie: - Szkodzisz również i mnie, ponieważ wzbraniasz się widzieć mnie takim, jaki jestem. 

Pokora - Do jednego z odwiedzających, który się przedstawił jako "poszukiwacz Prawdy", Mistrz powiedział: - Jeśli rzeczywiście szukasz Prawdy, to musisz posiadać przede wszystkim jedną rzecz. - Wiem. Żarliwość w dążeniu do prawdy. - Nie. Chodzi o niesłabnącą gotowość do przypuszczenia, że możesz się mylić. 

Nagana - Mistrz, od tygodni nieprzytomny, leżał na łożu śmierci. Pewnego dnia niespodziewanie otwarł oczy i zobaczył obok siebie ulubionego ucznia. - Nie opuściłeś nigdy mego wezgłowia? - zapytał łagodnie. - Nigdy, Mistrzu. Nie mogłem. - Dlaczego? Dlatego, że jesteś światłem mego życia. Mistrz westchnął i rzekł: - Czyżbym cię aż tak oślepił, mój synu, że nadal wzbraniasz się dostrzec światło w sobie? 

Rozwój - Mistrz usiadł i niezwykle uważnie słuchał wywodów sławnego ekonomisty przedstawiającego swoje poglądy na temat rozwoju. - Czy w teorii ekonomicznej powinno się brać pod uwagę jedynie rozwój? - spytał. - Tak. Każdy rozwój jest dobry sam w sobie. - Czy komórka rakowa nie myśli podobnie - odpowiedział Mistrz. 

Zgoda - W jaki sposób mogę stać się wielkim człowiekiem - takim jak ty? - Dlaczego pragniesz być wielkim człowiekiem? - zapytał Mistrz. - Być człowiekiem jest już wystarczająco wielkim osiągnięciem. 

Przemoc - Mistrz zawsze uczył, że poczucie winy jest złym uczuciem. Trzeba go unikać jak samego diabła: wszelkiego poczucia winy. Pewnego dnia jeden z uczniów zapytał: - Ale czyż nie powinniśmy nienawidzić swoich grzechów? - Kiedy czujesz się winny, to nienawidzisz nie swoje grzechy, lecz siebie samego. 

Niestosowność - Tego dnia wszystkie pytania na zebraniu dotyczyły życia pozagrobowego. Mistrz uśmiechał się tylko, lecz nie odpowiedział nikomu. Później, kiedy uczniowie pytali go, dlaczego nie włączył się do dyskusji, Mistrz wyjaśnił: - Czy nie zauważyliście, że to właśnie ci, którzy nie wiedzą, co robić z obecnym życiem, tęsknią do innego, trwającego wiecznie? - Jest jednak życie po śmierci czy go nie ma? - nalegał jeden z uczniów. - A czy jest życie przed śmiercią? Oto jest pytanie! - odpowiedział zagadkowo Mistrz. 

Wyzwanie - Gnuśny uczeń skarżył się, że nigdy nie doświadczył milczenia, które Mistrz tak często zalecał. Mistrz rzekł do niego: - Milczenie nawiedza jedynie ludzi aktywnych.

Ideologia - Grupa działaczy politycznych starała się ukazać Mistrzowi, w jaki sposób ich ideologia mogłaby zmienić świat. Mistrz słuchał uważnie. Następnego dnia powiedział: - Ideologia jest dobra lub zła - w zależności od ludzi, którzy się nią posługują. Jeśli milion wilków zorganizowałby się w obronie sprawiedliwości, czy przestanie być milionem wilków? 

Moralność - Uczniowie bardzo często poświęcali wiele uwagi problemowi dobra i zła oraz związanym z nim kwestiom. Czasem odpowiedź była oczywista. A czasem niejasna, zagmatwana. Jeżeli Mistrzowi zdarzało się być podczas takich dyskusji, zwykle nie brał w nich udziału. Pewnego razu zadano mu pytanie: - Czy jest rzeczą słuszną zabić kogoś, kto chce mnie zabić, czy też nie? Odpowiedział: - Skąd mogę to wiedzieć? Zmieszani uczniowie zapytali: - Jak więc możemy odróżnić dobro od zła? Mistrz rzekł: - Dopóki żyjecie, bądźcie umarli dla samych siebie. Całkowicie umarli. Potem możecie czynić, co chcecie, i wasze działanie będzie dobre. 

Urojenie - Co jest największym wrogiem oświecenia? - Strach. - A skąd pochodzi strach? - Ze złudzenia. - A czym jest złudzenie? - Myśleć, że kwiaty wokół ciebie są jadowitymi wężami. W jaki sposób mogę osiągnąć oświecenie? - Otwórz oczy i zobacz. - Co? - Że wokół ciebie nie ma żadnego węża. 

Zdalne kierowanie - Do bojaźliwego ucznia, który chciał odzyskać zaufanie do samego siebie, Mistrz rzekł: - Szukasz pewności w oczach innych ludzi i myślisz, że na tym polega zaufanie do samego siebie. - Czyż nie mam liczyć się z opinią innych? - Przeciwnie, bierz pod uwagę wszystko, co mówią, ale nie daj się uzależnić przez to. - W jaki sposób mogę się uwolnić od takiej zależności? - A jak można się uwolnić od złudzenia? - Osaczenie - W jaki sposób mogę uwolnić się od strachu? - Jak możesz uwolnić się od tego, czego trzymasz się kurczowo? - Chcesz przez to powiedzieć, że w rzeczywistości jestem przywiązany do moich obaw? Nie mogę się z tym zgodzić. - Zastanów się, przed czym chroni cię twój strach, a zgodzisz się ze mną. I zobaczysz swoje szaleństwo. - Świadomość - Czy zbawienie osiąga się przez działanie, czy też przez medytację? - Przez żadną z tych rzeczy. Zbawienie związane jest z widzeniem. Z widzeniem czego? - Że złota kolia, którą pragniesz nabyć, jest już na twojej szyi. Że wąż, którego tak się boisz, jest tylko kawałkiem sznurka na ziemi. 

Lunatyzm - Dobry humor Mistrza zachęcił uczniów do zadania mu pytania: - Powiedz nam - co zyskałeś dzięki Oświeceniu. Czy stałeś się boski? Nie. - A czy stałeś się świętym? - Nie. - Kim więc się stałeś? - Przebudzonym. 

Oderwanie - Uczniów dziwił fakt, że Mistrz, żyjący tak ubogo i prosto, nie potępiał swoich bogatych naśladowców. - Rzadko się to zdarza, ale jest możliwe, że ktoś jest bogaty i jednocześnie święty - powiedział pewnego dnia. - Jak to? - Kiedy pieniądze wywołują w jego sercu taki sam skutek, jak cień rzucany przez bambus na tym podwórzu. Uczniowie odwrócili się i zobaczyli, że cień bambusowego drzewa wędrował przez podwórze, nie podnosząc ani jednego ziarenka pyłu. 

Rozróżnienie - Mistrz przechadzał się z kilkoma uczniami nad brzegiem rzeki. W pewnej chwili zauważył: - Zobaczcie, jak ryby pluskają się, gdzie się im podoba. Na pewno sprawia im to wiele radości. Pewien obcy człowiek, słysząc te uwagę, zagadnął: - Skąd możesz wiedzieć, z czego cieszą się ryby, jeśli nie jesteś jedną z nich? Uczniowie wstrzymali oddech, uważali bowiem, że słowa te graniczą z bezczelnością. Natomiast Mistrz uśmiechnął się, wziął je bowiem za przejaw nieustraszonej dociekliwości ducha. Uprzejmie też odpowiedział: - A ty, przyjacielu, skąd wiesz, że nie jestem rybą? Przecież nie jesteś mną. Uczniowie wybuchnęli śmiechem, uważając, że obcy w pełni zasłużył na taką odprawę. Tylko on sam pozostał pod wrażeniem jej głębi. Zastanawiał się nad nią cały dzień. Potem przybył do klasztoru i powiedział: - Być może, że ty nie jesteś tak różny od ryby, jak myślałem. Ani ja od ciebie. 

Stworzenie - Mistrz był znany z tego, że trzymał z rewolucjonistami, nawet za cenę narażenia się władzom. Kiedy ktoś zapytał go, dlaczego nie włączy się aktywnie w dzieło rewolucji społecznej, odpowiedział takim oto zagadkowym przysłowiem: Trwając w spokoju i nic nie czyniąc wiosna przychodzi, i trawa rośnie. 

Perspektywa - Mistrz był w wyśmienitym nastroju, a ciekawość uczniów rosła. Zapytali go, czy nigdy nie czuł się przygnębiony. - Tak, oczywiście. Czuł się. - A więc nie jest prawdą, że żył w nieustannym stanie szczęścia? - nalegali dalej. - Jest prawdą. Chcieli więc poznać tę tajemnicę. Mistrz odpowiedział: - Każda rzecz jest dobra lub zła w zależności od tego, co o niej myślimy - oto cały sekret. 

Oddzielenie - Nauczanie Mistrza nie znajdowało uznania u władz i w końcu wypędzono go z kraju. Uczniom, którzy pytali go, czy nigdy nie odczuwa tęsknoty, Mistrz odpowiedział: - Nie. - Ależ to nieludzkie, nie tęsknić za własnym domem - protestowali uczniowie. Na to Mistrz odrzekł: - Przestajesz czuć się wygnańcem, kiedy odkrywasz, że twoim domem jest wszechświat. 

...