Norwid Cyprian Kamil - Stygmat.pdf

(326 KB) Pobierz
Stygmat - całość
Cyprian Kamil Norwid
Spółka Wydawnicza „Parnas Polski”, Warszawa, 1934
Pobrano z Wikiźródeł dnia 11/27/16
STYGMAT
NOWELA
I.
 Podobno,
że z zadań czynności człowieka najniewinniejszem
i najpiękniejszem, a pewno, że najciekawszem w znaczeniu
swojem, jest zadanie to: żeby pójść zobaczyć się z kim lub od-
zobaczyć się — zrobić wizytę.
 Kapłaństwo
w tem jest człowieczeństwu przyrodzone i jest
potoczny obrządek ceremonjału, w naturze życia leżący.
 Idzie
się bez żadnego innego interesu, mówi się to, co i tak
jest samo przez się powiedziane pomiędzy osobami w chwili
danej, odbiera się i zamienia potwierdzenie lub zaprzeczenie
mniemań o lada czemś, pierwszem lepszem bez umyślnego
wyboru i interesu podniesionem, i poszukuje się sposobem
tym, bezwłasnowolnie i bezwłasnowiednie, wzajemności
współuznania, poczucia i harmonji... Te skoro spotkało się,
odwiedziny czyli wizyta właściwa jest już przez to samo
dopełnioną i przyjemną.
 Mistyczniejszych,
zaiste, spraw od tej sprawy, lubo
najpotoczniejszej, naliczyć jest trudno w życiu człowieka!
 Stąd-to
zapewne pochodzi, że bywają lub bywały salony
bynajmniej sute, ani jaką szczególniejszą wykwintnością
jaśniejące, które nietylko w społeczeństwie, ale nawet w
historji do żywotnych się działalników policzają. Owszem,
niemały ten przymiot częściej właściwym bywał salonikom
zwyczajnym, niźli świetnym i obmyślonym ku temu.
 Generałowej
wdowy *** salonik bardzo się do określonego
wyżej przybliżał. Rządził w nim pewien rodzaj złotej
anarchji
[1]
, zupełnie zaufanej w swoje trwanie i we
wystarczalność swych rękojmi.
 Kto
się tam anonsować chciał, anonsował się; kto zaś jak do
pokrewnej a poważnej osoby wchodził, ten wchodził sposobem
swoim; kto znajdował się nagle na wieczorze, bo obiadował był
tamże, i potem jakoś tak magicznie, tak prędko godziny
ubiegały, że on się znalazł nagle przy świetle lamp, — ten
znajdował się...
 Że
godzi się mieć także i wyłączny dzień wieczornej
recepcji w tygodniu, więc ten dzień był, lecz nominalnie.
 Omyliłby
się bardzo jednakże, ktoby taką samoistną
harmonję za brak staranności jakiejkolwiekbądż poczytywał;
była to owszem negligentia diligens
[2]
— zadanie, kto wie,
czyli nie najznamienitsze tak w sztuce życia jako i w życiu
sztuki!
 Słowem,
że, gdybym takowego-to, a prawie codziennego
wieczora skreślić miał istny całowzór, porównałbym go do
niewielkiej, lecz odegranej wytwornie symfonji
[3]
.
 Ta
rozpoczynać się zwykła była tonem bezwybitnym,
swobodnym i potoczny zaledwo mającym wydźwięk —
niedostrzegalnie on się jednak to niecierpliwił, to podnosił, gdy
od czasu do czasu wlatującemi nagle i nisko, bystro i okrężnie,
nowinami, do krążenia jaskółek podobnemi, bywał zlekka
trącany... Kiedy niekiedy, tam i ówdzie, uśmiechów warjant
[4]
i
sam nareszcie wyraźny śmiech nadłamywać się zdawał całość
toku, alić natychmiast głębokie i szerokie serjo
[5]
powstawało i
pogodną płynęło rzeką akordów...
 Rozmowa,
tak się sama prowadząc, bo nie przewodził nikt
jej, czyniła, że pod godzinę pełni wieczoru i wszystkich i
wszystko jeden zdawał się ożywiać temperament.
 Myśliłbym
nawet, że wiek jeden, i że, jak niektóra dawna
legenda chrześcijańska podaje, wszyscy tam mężczyźni
miewali nagle około lat 33, a o lat dziesięć mniej wszystkie
damy, bo podobno, iż w zmartwychwstaniu tak być ma!...
 O
jednej z chwil takowych późnego już wieczora wydawało
mi się, że prąd ten dziwny istotnie wszystko wkoło objął.
 Patrząc
zaś na kwiaty, które do połowy okien wielkich gęsto
wznosiły się, podejrzewałem służącego o niezgrabność,
podejrzewałem go, że wygibnął był tacę, że aromu herbaty i
rumu udzieliło się nagle zasypiającym już roślinom —
słowem, że nie bez przyczyny jaskrawszemi one patrzą
oczyma!... Róży jednej nie podejrzewałem o zapomnienie się
tak gminne, lecz płomienisty granat mógł nie być trzeźwym, a
ponsowe i wielkie usta geranjum
[6]
lśniły się wyraźnie, jak
podpiłe.
 W
taki-to jednak wieczór, w taką chwilę (o, natrętne
spomnienie!), generałowa zawezwała mię palcem zdala do
fotelu swojego i prosiła, ażebym do salonu jej zbliżył i
prezentował jej skrzypka wielce słynąc zaczynającego, a który
u wód koncerta dawa.
 To
zaś, że u wód miejsce miało, przepomniałem był na
wstępie wypowiedzieć.
 Matrona
salonu, jak bywa ich wieku obyczajem, miewała
przy sobie dostojne młode osoby: to córki krewnych swoich, to
rodów jej blisko zażyłych.
 Taką
znalazła się na teraz Róża P. (Pomian), bujna ukraińska
piękność — dla umiejętnie patrzących — lub «panna
przystojna», «panna niczego» — dla zapatrujących się na
rzeczy sposobem zwykłym.
 Generałowa
jednakże, lubo sama miała tak krótki wzrok, jak
wielkie oczy, co nadawało jej dziwne spojrzenie, jakoby
obejmujące naraz wszystko i przyzierające się z trudnością,
znała wybornie piękność Róży; zarzucała jej tylko, zdaje mi
się, iż mówiła głosem zbyt donośnym, lubo żadnego w sobie
deklamatorstwa nie mającym, i czego ja nigdy nie
postrzegłbym był, gdyby nie mówienia ludzi i gdyby nie ta
skłonność do robienia zarzutów, bez której nie może istnieć
realizm! Owszem, bardziej do upomnienia zdawała mi się
bywać poprawa i przemiana głosu na mniej wybitny, niźli
upominanie, które ją niezawsze najzręczniej powodowało...
 Róży
P. piękność potrzebowała trafnie obranego dystansu
[7]
,
z powodu, iż posągowo całą była. Kibici wgiętość i cała jej
linja, o które] kobiety południa i większej części wschodu
wyobrażenia nie mają, łączyła się w całość z podawaną udatnie
pełnią szyi, przez wielkie ciążenie ciemnych i bujnych włosów
naginanej... Oczy, spokojne i głębokie, do zaczarowanych
jezior podobne, gest ramienia arcyszlachetny i coś z
zamyślonego łabędzia we wszystkości poruszeń.
 To
też większość obywateli krajowych zwykła była mówić o
niej: «Panna!... niema co mówić»; Polacy albowiem używają
powiedzenia «niema co mówić» wtedy, gdy jest bardzo wiele
do mówienia, podobno nawet, iż gdzie niegdzie używa się
zarówno i wyrażenia «niema co robić!...»
 Jako
bardzo niepoprawny romansista, nie nadmieniłem już
po dwakroć, że to działo się u wód; lecz, że nic jeszcze nie
działo się, więc nie jestem nazbyt opóźnionym.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin