Sieniatycki_ks_Zarys_dogmatyki_katolickiej_Tom_IV_Krakow_1931 1x.pdf

(17223 KB) Pobierz
Ks. Dr. M. SIENIATYCKI
PROF.
UNIW.
JAGlELL.
W
KRAKOWIE.
ZARYS
DOGMATYKI KATOLICKIEJ
T O M IV*
O SAKRAM ENTACH I R ZE C ZA C H
OSTATECZNYCH
K R A K Ó W
1 9 3 1.
NAKŁADEM AUTORA.
Ni h i l
obstat:
X. Dr. A. Bystrzonowski
cłntor.
W Krakowie, 29. grudnia 1930.
L. 11341/30.
POZWALAMY
DRUKOWAĆ.
Z KSIĄŻĘCO-METROPOLITALNEJ KURJI
Kraków, dnia 30. grudnia 1930.
t ADAM STEFAN
K s t q i f - M etro p o lita
Ks. A. Obrubański
K a n c le r z .
T R A K T A T SIÓDMY,
O SAKRAM ENTACH.
Łaska i cnoty wlane, o których była mowa w poprzednich
traktatach, bywają
zwyczajnie
udzielane przez Sakramenta,
stąd po traktatach o łasce i o cnotach wlanych następuje traktat
o Sakramentach. Traktat ten rozpada się na dwie części:
pierwsza
mówi o Sakramentach w ogólności,
druga
o Sakra­
mentach w szczególności czyli o poszczególnych Sakramentach.
CZĘŚĆ PIERWSZA.
O Sakramentach w ogólności.
De A u g u s t i n i s , De re sacramentaria 2, 2 v. Romae 1889. L. B i 1-
1 o t, De Ecclesiae sacramentis ł , 2 v. Romae 1929. I. B. F r a n z e l i n , De sa-
cramentis in genere
1,
Romae 1901. N. G i h r , Die hl. Sakramente der Kath.
Kirche *, Freiburg 1918. G. van N o o r t, De Sacramentis 4, Amsterdam 1927.
L ć p i c i e r, Tract. de Sacramentis in communi, Paris 1923. I. H. O s w a l d ,
Die dogmatische Lehre von den Sakramenten6, 2 vol. Munster 1894.
P. P o u r r a t , La theologie sacramentaire4, Paris 1910. I. B, S a s s e, Insti-
tutiones theologicae de sacramentis ecclesiae, 2 vol. Friburgi 1898. A. d e
S m e d t, Tractatus dogmatico-moralis de sacramentis in genere, de bapti-
smo, et confirmatione, Brugis 1915. P. S c h a n z, Die Lehre von den hl.
Sakramenten der Kathol. Kirche, Freiburg 1893. A. D. S e r t i 11 a n g e s,
Les sept sacrements de 1'Eglise, Paris 1912. F. S t e n t r u p, De sacramen­
tis in genere, Innsbruck 1900.
ROZDZIAŁ
PIERWSZY.
Pojęcie i części składowe Sakramentu.
1
. P o j ę c i e
Sakramentu.
E. de B a c k e r. Sacramentum. Le mot et 1'idee reprćsentśe par lui
dans les oeuvres de Tertullien, Louvain 1911, V. Gróne, Sacramentum oder
Begriff und Bedeutung von Sakrament in der alten Kirche bis zur Schola-
stik, Brillon 1853. E. Hocedez, La conception augustinienne du sacrament
dans le Tract. 80: Recherches de science relig. 1919. O r i o n , Etude hi-
storique sur la notion du sacrament depuis la fin du I-er sićcle jusqu'au
concile de Trent, Paris 1899, P. S c h a n z, Der Begriff des Sakramentes
bei den Vatern, Tiib.-Quartalschrift 1891. De G h e 11 i n c, de B a c k e r,
P o u c k e n s , L e b a c ą z , Pour 1'histoire du mot „sacramentum" I. Les
Anteniceens 1 vol Louvain.
Sakrament (od sacrum = święte) etymologicznie oznacza
wszystko, co święte. Ponieważ to, co święte jest zawsze czemś
tajemnem, ukrytem, niezbadanem, przeto Grecy, podkreślając tę
tajemniczość, to co Łacinnicy nazywają Sakramentem, nazwali
Mysterium (tajemnica) tak, że Sakrament i Mysterium jedno i to
samo oznaczają, mianowicie rzecz świętą, ukrytą, tajemniczą.
W tym sensie Sakramentami albo Mysteriami nazywają się
w Piśmie św. i u Ojców tajemnice wiary (1 Tim. 3. 9
),1
ukryte . i
zamiany Boże: „aby nam oznajmił tajemnicę (sacramentum)
woli sw ej“ (Ephes.
1
. 9).
, ..-i, r ; Zwłaszcza Wcielenie Syna Bożego jest nazwane sakramentem: „ja ­
śnie wielką tajemnicą pobożności (sacramentum pietatis), która jest oznaj­
miona w ciele" (1 Tim. 3. 16; Col 1. 26). Wszystko, co w związku z tajem­
nicą Wcielenia pozostaje nazywają Ojcowie sakramentem = tajemnicą.
Św. I g n a c y Antjoch. dziewictwo Marji, narodzenie i śmierć Chrystusa
nazywa trzema tajemnicami (Ephes. 19. 1). Cala chrześcijańska religja,
nauka, instytucje są „godnemi czci i wzniosłemi sakramentami" (0 r i g e-
n e s in Iesu Nave hom. 4. n. 1.). Dla T e r t u l j a n a (Praescr. c. 20.) nauka
chrześc.: jest „tego samego sakramentu jedną tradycją". U św. C y p r j a n a
Sakramentem nazywa się: życie Chrystusa, Trójca św., modlitwa Pańska,
K ościół1 . Św, A u g u s t y n mówi o Sakramencie ołtarza, symbolu, mod­
)
*
litwy Pańskiej, o sakramencie Chrztu (serm. 228. n. 3),3).
1
.
»
Przez analogję nazwa Sakrament została przeniesiona na
oznaczenie wszystkiego, co ze świętością pozostaje w związku
czy przyczynowym czy symbolu (znaku), czy w jakimkolwiek
innym. Tak jak wyraz „zdrowy", mówi św. Tomasz (3. q. 60. a. 1),
który właściwie przypada zwierzęciu, bo w niem tylko zdrowie
się formalnie znajduje, bywa orzekany nie tylko o zwierzęciu,
ale się mówi: lekarstwo zdrowe, pokarm zdrowy, cera zdrowa itp.
dlatego, że lekarstwo przywraca zdrowie, pokarm je konserwuje,
a cera jest zdrowia objawem tak i „Sakrament może być użyty
1) Zob. S c h a n z, Von den hl. Sakramenten der Kathol. Kirche, Frei-
burg 1893. S. 33.
s) Także u pisarzy świeckich sakramentem nazywano rzecz świętą.
Sakramentem nazywały się: a) przysięga składana przez żołnierzy (sacra­
mentum militare) na wierność cesarzowi i rzeczypospolitej, stąd zaprzy­
siężeni żołnierze nazywali się sacramentarii; b) pieniądze składane, jako
zakład, przez wadzących się w świątyni u pontifexa, z tem, że zwycięsca
w sporze otrzymywał zwrot całej złożonej kwoty, a przegrywający część
z kwoty składał za karę na potrzeby świątyni.
2
.
i
0 tem co ma jakąś świętość ukrytą, albo o tem, co się odnosi
do świętości, jako jej przyczyna, albo znak, albo w jakimkolwiek
innym zostaje do niej stosunku; w szczególności teraz mówimy
>o Sakramentach, o ile mają rację
znaku
i według tego Sakra-
menta należą do rodzaju znaków".
3J
Z tego powodu Sakramentami nazywają się:
znaki, symbole
rzeczy świętych.
„Znaki, powiada św. Augustyn (ep. 138. n. 7),
gdy rzeczy bożych dotyczą, nazywają się Sakramentami".
W tym sensie figury St. Test., owszem cały St. Test. jako figura Now.
Test., proroctwa, przypowieści, podobieństwa, dlatego, że pod zewnętrzną
osłoną kryją rzeczy święte (są znakami rzeczy świętych), nazywają się
Sakramentami. Także Sakramentami w tym sensie nazywają się ceremonje,
ryty należące do kultu Bożego, za pomocą których człowiek oddaje się Bogu
1 nadprzyrodzoną z nim łączność nawiązuje. Otóż i Sakramenta w ścisłem
słowa znaczeniu tak St. jak i Now. Test. należą do znaków (symbolów)
rzeczy świętych.
3.
Znak jest to rzecz, pod zmysły podpadająca, której wi­
dok przywodzi na myśl inną rzecz. „Signum est res praeter
speciem quam ingerit sensibus aliąuid aliud ex se faciens in
cogitationem venire“ (Augustin. de doctr. christ.
2
.
1
.). Związek
między znakiem a rzeczą przez niego symbolizowaną, może być
naturalny, sztuczny (dowolny) i mięszany (pośredni).
Znaki
naturalne
(signa naturalia) są takie, które już z natury przy­
wodzą na myśl drugą rzecz, już z natury coś pewnego oznaczają n. p. dym
z natury rzeczy każe domyślać się ognia, łzy wskazują na boleść lub ra­
dość, jutrzenka na bliski wschód słońca, ślad nogi na przechodzącego, za­
pach miły na bliskość kwiatka itp. Znaki
sztuczne
(s. arbitraria) są te,
które tylko z umowy lub ze zwyczaju są znakami pewnej rzeczy n. p. ga­
łązka oliwna jest symbolem pokoju, paw symbolem pychy, sztandar sym­
bolem zwycięstwa, słowa, pismo są symbolami pewnej myśli ludzkiej, sy­
gnał kolejowy znakiem nadchodzącego pociągu, głos dzwonu symbolem
mającego się odbyć nabożeństwa i t. p. Znaki
mieszane
(s. mixta) są po-
średniemi między naturalnemi a sztucznemi, mianowicie są te, które z po­
wodu swego naturalnego podobieństwa z tem, co mają oznaczać, były od-
powiędnę, by je na symbol obrać. Do tej ostatniej kategorji znaków na-
leżą nasze Sakramenta. Są znakami sztucznemi, bo żadne znaki, z natury
swej, nie mogą oznaczać i sprawować łaski a tylko z ustanowienia Chry­
stusa, ale uczestniczą w znakach naturalnych, bo z natury swej mają pewne
podobieństwo z tem, co oznaczają i sprawują i dlatego były odpowiedne,
by je Chrystus obrał na znaki sakramentalne. Tak n. p. obmycie wodą
przy chrzcie dobrze symbolizuje obmycie duszy z grzechów przez łaskę
chrztu św., Komunja św. pod postacią chleba i wina symbolizuje pokarm
duchowy itd. Uzmysławiają one i kładą jakby przed oczy skutek duchowy,
który sprawują; przez pewne podobieństwo z rzeczami duchowemi objaśniają,
co Bóg sprawia w duszach naszych, które nie dadzą się widzieć zmy­
słami (Catech. Rom. p. II. cap. 1. 6.). Mimo atoli odpowiedniości pewnych
rzeczy do symbolizowania rzeczy duchowych, znaki sakramentalne tylko

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin