Roman Dmowski, Kwestja ukraińska [z] Pisma, T. 7, Świat powojenny i Polska.pdf

(729 KB) Pobierz
KWESTJA
UKRAIŃSKA
( S ie r p ie ń 1930 r.)
WYZWOLENIE NARODOW OŚCI
Jednem z ważniejszych zagadnień naszej polityki za­
równo w ew nętrznej, jak zewnętrznej, jest kwestja ukra­
ińska. Pojmuje się ją powszechnie, jako jedną z kwestyj
narodowości, które się obudziły do samoistnego życia
w dziew iętnastem stuleciu, podniosły swą mowę z narze­
cza ludow ego do godności języka literackiego, a w koń ­
cu osiągnęły niezawisły byt państw ow y. W tern pojęciu
zjawienie się odrębnego państw a ukraińskiego na mapie
Europy jest tylko kw estją czasu, i to niedalekiego.
Jest to pojęcie zbyt proste. Kwestja ukraińska
w obecnej swojej postaci daleko wykracza poza granice
miejscowego zagadnienia narodowości: jako kwestja na­
rodowości jest ona o wiele mniej interesująca i mniej
doniosła, niż jako zagadnienie gospodarczo-polityczne,
od którego rozwiązania zależą wielkie rzeczy w przy­
szłym układzie sił nietylko Europy, ale całego świata.
To jej znaczenie trzeba przedewszystkiem rozumieć, aże­
by móc w niej zająć jakiekolwiek, świadome własnych
celów stanow isko. Nie licząca się z niem polityka uk ra ­
ińska będzie niepoczytalną.
O kwestjach narodowości, których cały szereg
historja dziew iętnastego i początku dw udziestego stule­
cia wysunęła i rozwiązała, trzeba wogóle powiedzieć,
że nie są one ani tak proste, ani tak p odobne wszystkie
do siebie, jak to się przy powierzchownem patrzeniu
wydaje.
D m o w s k i — P is m a , T . V II.
14
WYZWOLENIE NARODOWOŚCI
Klasyczny przykład odrodzenia narodo w eg o i wzór
dla innych narodow ości przedstaw iali Czesi. W kraju,
w którym tylko lud wiejski mówił po czesku, a wszystkie
inne w arstw y były niemieckie, rozpoczął się w począt­
ku XIX w. ruch narodow y czeski, który wykształcił
sobie język literacki i stworzył w nim b ogate piśmien­
nictwo, szczycące się szeregiem dużej miary poetów
i uczonych; zorganizował się świetnie w dziedzinie gos­
podarczej, osiągnął przew agę w wytwórczości kraju, na
tej drodze zdobył miasta i wytworzył przewodnie w ar­
stwy społeczne; zorganizow ał się sprawnie do walki
o swe p raw a i interesy i poprowadził niezwykle ener­
giczną, świadomą swych celów politykę, która dała Cze­
chom pierwszorzędną rolę w Monarchji habsburskiej;
wreszcie przy rozbiorze tej monarchji nietylko zdobył
dla Czech niezawisły byt państw ow y, ale osiągnął przy­
łączenie do nich Słowacczyzny, Rusi węgierskiej i części
ziem polskich.
Taka wszakże imponująca historja odrodzenia zni­
szczonego nietylko politycznie, ale i cywilizacyjnie na­
rodu jest wyjątkowa. Drugiego pod obn ego przykładu nie
znajdziemy. Zrozumieć ją można tylko przypomniawszy
sobie, że Czesi, jako naród samoistny, mieli długą, p ra ­
wie tysiącletnią historję, że cywilizacja czeska została
zniszczona dopiero w XVII stuleciu, że jeszcze w wieku
szesnastym, w złotym wieku naszej cywilizacji, pisarze
nasi stwierdzali, że język czeski, jako starszy cywiliza­
cyjnie, jest bogatszy i wyżej rozwinięty od polskiego.
Taka długa i tak niedaw no przerw ana tradycja własnego,
i to wysokiego życia cywilizacyjnego, której inne b u ­
dzące się narodowości nie miały, dała czeskiemu rucho­
wi narodow em u treść bo g a tą i stała się głów ną p o d s ta ­
w ą jego potęgi.
W nawiasie trzeba dodać, że Czesi swego czasu
odegrali dużą i samoistną rolę w walce z Rzymem, bio­
REWOLUCJA, ROMANTYZM I POLITYKA
211
rąc wybitny udział w Reformacji i w stojących za nią
tajnych związkach. Tradycją tych związków politycy
czescy odnowili w ostatnich czasach, co im dało ścisłe
stosunki z wpływowemi żywiołami w Europie i Am ery­
ce, oraz energiczne poparcie ich spraw y przez tajne
organizacje. Odbiło się to jednak silnie na ich młodem
państw ie i na duchu jego polityki, i przyszłość dopiero
pokaże, czy nie pociągnie to za sobą wielkich dla niego
trudności.
S p ra w a narodowości wyrosła zarówno wśród ludów,
odradzających się narodow o, jak w opinji publicznej
Europy, pod wpływem trzech głównie czynników: 1) re ­
wolucji francuskiej, która wyprowadziła na widownię
dziejów naród, istniejący niezależnie od państw a i bio­
rący w swe ręce władzę nad państwem; 2) zajmującej
w pierwszej połowie XIX w. uwagę całej Europy sprawy
polskiej, spraw y narodu historycznego, cywilizacyjnie
samodzielnego i posiadającego bo gatą ideologję poli­
tyczną, a pozbaw ionego własnego państw a; wreszcie—
3) rom antyzm u w literaturze, zwracającego się ku b o ­
g a c tw u duchowem u własnej rasy, wynoszącego wartość
tradycji ludowej jako źródła poetyckiego natchnienia
i duchowej siły narodu.
Jednakże nie można powiedzieć, żeby z tych źródeł
wyrosły, spontaniczny ruch narodowości był główną
przyczyną ich emancypacji, ich, że tak powiemy, poli­
tycznej karjery.
Z chwilą, kiedy idea narodowości zdobyła sobie
swe stanow isko w Europie XIX w., dyplomacja wielkich
mocarstw zrozumiała, że w wielu wypadkach można ją
znakomicie wyzyskać w walce z przeciwnikiem. W yzy­
skano też ją przedewszystkiem w kwestji wschodniej,
przeciw Turcji. Narody bałkańskie zawdzięczały swoje
wyzwolenie przedewszystkiem temu, że potężne państw a
dążyły do zniszczenia stanow iska Turcji w Europie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin