Psychologia 2016 04 17
Pojęcie postawy
Wyuczona (warunkowanie, ekspozycja, modelowanie)
Trwała (stabilna dyspozycja)
Ocena obiektu (silna komonenta emocjonalna)
Wywiera wpływ na zachowanie
Zawiera różne przekonania dotyczące rzeczywistości
Uzyskiwana bezpośrednio i pośrednio
Ocena = emocje + poznanie
Socjologiczne: stan umysłu jednostki wobec wartości o społecznym charakterze, stopień natężenia pozytywnego lub negatywnego uczucia związanego z przedmiotem
Struktura złożona z:
Elementów poznawczych, elementów afektywnych (kierunek i siła), indywidualne działania związane z przedmiotem postawy
Względnie trwałą strukturę lub dyspozycję do pojawienia się takiej struktury, procesów poznawczych, emocjonalnych i tendencji do zachowań, w której wyraża się określony stosunek wobec danego przedmiotu
Cechy:
Przedmiot postawy, przekonania traktowane jako oceny, stosunek: kirunek i siła, struktura postawy – komponenty.
Wymiary:
Znak postawy (nie może być w pełni neutralna), siła postawy, treść przedmiotowa, zakres postawy, złożoność postawy, zwartość/zgodność postawy, stopień powiązania, trwałość postawy, stopień internalizacji
Postawa pełna lub cząstkowa
Zgodność – czynniki osobościowe:
Inne postawy, sprzeczne motywy, umiejętności werbalne, umiejętności społeczne
Czynniki sytuacyjne:
Obecność innych osób, przepisy dotyczące roli, zachowanie alternatywne, poziom ogólności postawy, przewidywane konsekwencje wydarzeń, zmiana warunków
Zgodniej człowiek się zachowa mając szczegółową postawę
Teorie wyjaśniające zgodność zachowania z postawą:
Przekonanie, że dane zachowanie prowadzi do danych efektów, ocena tych efektów, przekonania innych o sposobie zachowania się w danej sytuacji, motywacja do ulegania innym
Zachowanie zależeć może też od spostrzeganej kontroli zachowania – przekonanie o możliwości wykonania danego działania, świadomy kontrolowany przebieg decyzji o podjęciu działania
Badanie postaw:
Obserwacja zachowań motorycznych, badanie objawów fizjologicznych – galwanometr, przecenianie opinii, np. konsekwencji, właściwości, cech w kierunku pozytwności bądź negatywności, interpretacja niejasnych sytuacji, zachowania werbalne: analiza treści, wywiady, pytania otwarte, pytania skategoryzowane
Identyfikacja jest procesem automatycznym – jeśli kogoś lubię, to przyjmuję jego poglądy
Uleganie, identyfikacja, internalizacja, trudność zmiany postaw już ukształtowanych
Cechy nadawcy:
Autorytet i wiarygodność
Cechy przekazu – manipulacje emocjami:
Huśtawka emocjonalna, wzbudzenie poczucia winy
Najlepiej łączyć argumenty racjonalne i emocjonalne – wywołać silny lęk i dać receptę na coś (np. choroba i szczepionka, lek)
Technika objawu – np. jeśli wprowadzisz kogoś w dobry nastrój, to łatwiej mu zmienić poglądy, można np. poprzez podanie czegoś dobrego do jedzenia
Manipulacja poczuciem sporzeganej kontroli:
· Bezlitosny parner – ja nie mogę zmienić swoich poglądów ze względu na kogoś, ale mój partner może, bo nie ma kogoś przez kogo nie może.
· Wszystko albo nic – osoba świadomie pozbywa się całej kontroli nad zdarzeniami, ogłasza że nie idzie na żadne ustępstwa
· Fakty dokonane
· Zachowania irracjonalne – informacja nie kontroluję tego zachowania, udawanie wariata w celu uniknięcia odpowiedzialności, wywoływanie wrażenia niezrównoważenia, zdesperowania, by zyskać na czasie lub ustępstwo, by wykazać nieporadność czy bezradność parnera, lub stworzyć naturalną barierę dymną
Manipulacja przebiegiem interakcji:
Wykorzystanie obecności świadka, reorientacja po wybiciu z rutyny, efekt dotknięcia – dotykając kogoś ten ktoś ma poczucie bliskości, konsekwencja zapamiętania imienia, nawiązanie dialogu, zadawanie pytania jako technika wpływu, szybkość mówienia, efekt rozcieńczenia
Metody projekcyjne w badaniu postaw:
Testy zdań niedokończonych, historyjki obrazkowe, opis obrazków, metody quasi-faktograficzne, metody zabawowe, analiza rysunków, efekty związane z kolejnością argumentacji – pierwszeństwa i świeżości, przerwa w komunikacie – zapowiedź+relacja rozbudowana – wyraźne rozdzielenie tych części może sprawiać żę pierwsza informacja zostanie uznana za istotniejszą – opinia słuchacza staje się nieobiektywna, efekt śpiocha – zmiana postaw po wysłuchaniu komunikatu perswazyjnego zależy od użytych argumentów i wiarygodności źródła – im większa wiarygodność tym większa zmiana, proszenie w sposób nietypowy – zmniejsza szansę automatycznej odmowy w sytuacjach o pomoc gdy typową rekcją jest odmowa, suplementacja – wykorzystanie kilku sposobów dotarcia do adresata poprzez różne zmysły prezentacje itp., propaganda faktów – wszystkie możliwe sposoby pozwalające na potraktowanie nadawdy jako wiarygodego – przekazu jako informacji – odbiorcy jako godnego by te informacje otrzymać, symplifikacja – upraszczanie – dzielenie ludzi na lepszych i gorszych, jednostronna i dwustronna argumentacja – zależy od adrestata poziomu intelektualnego siły argumentów – jedn: gdy nie weryfikujemy założenia lecz szukamy argumentów potwierdzających, polega na wywołaniu efektu i podaniu wyjaśnienia, dwu – fakty docierane w celu wytworzenia złudzenia że prezentowana jest wszechstronna analiza zjawiska lecz argumenty są odpowiednio dobrane, strategia małych kroków – wprowadzenie małej ilości informacji niezgodnych z systemem wartości, technika liczy się każdy grosz – im mniejsza prośba tym trudniej odmówić
Stopień rozbieżności z poglądami – większe zmiany wywołują przekazy które są mniej rozbieżne
Ocena umiarkowanego przekazu zależna od poglądów odbiorców – wzrost w kierunku zgodnym z poglądami
Pojęcie wrogich mediów – obiektywne, gdy nie potwierdzają w stu procentach naszych poglądów
Dostosowywanie się do partnera w celu nawiązania kontaktu/dostrojenia:
Przyjęcie postawy i naśladowanie gestów partnera, dostosowanie tempa mówienia, oddechu i używanego słownictwa do specyfiki partnera, rozpoznawnie systemu reprezentacji, wzrokowcy – słowa używane: patrzeć, widzieć, wyobrażać, obraz, wygląd, mówią szybko, oddychają szybko i płytko, słuchowcy – słyszeć, brzmi nieźle, ton, harmonia, mówią wolniej, oddychają głęboko, kinestetycy – przedstawiają rzeczywistość w postaci uczuć i wrażeń, czuć, dotykać, obejmować, trzymać, kontakt, mówią wolno, oddychają głęboko.
Oczy a kłamanie:
Obrazy niegdy przedtem nie oglądane – w górę i w prawo
Obrazy z pamięci – w górę w lewo
Dźwięki lub słowa, nigdy przedtem nie słyszane – w poziomie w prawo
Dźwięki z pamięci – w poziomie w lewo
Wrażenia kinestetyczne z pamieci lub wyobrażanie sobie przyszłych – w dół i w prawo
Dialog wewnętrzny – w dół i w lewo
Oczy rozbiegane, nieruchomy wzork – obrazy
Manipulacja przestrzenią:
Mężczyzna wpływający na mężczyznę – 0,9 – 1,8m
Kobieta na kobietę – 0,45 – 1,2m
Kobieta na mężczyznę – 0,45 – 1,2m
Mężczyzna na kobietę – 0,6 – 2,4m
Części działa których wolno dotykać podczas manipulacji:
M na m: dłoń, bark, przedramię, ramię
K na k: dłonie, przedramię, ramię, kolano
M na k: dłonie, przedramię
K na m: całe ciało
Cechy odbiorcy przekazu perswasyjnego:
Bierność lub aktywność odbioru przekazu, słuchanie lub przygotowanie pogadanki samodzielność dojścia do wniosków (improwizacja), zewnętrzna kontrola, samoocena niska wyższa podatność, mniej inteligentne lub bardziej introwertywne najbardziej podatne na zmiany, najłatwiej zmieniać postawy oparte na … , najtrudniej na wartościach i zachowaniu, nawykach
Osobowość autorytarna: etnocentryzm, konserwatyzm, uprzedzenia,
Przemieszczanie agresji: uprzedzenia etniczne
antyintracepcja
projekcja, cyniczny stosunek do innych
osoby autorytarne nie doceniają emocji, uważają że ludzie którzy są emocjonalni są mniej rozwinięci, nie lubią aby mówić o seksie i stosują ograniczenia w tym zakresie, nie analizują uczuć i własnych emocji, uważają że to jest dla ras niższych
teorie prawicowego autorytaryzmu:
· wartości prawicowe – homofobia, seksizm
· autorytarna agresja
· autorytarna submisja – podporządkowanie się
· spiskowa teoria dziejów
osobowość dogmatyczna:
· umysł zamknięty, zawartość treściowa różna – dogmatyczny wierzący lub dogmatyczny antyklerykał
· cechy: czarno-białe widzenie rzeczywistości, sztywność, niespójność
· dogmatyzm a przetwarzanie inf społecznych: ważniejsza spójność afektywna niż deskryptywna
· wiara w absolutny autorytet, nieumiejętność rozpatrywania rzeczywistości jak gdyby,
· funkcja dogmatycznego systemu przekonań jest obrona przed lękiem
· wiara w poszukiwanie autorytetu – np. świętego, ale najlepiej aby nie miał skaz, a jeśli ma, to nie dopuszczać tego
Osobowość autorytarna jest wariantem/przykładem osobowości dogmatycznej
Teorie zmiany postaw:
· Teoria równowagi poznawczej
· Teoria dysonansu poznawczego – lepiej zmieniać coś co do nas dociera niż to co jest wokół nas
· Teoria uodparniania na zmianę postaw
· Teoria uczenia się, powtarzanie, nagradzanie np. zapachy, jedzenie
Oddziaływanie za pomocą kar i nagród
Przekazywanie informacji
Postawy jako obrona ego
Katharsis – rozładowanie negatywnych emocji
Bezpośrednia interpretacja źródeł konfliktów
Hovland – uniwersytet w Yale – perswazyjnt model zmiany postaw:
1. Uwaga (najlepiej jeśli dot. to naszych własnych potrzeb)
2. Zrozumienie treści
3. Uleganie autorytetom, argumentom (wiarygodność źródła)
4. Utrzymanie zmienionej postawy
5. Wykorzystanie postawy w zachowaniu
Wiliam McGuire – procesualny model perswazji:
Model dwuczynnikowy:
1. Odbiór – uwaga i zrozumienie
2. Uleganie
Utrzymywanie postawy i zachowanie jako wynikowy dalszy ciąg procesu.
Teoria zmiany postaw:
Teoria dwutorowości zmiany postaw model szans rozpracowania przekazu
Centralny tor perswazji
Peryferyczny tor perswazji
Model szans rozpracowywania przekazu:
Sposób przetwarzania jest zależny od motywacji i możliwości intelektualnego przetworzenia argumentów +
Wskaźniki ulegania – peryferyczna zmiana postawy
Wskaźniki ulegania + argumentacja wywołująca zmianę przekonań – centralna zmiana postawy
Shelly Chaiken: teoria dwutorowości zmiany postaw, przetwarzanie systematyczne i przetwarzanie heurystyczne
Sposób przetwarzania jest zależny od motywacji i możliwości intelektualnego przetworzenia argumentów
Skale postaw:
Pytania Liketa – ok 20 pytań które są oceniane w jakiejś skali np. 1-5. Suma punktów świadczy o sile postawy. Ta skala nie różnicuje postawy średniej i ambiwaletnej.
Skala Thurstone’a – skala równych deferencjałów – np. 11 twierdzeń i każda ma jakąś pozycję i zakłada się że jeżeli ktoś odpowie pozytywnie na dane twierdzenie, to zgadzać się będzie ze wszystkimi niżej postawionymi w skali. Równych interwałów.
Skala Bogardusa – skala dystansu społecznego. Na podstawie tego jak blisko pozwalamy na przebywanie z daną osobą czy przedmiotem, to wystarczy dla określenia wartości postawy.
Saithis