Warunki transportu badanych próbek.pdf

(57 KB) Pobierz
Transport materiału biologicznego
Warunki transportu badanych próbek mają ogromny wpływ na wiarygodność uzyskanych
wyników. Materiały biologiczne badane w różnych kierunkach mają odmienną temperaturę,
zalecany sposób oraz maksymalny czas transportu.
Próbka może zostać dostarczona do laboratorium przez kuriera, pocztą pneumatyczną czy też
osobiście przez pacjenta. W przypadku dużej odległości, a tym samym długiego czasu potrzebnego
na dostarczenie próbki, należy unikać transportowania krwi pełnej.
Wyznacznik czasu i temperatura mają duży wpływ na poziom glukozy oraz potasu we krwi. Stężenie
glukozy stopniowo obniża się wraz z upływem czasu. Największy spadek obserwuje się po 8
godzinach przechowywania w 30ºC. Po tym samym upływie czasu nieco mniejszy spadek odnotowuje
się w 23ºC. W tych warunkach stężenie glukozy po 2 godzinach spada o 10%. Poziom glukozy jest
najbardziej stabilny w 4ºC. Można zatem rzec, że stężenie glukozy spada wraz ze wzrostem
temperatury. Poziom potasu wykazuje największą stabilność w temperaturze pokojowej. Uzyskana
wartość zależy od aktywności Na-, K- ATP-azy, która także wykazuje zależność od temperatury.
Wzrost temperatury wpływa także na fosforany nieorganiczne, zwiększając ich poziom ze względu na
zmiany aktywności fosfataz w surowicy i erytrocytach.
Należy jednak pamiętać, że w przypadku pewnych schorzeń podstawowych lub dodatkowych
pacjenta, możliwe są aberracje od standardowo obserwowanych zmian poziomu oznaczanych
parametrów w zależności od warunków przechowywania próbki. Przykładowo leukocytoza wzmacnia
efekt spadku glukozy zależny od czasu (we krwi pełnej). Tymczasem poziom amoniaku zwiększa się
w badanych próbkach wraz ze wzrostem aktywności gamma-glutamylotransferazy (GGT). W badania
hematologiczne może ingerować zależna od temperatury obecność przeciwciał.
Część oznaczanych analitów nie ulega dużym zmianom otrzymanych wartości pod wpływem
warunków transportu. W przeciwieństwie do hematokrytu oraz MCV, liczba erytrocytów i poziom
hemoglobiny są dość stabilnymi parametrami. W przypadku liczenia odsetka krwinek białych
niezbędne jest wykonanie rozmazu krwi obwodowej w ciągu 3 godzin od pobrania. Istotne zmiany w
wartościach obserwuje się w przypadku oznaczeń bilirubiny (możliwy >10% spadek), nieco mniejsze
przy oznaczeniach aminotransferazy alaninowej (AlAT) oraz dehydrogenazy mleczanowej (LDH).
Nieznaczne różnice w uzyskanych rezultatach odnotowano przy oznaczeniach sodu, potasu, wapnia,
albuminy, kreatyniny, fosfatazy alkalicznej (ALP), a także aminotransferazy asparaginianowej
(AspAT).
Oddzielnym tematem jest zmienność parametrów opisujących homeostazę w układzie krzepnięcia
krwi. Okazuje się, że wartość czasu protrombinowego (PT), czasu częściowej tromboplastyny po
aktywacji (APTT), białka C oraz czynnika V, są stabilne przez 8 godzin w temperaturze pokojowej
(odwirowane próbki, osocze nie oddzielone od erytrocytów). W przypadku pacjentów poddanych
terapii heparynowej, zaleca się wykonanie badań w ciągu 4 godzin od pobrania.
Kolejnym warunkiem prawidłowego transportu próbek jest właściwe oznakowanie i zabezpieczenie
materiału biologicznego. Każda transportowana próbka powinna posiadać oznakowanie pozwalające
na jednoznaczna identyfikację. Materiał zakaźny powinien być odpowiednio oznakowany (na
przykład
biohazard/infectious hazard)
i transportowany w specjalnych pojemnikach zapobiegających
rozlaniu się próbki oraz wszelkim innym uszkodzeniom mechanicznym. Nie praktykuje się używania
szklanych opakowań ze względu na ryzyko rozbicia, a tym samym wzrostu szkodliwości dla ludzi.
Istnieje kilka istotnych zasad które powinny zostać zachowane:
- należy pamiętać, że wstrząsanie próbki krwi podczas transportu może powodować hemolizę i tym
samym wpływać niekorzystnie na wyniki niektórych oznaczeń;
- najlepiej, gdy próbki są odwirowane w ciągu godziny od pobrania i dostarczone do laboratorium w
ciągu 45 minut;
- badany materiał powinien być przechowywany w zamkniętych probówkach. Ograniczy to kontakt z
powietrzem a tym samym zmniejszy wpływ sublimacji, mogący prowadzić do wzrostu stężenia lub
aktywności związków nieulatniających się;
- niektóre anality ulegają rozkładowi pod wpływem światła, dlatego też należy używać pojemników
zapewniających odpowiednie warunki transportu (bilirubina, witamina C, porfiryny, kinaza
kreatynowa, kwas foliowy);
- schłodzenie próbek zazwyczaj wydłuża ich czas przydatności do oznaczeń. Schłodzenie moczu
może prowadzić do wytrącania się soli wapnia, kwasu moczowego, fosforanów;
- oznaczenie niektórych parametrów wymaga, aby nie stosować mrożenia próbek (przykładowo krew
pobrana na EDTA na badania hematologiczne czy też osocze/surowica w kierunku elektroforezy
lipoprotein);
- w przypadków niektórych materiałów mikrobiologicznych możliwe jest stosowanie podłoży
transportowych wydłużających czas transportu do laboratorium do 24 godzin;
- transport krwi na badania molekularne powinien odbywać się w ciągu 24 godzin od pobrania w
lodówce transportowej lub pojemniku styropianowym z wkładami chłodzącymi, w sposób
uniemożliwiający jego zanieczyszczenie. Aby nie doprowadzić do lizy komórek i uwolnienia enzymów
nukleolitycznych unika się mrożenia, szczególnie w przypadku badań RNA. W przypadku wymazów
bakteriologicznych przykładowo w kierunku
Chlamydia trachomatis
metodą sond genetycznych
praktykuje się transport w temperaturze 2-25°C. W przypadku konieczności przechowywania
materiału w czasie dłuższym niż 7 dni od próbkę z materiałem przechowuje się od -20°C do –70°C
(wymaz przy pomocy zestawu GEN-PROBE).
Sposób transportu i zabezpieczenia materiału do badań genetycznych i materiału zakaźnego
obwarowany jest specjalnymi zaleceniami z zachowaniem szczególnej ostrożności.
Szczegółowy sposób postępowania i transportu próbek diagnostycznych jest opisany w dokumencie
wydanym przez The Clinical and Laboratory Standards Institute (CLSI)
Procedures for the handling
and processing of blood specimens for common laboratory tests H18-A4.
Opracowano na podstawie: Guder W., Narayanan S., Wisser H., Zawta B.
Samples: From the Patient
to the Laboratory. The impact of preanalytical variables on the quality of laboratory results.
3rd
revised Edition. Wiley-Vch, 2003.
Warunki transportu badanych próbek mają ogromny wpływ na wiarygodność uzyskanych
wyników

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin