TEKSTY Z NOWEGO LEKSYKONU BIBLIJNEGO
Przedmowa
Nowy leksykon biblijny (Herders Neues Bibellexikori) - to jedno z najlepszych narzędzi zdobywania wiedzy biblijnej. Jego publikacja wpisuje się w długą serię podobnych dzieł, które ukazały się na przestrzeni ubiegłego wieku w różnych językach i według różnorodnych modeli. Jego wyjątkowy walor polega na tym, że weryfikuje i ostatecznie zamyka bardzo złożony proces badawczy, który ma długą historię.
Samo słowo „leksykon” jest pochodzenia greckiego (lexikón) i przywołuje rzeczownik biblion, tworząc zwrot bibllon lexikón „księga słów”. W sensie ścisłym zwrot ten wskazywał na księgę zawierającą „słowa” konkretnego języka. W odniesieniu do Biblii oznacza on księgę, która zbiera terminy hebrajskie, greckie i aramejskie, tworzące materiał językowy, z jakiego zostały ukształtowane księgi Pisma Świętego.
Stopniowo jednak słowo „leksykon” rozszerzyło swój zakres i zaczęło określać rzeczywistość o wiele bogatszą niż zwykłe językowe dziedzictwo idiomów biblijnych, wprowadzając także treści tematyczne i zagadnienia bądź przedmioty z nimi związane. Tak więc tom, który czytelnik ma w swoich rękach, jest powodem do chluby zarówno dla szacownej tradycji badań biblijnych w kręgu języka niemieckiego, która stoi u jego początku, jak i dla tych, którzy z odwagą zechcieli przedłożyć ogrom informacji w nim zawartych w wersji polskojęzycznej. Mamy bowiem przed sobą istny kalejdoskop ponad 5000 haseł, które dotyczą osób, miejsc, przedmiotów i różnorakich rzeczywistości pojawiających się na stronach Biblii.
Jednakże wewnątrz tego imponującego szeregu postaci i rzeczy wyróżnia się około sto głównych haseł tematycznych, które pozwalają na skomponowanie prawdziwej teologii biblijnej, przekształcając typową dla słownika wielotorowość w wyraźną syntezę orędzia Pisma Świętego. To bogactwo treści zostało dodatkowo podkreślone przez materiały ikonograficzne, mapy i materiały dokumentalne. Księga ta jest ostatecznie „encyklopedią” zgodnie z etymologią grecką tego terminu, która wskazuje na „tworzące krąg” (enkyklios) „wykształcenie” (paideia). Czytelnik otrzymuje po prostu kompendium wiedzy zapisane w formie zbioru kluczowych haseł, które składają się na całościową i ogólną formację biblijno-kulturową.
Podobny do skarbca, z którego wydobywa się „rzeczy nowe i stare” (Mt 13,52), Nowy leksykon biblijny porządkuje znaczącą liczbę danych, które tworzą całe treściowe bogactwo świętych tekstów Biblii: od najwyższej teologii aż po drobne informacje, od postaci bohaterów aż po najbardziej odległe miejsca, od najwspanialszych wydarzeń aż po codzienność złożoną z gestów i małych spraw. To właśnie dlatego osoba pragnąca samodzielnie i ze zrozumieniem czytać Pismo Święte będzie musiała obok swojej Biblii położyć Nowy leksykon biblijny. Będzie on jak przewodnik i towarzysz podróży po długich historycznych, geograficznych i duchowych szlakach, do których przebycia zaprasza słowo Boże -ze świadomością, że Wcielenie, które miało miejsce w określonym czasie i przestrzeni, to węzeł centralny wszystkich szlaków biblijnego Objawienia.
Kard. Gianfranco Ravasi
Wprowadzenie do wydania niemieckiego
Herders Neues Bibellexikon, który trzymacie Państwo w swoich rękach, jest owocem naszej długoletniej pracy. Jej podstawę stanowił wydany ponad 20 lat temu Das Große Salzburger Bibellexikon - Die Bibel von A bis Z, który cieszył się takim powodzeniem, że od dawna jest już nieosiągalny na rynku. Wciąż byliśmy proszeni o nowe wydanie. W obszarze badań nad Biblią, jak również w teologii zmieniło się tak wiele, że potrzebne stało się nowe, gruntowne opracowanie.
Ażeby zaprezentować stan badań w rozpoczętym XXI w., liczne grono specjalistów z zakresu wiedzy biblijnej, pochodzących z Austrii, Niemiec, Szwajcarii, Włoch, Kanady i Boliwii, podjęło się napisania haseł do tego nowego leksykonu; współpracowali przy tym także koleżanki i koledzy z Kościoła ewangelickiego.
Z uwagi na tych czytelników, którzy nie posiadają przygotowania egzegetycznego, leksykon przestawia zagadnienia w przystępnej formie, wyjaśnia fachowe terminy, podaje wszystkie niezbędne, podstawowe informacje, jak również pierwszy razujmuje wszystkie występujące w Biblii imiona i nazwy geograficzne.
Przed czytelnikiem stają otworem wszystkie księgi Starego i Nowego Testamentu oraz ważne przykłady literatury pozakanonicznej, których treść i teologia, a także tło historyczne i literackie ukazane zostały w świetle współczesnych badań. Na szczególną uwagę zasługują zasadnicze tematy z zakresu teologii biblijnej, oczywiście również widziane z dzisiejszej perspektywy.
Obszernym, fachowym informacjom towarzyszy przedstawienie kontekstu historycznego, socjologicznego i kulturowego, przy czym uwzględnia się też kwestie porządku kanonicznego i historii recepcji. Podobnie kompendium daje wgląd w świat biblistyki, w jej pryncypia i metody, problemy i terminologię.
Często podawane sigla biblijne i niejednokrotnie przytaczane w artykułach fragmenty Biblii mają zachęcić do tego, by wziąwszy Pismo Święte do ręki i uzyskawszy szerszą perspektywę, pozwolić dojść do głosu słowu Bożemu.
Wielkie słowa podziękowania należą się licznemu gronu osób zaangażowanych w realizację tego dzieła, nie mniejsze jednak wydawnictwu Herder, które odważnie podjęło się trudu opublikowanie leksykonu, zwłaszcza zaś Stephanowi Weberowi, który bardzo mocno motywował nas przy pracy nad tym przedsięwzięciem.
Franz Kogler, Renate Egger- Wenzel, Michael Ernst
Wprowadzenie do wydania polskiego
Nowy leksykon biblijny - jest dziełem wyjątkowym, kompletnym pod względem haseł, bogatym w materiał ilustracyjny, przejrzystym w układzie graficznym. Stanowi ważny punkt odniesienia dla każdego biblisty i teologa. Zawiera precyzyjne informacje, niezbędne przy opracowywaniu wielu tematów czy problemów biblijnych, i oparty jest na najnowszych badaniach w zakresie archeologii, geografii, historii, filologii, egzegezy i teologii biblijnej.
Nowy leksykon biblijny - to bezcenna pomoc dla wszystkich tych, którzy pragną samodzielnie wnikać w historyczną i teologiczną treść Pisma Świętego. Prezentowane w nim postaci i opisy wydarzeń tworzące historię zbawienia osadzone są w kontekście geograficznym i kulturowym. Miasta, krainy, plemiona i ludy, choćby epizodycznie pojawiające się w Biblii, ukazano w całym bogactwie ich dziejów: od pierwszych wzmianek o nich w ramach historii Izraela aż do roli, jaką pełnią w czasach Kościoła apostolskiego. Odsłaniane przed naszymi oczami starożytne osady, twierdze, pałace, świątynie, ołtarze, figury lub przedmioty codziennego użytku - odkryte w ostatnich stuleciach przez archeologów - doskonale wprowadzają w świat Biblii i pozwalają lepiej rozumieć ludzi, z którymi Bóg prowadził dialog Objawienia. W ten sposób można pojąć, czym naprawdę jest Biblia. A jest zapisem wydarzeń, które rzeczywiście rozgrywały się w dobrze znanych miejscach i w precyzyjnie określonym czasie, nie zaś zbiorem ludowych opowieści czy wydumanych mitów. Biblia to w swej istocie historia ludzi powołanych i prowadzonych po drogach tego świata przez jedynego, żywego i wszechmocnego Boga, który ostatecznie objawił im swe miłujące i miłosierne oblicze w Jezusie Chrystusie.
Nowy leksykon biblijny - jest równocześnie długo oczekiwanym narzędziem dla tych, którzy pragną coraz lepiej poznawać fascynujący świat biblijnych narracji. Dostarcza bowiem wielu ważnych informacji o osobach w nich występujących. Umożliwia poznanie praw, obyczajów, wyobrażeń oraz instytucji istniejących w starożytnej Palestynie, Mezopotamii, Egipcie, Grecji czy Imperium Rzymskim, dzięki czemu można poprawnie rozumieć motywacje i działania bohaterów ksiąg biblijnych. Przejrzyste tabele chronologiczne i hasła przekrojowe, w których syntetycznie zarysowane są główne linie rozwojowe ważnych tematów czy historii instytucji, królestw albo imperiów, pozwalają jednostkowe wydarzenia bądź dzieje pojedynczych osób i małych wspólnot widzieć na tle historii starożytnego świata.
Nowy leksykon biblijny - to idealne narzędzie pracy dydaktycznej dla osób prowadzących grupy biblijne oraz przygotowujących konferencje lub spotkania dyskusyjne. Niezbędny dla katechetów na różnych szczeblach edukacji dzieci i młodzieży. Nieoceniona pomoc dla polonistów, historyków, dziennikarzy, animatorów życia kulturalnego.
Jako przewodniczący ogólnopolskiego „Dzieła Biblijnego im. Jana Pawła II” wyrażam głęboką nadzieję, że dla członków tego stowarzyszenia Nowy leksykon biblijny będzie - obok najnowszych wydań Pisma Świętego - swego rodzaju podręcznikiem w dziele prowadzenia apostolatu biblijnego w rodzinach, w szkołach i w parafiach. Liderzy innych stowarzyszeń i ruchów zyskają w nim niezastąpione źródło wiedzy, która pogłębi formację biblijną osób opierających swe zaangażowanie na codziennym czytaniu Pisma Świętego.
Wydawnictwu „Jedność”, tłumaczom i redaktorom należy się uznanie za wielki wkład pracy przy polskiej edycji tej summy współczesnej biblisty ki, jaką bez wątpienia jest Nowy leksykon biblijny.
ks. prof. dr hab. Henryk Witczyk członek Papieskiej Komisji Biblijnej dyrektor Instytutu Nauk Biblijnych KUL przewodniczący „Dzieła Biblijnego im. Jana Pawła II”
Wykaz autorów
ag Dr. Annett Giercke-Ungermann, Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule
Aachen
alw Dr. Andreas Leinhäupl-Wilke, Universität Münster
as Dr. Agnethe Siquans, Universität Wien
ate MMag. Dr. Andrea Taschl-Erber, Universität Graz
av Univ.-Prof. Dr. Andreas Vonach, Universität München
beb Dr. Bernardeth Caero Bustillos, Universität Cochabamba (Boliwia)
cae Ass. Prof. Dr. Christian A. Eberhart, Lutheran Theological Seminary Saskatoon
(Kanada)
cr Dr. Christoph Rösel, Theologisches Seminar Tabor Marburg
ck Dr. Christina-Maria Kreinecker, Universität Salzburg
db Dipl.-Theol. Dieter Bauer, Bibelpastorale Arbeitsstelle Zürich
dm Dr. Dominik Marki SJ, Universität München
dv Prof. Dr. David Volgger OFM, Pontificia Universitä Antonianum w Rzymie
fg Dr. Felix Gradl OFM, Kirchliche Pädagogische Hochschule Edith Stein Innsbruck
fh Univ.-Prof. Dr. Franz D. Hubmann, Katholisch-Theologische Privatuniversität Linz
fk Mag. Dr. Franz Kogler, Bibelwerk Linz
fr Univ.-Prof. Dr. Friedrich Vinzenz Reiterer, Universität Salzburg
fs Mag. Dr. Friedrich T. Schipper, Universität Wien
fw DDr. Franz Winter, Universität Wien
ip Referentin Ingrid Penner, Bibelwerk Linz
je Dipl.-Theol. Johanna Erzberger MA., Universität Kassel
jm Univ. Prof. Dr. Johannes Marböck, Universität Graz
jmw Dipl.-Theol. Jesaja Michael Wiegard, theoconsult.de - Agentur für Bildung, Schulung und Beratung, Selm
kb Dr. Katrin Brockmöller, Theologisch-Pastorales Institut Mainz
me Univ.-Prof. Dr. Michael Ernst, Universität Salzburg
mha Univ.-Prof. Dr. Martin Hasitschka SJ, Universität Innsbruck
mhäu Univ.-Prof. Dr. Maria Häusl, Technische Universität Dresden
mis ...
nbogdanus