............. RENESANS - MALARSTWO..........
CHRONOLOGIA
RENESANS 1400 - 1600
WŁOCHY
FRANCJA
NIEMCY
wczesny
1400 - 1460
1490 - 1520
1520 - 1555
dojrzały
1460 - 1530
1520 - 1550
1555 - 1590
manieryzm
1520 - 1600
1550 - 1610
1560 - 1610
W odróżnieniu od architektury i rzeźby, starożytność nie stworzyła wielkiej tradycji malarskiej i jeśli doszukiwać się antycznej inspiracji malarstwa renesansowego, to dawała ją właśnie rzeźba. Jednak tym, co skierowało przynajmniej niektórych renesansowych artystów ku realizmowi, było opanowanie perspektywy. Zwracając uwagę artystów na to, jak oko ludzkie widzi rzeczywistość, siłą rzeczy zmusiło ich do obserwacji tej rzeczywistości i poznania jej struktury we wszelkich przejawach (anatomia, portret, pejzaż).Pod wieloma względami malarstwo renesansowe było kontynuacją malarstwa średniowiecznego - przede wszystkim ze względu na tematykę koncentrującą się na wątkach religijnych, ale i na rozwój techniki malarskiej. Udoskonalona przez malarzy niderlandzkich technika malarstwa olejnego przejęta została w końcu XV w. przez malarzy włoskich i przyczyniła się do usamodzielnienia się gatunku - jego "oderwania od ściany".Wątki czerpane z mitologii klasycznej nie odgrywały decydującej roli. Początkowo traktowane były podejrzliwie z powodu skojarzeń z tradycją pogańską, później (w dojrzałym renesansie) pojawiły się w dekoracjach prywatnych apartamentów, a jednym szerzej dostępnym cyklem były freski Rafaela z apartamentów papieskich (Stanze Rafaela). Tam zresztą pojawiły się również w cyklu łączącym filozoficzną tradycję antyku z rozwijającą się filozofią chrześcijańską (w Szkole Ateńskiej Rafaela przedstawieni są Platon i Arystoteles, a nawet antyczni materialiści, nie na natomiast Sokratesa).Jakkolwiek początków nowego stylu można doszukiwać się we dziełach Giotta, prawdziwym przełomem był cykl fresków Masaccia w kaplicy Brancacci przy florenckim kościele Santa Maria del Carmine (1425-27). Również Masaccio namalował w 1427 r. fresk "Święta Trójca" w kościele Santa Maria Novella (do którego podobno perspektywę kreślił Filippo Brunelleschi). W obrazach Masaccia jest już wszystko, co odnaleźć można w późnym malarstwie Michała Anioła - perspektywa, nagość, realizm, cierpienie.
Do głównych cech malarstwa renesansowego zalicza się perspektywę linearną (jako metodę konstrukcji), anatomię i pejzaż (jako elementy doczesnej, materialnej rzeczywistości), światłocień (jako sposób określania formy trójwymiarowej), portret (jako uzyskujący samodzielność gatunek malarski) i realizm rozumiany jako próba oddania charakterystyki psychologicznej postaci. Należy również wymienić skrót perspektywiczny (czasami bardzo agresywny, jak w Opłakiwaniu Chrystusa Mantegny), sfumato (delikatna technika światłocieniowa), i pierwsze przykłady chiaroscuro (technika skontrastowanego światłocienia, typowa dla baroku, ale stosowana już np. przez Leonarda w obrazie Madonna w grocie (1483).
Chronologicznie historię włoskiego malarstwa renesansowego dzieli się zwykle na trzy okresy: renesans wczesny i renesans dojrzały. Kwestią kryteriów jest określenie malarstwa takich mistrzów jak Giotto mianem proto-renesansu, oraz wyodrębnienie samodzielnego stylu nazywanego manieryzmem. W okresie wczesnego renesansu dominowała szkoła florencka. W drugiej połowie XV w. powstawały samodzielne ośrodki sztuki renesansowej w innych częściach Italii. W Mantui działał Andrea Mantegna, w Ferrarze Cosme Tura. W Neapolu Antonello da Messina zapoznał się ze sprowadzonymi tam obrazami mistrzów flamandzkich (Jan van Eyck) i po przybyciu do Wenecji wpłynął na powstanie tamtejszej, weneckiej szkoły malarskiej (Giovanni Bellini) i upowszechnienie techniki olejnej. Zamówienia papieskie z początku XVI w. przyczyniły się do powstania najsłynniejszych arcydzieł renesansowych w Rzymie, ale trudno tu mówić o specyfice regionalnej. Po prostu potężny mecenat ściągał do Rzymu najwybitniejszych artystów z całych Włoch. Natomiast w Wenecji rozwinął się talent Giovanni Belliniego, który z kolei wpłynął na styl dwóch wielkich malarzy późnego renesansu - Giorgione i Tycjana.
Prekursorzy:Giotto di Bondone, 1266-1337Taddeo Gaddi, 1290-1366
Wczesny renesans:Masaccio, 1401-1428Filippino Lippi, 1457-1504Paolo Uccello, 1397-1475Piero della Francesca, 1415-1492Fra' Filippo Lippi, 1406-1469Andrea del Verrocchio, 1435-1488Domenico Ghirlandaio, 1449-1494Cosimo Tura, 1430-1495
Dojrzały renesans:Sandro Botticelli, 1445-1510Pietro Perugino, 1450–1523Leonardo da Vinci, 1452-1519Michelangelo Buonarroti, 1475-1564Rafael Santi, 1483-1520
Szkoła wenecka:Antonello da Messina, 1430-1479Giovanni Bellini, 1430–1516Andrea Mantegna, 1431-1506Giorgione, 1477-1510Tiziano Vecelli , 1490-1576
Wybitne dzieła malarstwa renesansowego stworzyli artyści Niemiec i Niderlandów, ale, ponieważ rozwój malarstwa w tych krajach przebiegał w izolacji od wczesnorenesansowych nurtów Italii, sztuka tych regionów zachowała stylistyczną odrębność, wpływy malarstwa gotyckiego i wydała dzieła wymykające się prostej klasyfikacji, jak obrazy Boscha czy Bruegela.
Petrus Christus, 1410-1476Hieronymus Bosch, 1450-1516Albrecht Dürer, 1471-1528Lucas Cranach Starszy, 1472-1553Hans Holbein Młodszy, 1497-1543Pieter Bruegel, 1525-1569Renesans kontynuował wspaniałe tradycje gotyckiego malarstwa ołtarzowego. W tej dziedzinie tworzyli niemal wszyscy renesansowi artyści: Masaccio, Fra Angelico, della Francesca, Bellini, Mantegna, da Vinci, Rafael, del Sarto. Renesansową specjalnością stały się wielkie cykle freskowe, którym początek dał cykl Giotta w kaplicy Scrovegni, a kontynuwali je Massaciio (kaplica Brancacci), della Francesca (San Francesco, Arezzo), Francesco del Cossa (dla rodziny d'Este), Ghirlandaio (kaplica Sassetti), Botticelli i Michelangelo (Sykstyna), Rafael (Stanze di Rafaello). W dziedzinie malarstwa świeckiego usamodzielnił się portret (della Francesca, Botticelli, da Messina, Ghirlandaio, da Vinci, Bellini, Tycjan, Rafael), akt (Botticelli, Bellini, Giorggione, Tycjan) i wspomniana już tematyka mitologiczna (Botticelli, Rafael, Bellini, Tycjan).
SANDRO BOTTICELLI
1445 - 1510
Sandro Botticelli, Madonna Magnificat, 1481 a 1485, tempera na desce, tondo 118 cm, Galeria Uffizi
Sandro Botticelli, Wiosna, 1482, tempera na desce, 203 × 314 cm, Galeria Uffizi
Sandro Botticelli, Narodziny Wenus, 1485, tempera na płótnie, 172,5 × 278,5 cm, Galeria Uffizi
Sandro Botticelli, Opłakiwanie Chrystusa, 1490-1500, tempera na desce, 106 × 71 cm, Muzeum Poldi Pezzoli, Mediolan
Sandro Botticelli, Oszczerstwo, ok. 1495, tempera na desce, 62 × 91 cm, Galeria Uffizi
PIETER BRUEGEL STARSZY
1525/30 - 1569
Kraina lenistwa (Cockaigne), 1567, olej na desce, 52 x 78 cm, Alte Pinakothek, Monachium
Zabawy dziecięce, 1560, olej na desce, 118 x 161 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
Ślepcy, 1568, olej na płótnie, 86 x 154, Galleria Nazionale di Capodimonte, Neapol
Wesele chłopskie, 1568, olej na desce, 114 x 164 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
Wieża Babel, 1563, olej na desce, 114 x 155 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
Walka karnawału z postem, 1559, olej na desce, 118 x 164 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
Luty- Pochmurny dzień, 1565, olej na desce, 118 x 163 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
Siepień - Żniwa, 1565, olej na desce, 118 x 163 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
Styczeń - Powrót myśliwych, 1565, 117 x 162 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
Październik - Powrót trzody, 1565, 117 x 159 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
Upadek Ikara, 1558, olej na płótnie, 74 x 112 cm, Musée des Beaux-Arts, Bruksela
Przysłowia niderlandzkie, 1559, olej na desce, 117 x 163 cm, Gemäldegalerie, Berlin
Kaleki, 1568, olej na desce
MICHAŁ ANIOŁ (MICHELANGELO) BUONAROTTI
1475 - 1564
Tondo Doni, 1504 - 05, olej i tempera na desce, 120 cm, Galeria Uffizi
Sąd Ostateczny, 1537 - 1541, fresk, Kaplica Sykstyńska
ANDREA CASTAGNO
1419 - 1457
Ostatnia Wieczerza, 1445-50, fresk, 453 x 975 cm, Sant'Apollonia, , Florencja
Ostatnia Wieczerza
CORREGGIO
1489 - 1543
Święta noc, 1529-30, olej na desce, 256 x 188 cm, Gemäldegalerie, Drezno
LUCAS CRANACH STARSZY
1472 - 1553
Wenus i Amor, 1509, olej na płótnie przeniesionym z deski, 213 x 102 cm, Ermitaż, Petersburg
portret Marcina Lutra
Portret Marcina Lutra
Adam i Ewa, 1528, Uffizi, Florencja
ALBRECHT DÜRER
1471 - 1528
Autoportret z rękawiczką, 1498, olej na desce, 52 x 41 cm, Prado, Madryt
Autoportert, 1500, olej na desce, 67 x 49 cm, Alte Pinakothek, Monachium
Melancholia, 1514, miedzioryt, 31 x 26 cm, Galeria Albertina, Wiedeń
Adam i Ewa, 1504
graficzna wersja Adama i Ewy,
Ołtarz Paumgartnerów, 1503, olej na desce, 157 x 61, 155 x 126, 157 x 61 cm, Alte Pinakothek, Monachium
Jeźdźcy Apokalipsy, 1497-98, drzeworyt, 39 x 28 cm, Staatliche Kunsthalle, Karlsruhe
Rycerz, śmierć i diabeł, 1513, miedzioryt, 25 x 19 cm, Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam
Madonna różańcowa, 1506, olej na desce, 162 x 195 cm, Národni Galerie, Praga
Apostołowie, 1526, olej na desce, 215 x 76 cm (x2), Alte Pinakothek, Monachium
Apostoł Jakub, Apostoł Filip, 1516, olej na płótnie, 46 x 38 cm, Uffizi, Florencja
PIERO DELLA FRANCESCA
1420 - 1492
Zmartwychwstanie, 1465, fresk, 225 × 200 cm, Museo Civico w Sansepolcro
Biczowanie, 1460, olej i tempera na desce, 58 x 81 cm, Galleria Nazionale delle Marche
Portret Federica da Montefeltro i jego żony, Battisty Sforza, 1465-70, tempera na desce, 47 x 33 cm (każda deska), Uffizi
Chrzest Chrystusa, lata 50. XV w., tempera na desce, 167 x 116 cm, National Gallery w Londynie
Sen Konstantyna, 1452 - 66, fresk, ko...
nikas97