Kosmos 8.pdf

(5015 KB) Pobierz
I 788325 213596
' 3
Cena 9,95 zł (w tym VAT 0%)
W TYM NUM ERZE:
Uciekinier z mgławicy Tarantula
w
Wjaki sposób gwiazda uciekinierka znalazła się tak daleko od macierzystej gromady R 136?
76|
Pierwiastki i cząsteczki
w kosmosie
W kosmosie występują różne pierwiastki — od najprostszego wodoru,
po cięższe, takie jak uran czy tor.
_4j
18
Mgławice planetarne
Są najpiękniejszymi obiektami we Wszechświecie. Ich
różnorodne kształty zadziwiają każdego.
Rozmyte linie międzygwiazdowe
Są to niezidentyfikowane struktury w widmach poczerwienionych gwiazd typów 0, B, A.
8
Wielka Mgławica w Orionie
Orion jest podobno najpopularniejszym gwiazdozbiorem wśród miłośników astronomii.
Wędrówki
po nocnym niebie
Żyrafa
[Camelopardalis
), gwiazdozbiór nieba
północnego z grupy konstelacji okołobiegunowych,
jest widoczny przez cały rok.
12
Wielki Teleskop
Kanaryjski
Wyspy Kanaryjskie to dobra lokalizacja dla obserwatoriów astronomicznych.
Mgławica Orzeł
14
Teleskop, z którym tworzono
astrofizykę
Na terenie Polski znajduje się teleskop, dzięki któremu rozwinęła się astrofizyka.
M l
rr
Wydawca
Dzięki znacznej jasności tej mgławicy można ją obserwować
już przy użyciu lepszej lornetki bądź niewielkiego teleskopu.
*vw i H
ASTRONOMII
i
a s tr o n a u tyk i
O xfo rd E d u c a tio n a l Sp . z o.o.,
w w w .a m e rc o m .to m .p l,
e -m a il: o p in ie r» ę m e rco m .co m .p l
—
kosmos
.
Redakcja, projekt i skład DTP
‘A nim ko G P Proniew ski G rzegorz
Kierownik zespołu redakcyjnego:
Jan
P o t n ie m y
Zespół redakcyjny:
Maciej Biłłcki, Krzysztof Czart,
Stan isła w
Janikowski, Alicja Konieczny,
M ilena
Ratajczak, Tomasz Szymański, Kamil
Złoczewski
Dodatkowe Im oirhacje o serii
TOSM OS TAJEMNICE WSZECHŚWIATA
ENCYKLOPEDIA ASTRONOMII I ASTRONAUTYKI
m ożna znaleźć na stronie:
w w w .k o s m o s .a m e r c o m .c o m .p l
© 2010 Amercom SA,
ul. Grochow e Łąki 6, 6 1-7 52 Poznań
WARUNKI PRENUMERATY:
W A R U N K I SU BS K R YPC JI:
Możesz zamówić subskrypcję
płatną
przy
odbiorze, listownie, wysyłając
upon, dzwoniąc pod numer
(61) 85-83-802 lub przez Internet:
;yłka raz w miesiącu
po dwa numery. Pierwsza przesyłka (2 numery)
w cenie 14,90 zł, druga
i kolejne przesyłki 24,90 zł (w tym koszt przesyłki
5 zł).
Możesz zamówić prenumeratę, dokonując przedpłaty na konto:
Amercom SA, ul. Grochowe taki 6,61 -752 Poznan, Bank Zachodni WBK SA
M 0 9 0 1463 0000 0000 4605 6434.
łszechświata. Encyklopedia Astronomii i Astronautyki
lerów wynosi 117 zl, a 27 numerów 243 zl.
na kontaktować się pod nr. tel. (61) 85-83-801,
prenumerata aamercom.com.pl
Niniejsza publikacja nie może być repiodukowana
ani w całości, ani w częściach przy użyciu
jakichkolwiek mediów bez uprzedniej zgody
wydawcy Wszelkie prawa zastrzeżone.
ISBN 978- 83-2 52-1 351-0 (całość)
ISBN 978-83-2 52-1359-6 (t. 8)
Druk
D ruk-lntro SA, Inow rocław
Wielkim Obłoku Magellana,
znajdującym się w odległości
około 160 tysięcy lat świetlnych od
Słońca, możemy podziwiać piękną
mgławicę Tarantula
(30 Doradus).
Ten klejnot południowego nieba kryje
w sobie historię niezwykłej ucieczki.
Znana jasność mgławicy Tarantula
na niebie to zaledwie 8 mag, zatem do
jej zobaczenia potrzeba co najmniej
lornetki lub niewielkiej lunety. Gdy­
by jednak znalazła się w odległości
dzielącej nas od Wielkiej Mgławicy
w Orionie (M 42), jej blask byłby
porównywalny z aktualną jasnością
Jowisza (około -2,25 mag). Średnica
mgławicy Tarantula wynosi około
tysiąca lat świetlnych, a jej rozmia­
ry kątowe są niewiele mniejsze od
Księżyca w pełni (20 minut kąto­
wych). W środku mgławicy znajduje
się obiekt zwany przez astronomów
R 136. Jest to młoda gromada gwiazd,
która powstała 1-2 miliony lat temu
z gazu składającego się na mgławicę.
Do gromady należy wiele niebieskich
i bardzo masywnych gwiazd o sza­
cunkowych masach od kilkunastu do
nawet setek mas Słońca.
W lipcu 2010 roku międzynarodo­
wy zespół astronomów ogłosił wyniki
badań nad gwiazdą, która na dobre
uciekła z gromady R 136. Obiekt
o nazwie
30 D or
#016 porusza się
z prędkością 400 tysięcy kilometrów
na godzinę, przebył około 375 lat
świetlnych od miejsca swoich naro­
dzin i znajduje się już na peryferiach
mgławicy Tarantula. Obserwacje
wykonane za pomocą Kosmicznego
Teleskopu Hubblea (już po naprawie
w maju 2009 roku) wyjawiły obecność
silnych wiatrów gwiazdowych wywo­
łanych przez
30 Dor
#016. Tak wielka
aktywność wynika z masy gwiazdy
„uciekinierki” która szacowana jest
,
nawet na około 90 mas Słońca. Pręd­
kość gwiazdy zmierzono na podstawie
obserwacji jej widma wykonanego za
pomocą teleskopów VLT należących
W
Zdjęcie wykonane za pomocą 2,2-metrowego teleskopu ESO w La Silla (Chile) przedstawia
środek mgławicy Tarantula z młodą gromadą gwiazd R 136 w centrum. Wprawym dolnym rogu
zbliżenie szybko poruszającej się gwiazdy
30 Dor
#016, która niegdyś należała do tej gromady
(fotografia wykonana przez Kosmiczny Teleskop Hubble'a).
Źródło: NASA, ESA, J. Walsh (ST- ECF) and ESO.
K
amil
Z
łoczewski
Uciekinier
z mgławicy Tarantula
do Europejskiego Obserwatorium Po­
łudniowego. Te obserwacje potwier­
dziły również, że gwiazda
30 Dor
#016
nie stanowi układu podwójnego.
W jaki sposób gwiazda uciekinierka
znalazła się tak daleko od macierzystej
gromady R 136? Jedną z możliwości
jest wyrzucenie gwiazdy z gromady
w wyniku wybuchu supernowej. Ten
scenariusz jest jednak mało prawdo­
podobny, ponieważ R 136 jest jeszcze
zbyt młoda, aby któraś z jej gwiazd
mogła zakończyć swoje istnienie w ta­
kim wybuchu. Inną, bardziej praw­
dopodobną hipotezą jest wystrzelenie
gwiazdy z gromady po spotkaniu
z masywną parą gwiazd, która dała
jej grawitacyjnego „kopniaka” Taki
.
przebieg zdarzeń jest jak najbardziej
możliwy w pobliżu bardzo zatłoczone­
go centrum gromady R 136.
Czy na naszym, północnym niebie
możemy zobaczyć gwiazdy ucieki­
nierki? Najprawdopodobniej gwiazdy
AE Aurigae
(AE Woźnicy),
53 Arietis
(53 Barana) i
Mu Columbae
(Mu Go­
łębia) zostały wyrzucone w wyniku
wybuchu supernowej w Wielkiej
Mgławicy w Orionie przed około
3 milionami lat. Wspomniane trzy
gwiazdy można zaobserwować na
niebie grudniowym. Warto zapolować
na nie przy użyciu lornetki, gdyż są na
granicy widoczności gołym okiem. #
R
atajczak
Podczerwony obraz mgławicy Ślimak, wykonany
przy użyciu Kosmicznego Teleskopu Spitzera.
'
'
Źródło: NASA.
awice
Są najpiękniejszymi obiektami we Wszechświecie. Ich różnorodne kształty
zadziwiająkażdego. Mgławice planetarne
—
czym’są i jakie kryją tajemnice?
porównywalną z masą Słońca, co
oznacza, że czeka je ten sam los.
Z tych gwiazd powstaną w przy­
szłości mgławice planetarne, które
rozkwitną nagle, by po jakimś czasie
rozpłynąć się w kosmosie.
Historia odkryć tych spekta­
kularnych obiektów sięga połowy
XVIII wieku, kiedy francuski łowca
komet Charles Messier opublikował
listę ponad stu obiektów na niebie,
które nie przypominały gwiazd —
wyglądały jak mgiełka. Obserwując
komety, różniące się od gwiazd
kształtem (rozmyte plamki, a nie
punkty) i położeniem (ruch na tle
względnie stacjonarnych gwiazd),
Messier spostrzegł, że nie wszystkie
mgiełki mają kometarny charakter.
Dla ułatwienia pracy sobie i innym
skatalogował 103 spośród tych nie-
K
ażda galaktyka zawiera miliony
gwiazd. Większość ma masę
będących ani gwiazdami, ani kome­
tami obiektów. Dzięki katalogowi
Messiera łatwiej było odszukać na
nieboskłonie kometę i nie pomylić
jej ze stale obecną na niebie mgiełką.
Dziś wiemy, że katalog ten zawie­
rał głównie galaktyki, wiele gromad
gwiazd, ale także cztery obiekty
nazwane później mgławicami plane­
tarnymi. Pierwszy ich opis pochodzi
od Messiera i dotyczy obłoczka ska­
talogowanego jako M 27: „mgławica
bez gwiazdy, (...) można ją zaobser­
wować zwykłym teleskopem, (...)
ma owalny kształt i nie kryje w sobie
gwiazdy” Już ponad 200 lat temu
.
mgławice planetarne były uważane
za obiekty, którym warto się przyj­
rzeć z bliska. Dziś wiemy, że jednak
mają w centrum słabą gwiazdę.
Do historii przeszedł też opis
mgławicy Pierścień (M 57), którą
w 1779 roku francuski astronom
Antoine Darquier scharakteryzował
słowami: „Świeci bardzo słabo, ale
jest niesłychanie wyraźnie zarysowa­
na. Duża jak Jowisz — przypomina
rozmyty obraz planety” Sugerujący
.
Katalog Messiera
Opublikowany w 1774 roku przez Char­
les'a Messiera katalog obiektów astrono­
micznychjest spisem „plamek"na niebie,
które nie są gwiazdami, planetami ani
kometami. Obecnie zawiera i 10 obiektów
— do początkowej liczby 103 obiektów
dodano kolejne 7. Wjego skład wchodzą
mgławice, galaktyki i gromady gwiazd.
Każdy obiekt w katalogu jest oznaczony
pierwszą literą nazwiska jego twórcy
(„M 'j oraz kolejnym numerem. Wka­
talogu możemy znaleźć kilka mgławic
planetarnych— mgławicę Hantle (M 27),
mgławicę Pierścień (M 57), mgławicę Małe
Hantle (M 76) oraz mgławicę Sowa (M 97).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin