Diagnoza i ewaluacja w pracy socjalnej
Diagnoza ma odpowiedzieć na 4 pytania:
1) jak jest?
2) dlaczego tak właśnie jest?
3) dlaczego będzie tak a nie inaczej?
4) co zrobić aby uzyskać pożądany stan?
Wyznaczają 4 funckję diagnozy:
1) realizuje funckje deskryptywno - ewaluacyjną (opisująco - oceniającą)
2) realizuje f. eksplanacyjną (wyjaśniającą)
3) wyznacza zakres f. predykacyjnej (przewidująca)
4) realizuje f. koreakcyjną (naprawczą)
Rodzaje diagnozy:
I typ - rozwinięta - składa się z 5 diagnoz cząstkowych:
a) definicyjna (inaczej identyfikacyjna, klasyfikacyjna lub typologiczna) - wstępne określenie badanego stanu rzecz, diagnosta zbiera dane i na ich podstawie określa stan rzeczy, szuka odpowiedzi na pytanie do jakiego znanego (z literatury fachowej lub doświadczenia praktycznego) typu należy badany stan rzeczy
b) kauzalna (genetyczna) - określenie przyczyn danego stanu rzeczy, diagnosta szuka autologii (przyczyn) na podstawie wiedzy o ogólnych prawidłowościach zjawiska
c) celowościowa (znaczeniowa) - diagnosta zastanawia się jakie ma znaczenie dany składnik badanego stanu rzeczy dla całości stanu
d) fazy - w jakiej fazie przebiegu znajduje się badany stan rzeczy
e) rozwojowa (prognostyczna) jak dalej będzie rozwijał się badany stan rzeczy
II typ - skrócona
a) definicyjna
b) kauzalna
Typologia diagnoz:
1) medyczna - cel: charaktyrazacja prawidłowości wad i zaburzeń rozwoju fizycznego
2) psychologiczna - rozwój umysłowy dziecka, osobowości, umiejętności społecznych
3) pedagogiczna - ukazuje funkcjonowanie dziecka w szkole
4) socjalna - odnosi się do sytuacji i warunków życia w rodzinie, więzi, stosunków, relacji
III główne błędy diagnostyczne
1) techniczne - błędy w kwestonariuszu w ankiety w pytaniach, niejasne odpowiedzi, błędy ortograficzne, stylistyczne, językowe, tworzy się złe nastawienie badanych do przeprowadzającyh badania, przy pytaniach otwartych - brak odpowiedniej ilości miejsca, sugerowanie odpowiedzi prze pytania, zbyt mała czcionka, przy wywiadach - stereotypy, zła atmosfera, zbyt osobiste pytania, za mały dystans, brak długopisu, dyktafonu, baterii, kartkit
2) obserwacyjne - nie wszyscy widzą to samo, to zależy od charakteru, sytuacji życiowej, doświadczeń, pozycji, nastroju
*czynniki tkwiące w obserwatorze (wiek, nastrój itd)
* czynniki tkwiące w obiekcie
Czynniki wpływające
- kolejność - pierwsze spostrzeżenie traktujemy jako prawdziwe
- częstotliwość - im częściej pojawia się jakaś cecha tym większa szansa na dostrzeżenie tego
- wyrazistość
Kontekst sytuacyjny
- okoliczności
- hałas, liczba obiektów
3) rozumowania:
- błąd eliminacji - pojawia się wtedy, gdy z pośród autentycznychprzesłanek pominięto jedną lub kilka i różnicowanie oparto na niedostatecznej liczbie przesłanek, właściwa hipoteza diagnostyczna może być wtedy pominięta
- błąd fałszywej przyczyny - powsataje wtedy, gdy na podstawie następstwa zdarzeń, zdarzenie wcześniejsze uznaje się za przyczynę póznieszją (czy to przyczyna czy skutek?) np. stracił dom, bo pił, czy pił bo stracił dom
- błąd atrybucji - przypisywanie jednostce lub cech, których nie posiada albo odmawia jej
*błąd: stereotypy i zbytnia schematyczność diagnozy (pułapka schematów pseudowyjaśniających)
Błędy etyczne
- nie zachowanie tajemnicy zawodowej (wyjątek: informacja o przestępstwie takich jak przemoc, agresja)
- wywoływanie stanów stresowych i zmęczenia wśród badanych przez zbieranie nadmiaru danych (często niepotrzebnych), tzw. grad pytań
- żądanie informacji w sytuacjach, w których badany ma poczucie zagrożenia
- stosowanie wywiadu ukrytego - nasz odbiorca nie ma świadomości, że jest to wywiad środowiskowy a my jesteśmy pracownikami socjalnymi
- stosowanie pozornej anonimości badań ankiety
- stosowanie sposobów zbierania danych, które wywołują uboczne szkodliwe skutki moralnelub zdrowotne
- uleganie sugestiom ocen z przeszłości i etykietowania
Walory dobrej diagnozy (umiejętności ułatwiające poznawanie)
- empatia
- umiejętność słuchania
- otwartość
- cierpliwość
- obiektywność
- autoewaluacja
- umiejętność wzbudzania zaufania
- dostrzeganie dobrych stron drugiego człowieka
- rozwiązywanie konfliktów
- umożliwienie przepływu informacji
- intracertypwność
*nie ocenianie
*wiedza (w tym psychologicznej)
* chęć dobra drugiej osob - dobre nastawienie do tej osoby
** technika zdań niedokończonych - formułowanie bodźća, który powoduje jakiś bodziec
Reguły metodologiczne
I Zasada holizmu metodologicznego - rodzinę należy rozpatrywać jako całośc
II Zasada relatywności warunków środowiskowych i doświadczeń wychowawczych - koncentrowanie się na cechach indywidualnych, jaką jest specyfika oddziaływań w rodzinie i jak go identyfikuje ten wpływ
III Zasada uwzględnienia kontekstu społecznego - obraz i funcjonowanie rodziny zależą od warunków społeczno - kulturowych w jakich rodzina funkcjonuje
4 główne formy krzywdzenia dziecka w rodzinie
1) przemoc fizyczna - obejmuje wszelkie nieprzypadkowe użycie siły fizycznej w stosunku do dziecka w wyniku czego doznaje bólu i urazów
2) przemoc psychiczna - dotyczy wszelkich zachowań, które niszczą godność dziecka, które zaburzają konstruktywny obraz jego własnej osoby
3) wykorzystywanie seksualne - wciąganie dziecka przez osobę dojrzałą w jakąkolwiek aktywność mającą na celu seksualne pobudzenie drugiego człowieka
4) zaniedbywanie - polega na niezaspokojaniu podstawowych potrzeb niezbędnych dla prawidłoweg rozwoju dziecka lub narażenie dziecka na jakiekolwiek niebezpieczeństwo
Źródła pozyskiwania informacji na temat krzywdzenia dziecka w rodzinie
- dokumentacja na temat rodziny i dziekca (służba zdrowia, policja, MOPS)
- dziecka ofiara
- osoby trzecie
- rodzice
*rodzaje przemocy
*czas trwania
*charakter przemocy
*dowody za występowaniem przemocy
*dowody przeciwko
*role i zachowania pozostałych czł. rodziny
*obraz związków emocjonalnych z najbliższą rodziną
*obraz rodziny (zarobki, dokumenty, warunki mieszkaniowe)
Czynniki ryzyka krzywdzenia dziecka w rodzinie
1. Izolacja społeczna - społeczna zamknięcie się rodziny na formalne (szkoła, badania okresowe) i nieformalne kontakty społeczne (nie spotykanie się ze znajomymi i sąsiadami)
2. Funkjonowanie w warunkach długotrwałego stresu społeczno ekonomicznego: bezrobocie, ubóstwo, zadłużenie, nieodpowiednie warunki mieszkaniowe
3. Zaburzone relacje małżeńskie i rodzinne, liczne konflikty - rozwód, separacj
4. Doświadczanie przemocy w dzieciństwie
5. Niedojrzałość emocjonalna, np. młody wiek rodziców
6. Znacząco lub całkowita zmiana funkcjonowania np. śmierć, rozwód, choroba czy utrata pracy - sytuacja traumatyczna
7. Niewłaściwe interakcje z dzieckiem, dziecko i jego zachowanie postrzegane jest jako stresujące, trudne
8. Niska akceptacja roli rodzicielskiej oraz niski poziom kompetencji rodz. (rodzi frustracje)
9. Nierealne postrzeganie dziecka i nierealne oczekiwania wobec dziecka i jego umiejętności
10. Pewne cechy dziecka oraz historia jego rozwoju, np. dziecko niechciane, trudności w ciąż, przedwczesne urodzenie dziecka, rozczarowanie co do płci dziecka, upośledzenie, przewlekłe choroby
11. Pewne cechy osobowościowe i problemy psychologiczne rodziców, niski poziom tolerancki na frustracje, stany depresyjne, ograniczenie fizyczne
12. Zaburzenia wczesnych kontaktów emocjonalnych z dzieckiem, np. poprzez separacje, depresja poporodowa
13. Zaburzenia komunikacji interpersonalnych - brak umiejętności rozpoznawania potrzeb
14. Problemy uzależnieniowe
15. Czynności strukturalne - np. wielodzietność,
Proces komunikowania się
- aktywne niesłuchanie - pokazujemy rozmówcy, że go nie słuchamy, kręcimy się, odwracamy, tracimy kontakt wzrokowy
- aktywne słuchanie (inaczej parafrazowanie) - potakujemy, mruczymy empatycznie, stosujemy otwieracze zdania, rozumiemy to co słyszymy
- słuchanie bierne - słuchamy, pokazujemy to za pomocą ciała- kontakt wzrokowy, przechylamy się w stronę rozmówcy, partner wie, że jest słuchany ale nie ma pewność, że jest rozumiany
Człowiek ma 4 uszy, 4 kanały ?
1. J - informacji - treści, nie spekuluje, odbiera prosto informacje
2. A - autoprezentacji - to co mówi nam o sobie samy ----->
3. R - relacji - zawsze słyszy, co druga chce nam powiedzieć o nas, ←-
4. A - aspektu - każde informacje interpretuje jako polecanie do działania
zasady postępowania w sytuacji. krzywdzenia dziecka:
1. Zaufanie i wiara w to co mówi dziecko
2. Zachowanie spokoju
3. Uwzględnić rytm w jakim dziecko się otwiera, nie przymuszać, nie ponaglać.
4. W przypadki wykorzystania seksualnego nalezy ustalić wspólne nazewnictow dotyczące osób, częsci ciałą, okreslonych czynnośći.
5. Dziecku nie nalezy obiecywać ze nikt się o tym nie dowie.
6. Nalezy upewnic dziecko ze dobrze robi ujawniajac prawde
7. Przyjmowanie tego co mówi dziecko bez osądzania, kryminalizowania, demonizowania sytuacji
8. Nie nalezy udawać ze wszystko jest w porządku.
9. W trakcie zadawania pytan należy pamiętać ze nawet rodzic krzywdzący dziecka jest dla niego osobą ważna, że dziecko dalej go kocha, nie nalezy wypowiadać negatywnych słów o agresorze, nalezy negować tylko czyny.
10. Nie wolno obiecywać dziecku czegoś czego nie mozna zapewnic.
11. Nie jest wskazane aby w trakcie rozmowy byli rodzice
maciejak00