978-83-64063-35-0-A.pdf

(3106 KB) Pobierz
1
Życie i działalność Józefa Lompy
( 1793-1863 )
Mariusz Żymierski
2
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Europa inwestująca w obszary wiejskie.
Operacja “Wydanie cyklu książek opisujących dzieje gminy Woźniki”
Współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach działania 4.1/413
“Wdrażanie lokalnych obszarów strategii rozwoju”.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013
Wydawca:
Miejsko – Gminna Biblioteka Publiczna im. J. Lompy
42-289 Woźniki, ul. Górna 5
ISBN 978-83-64063-22-0
3
WSTĘP
Sto lat temu Konstanty Prus w pierwszych zdaniach książki
poświęconej Józefowi Lompie zapisał: „Życie i prace ludzi, którzy dawno
przed nami w innych żyli warunkach, można ocenić i uwydatnić należycie
jedynie na tle onych czasów, w których im żyć przypadło. Dlatego też przy
rozpatrywaniu życia i działalności Józefa Lompy, chcąc nie chcąc, musimy
także zwracać uwagę na czasy i okoliczności, wśród których mąż ten żył
i pracował, (...)”
1
.
W niniejszej pracy podjęto próbę dokonania wnikliwej analizy
dorobku bohatera, jak też roli jaką odegrał Józef Lompa w polskiej
kulturze. W tym miejscu należy podkreślić, iż na wybór tematu
przedmiotowej pracy miał wpływ fakt, iż autor czuje się głęboko
związany z ziemią śląską i przez to, tak jak Józef Lompa, potrafi
zrozumieć istotę walki o polskość tej ziemi.
Zebrane w niniejszej pracy treści pokazują bogactwo życia oraz
dorobku Józefa Lompy, a zarazem przedstawiają trud pracy i poświęceń
jakie włożył w swoją twórczość Józef Lompa. Analizując tę postać należy
również uwzględnić warunki życia w których przyszło mu działać.
Nie wywodził się przecież z bogatego patrycjuszowskiego rodu,
ani nie urodził w ziemiańskim dworku, ponadto w najbardziej twórczym
okresie życia nie mógł liczyć na wsparcie hojnych sponsorów. Zmagał się
nie tylko z materią słowa, ale też z przeciwieństwami związanymi
z poszukiwaniem wydawców, prowadzeniem sprzedaży dzieł, przy tym
wszystkim zabiegając o środki do życia licznej rodziny. Jednocześnie
w tych czasach, okresie „pustyni kulturalnej” ubogie lokalne środowisko
nie potrafiło w znacznym zakresie wesprzeć materialnie jego działań.
Dotychczasowe badania naukowe koncentrowały się na trzech
zasadniczych kierunkach. Pierwszy z nich dotyczył opracowania
1
K. Prus. Józef Lompa, jego życie i prace, Bytom 1913, s. 1.
4
bibliografii wszystkich dzieł Lompy drukowanych i rękopisów.
W pracach nad usystematyzowaniem tych dzieł brali udział Konstanty
Prus, Ludwik Brożek, Leokadia i Jerzy Pośpiechowie, Stanisław Wilczek
i Janina Woźnicka
2
. Badania zmierzały również do stworzenia
kompendium faktograficzno-biograficznego (np. K. Prus, S. Wilczek)
oraz
interpretowania
poezji
i
przekazów
folklorystycznych
(np. W. Nehring, T. Gospodarek). Po roku 1947 dokonano podsumowania
dotychczasowych prac poświęconych Józefowi Lompie i skoncentrowano
się na nowym spojrzeniu na jego twórczość. W ówczesnych pracach
zaczęto opisywać postać i twórczość tego nauczyciela z Lubszy
w kontekście wydarzeń historycznych, a zwłaszcza wydarzeń Wiosny
Ludów, jak też zaczęto podkreślać istotę jego działalności społecznej
i wychowawczej. Jako przykład powyższego można wskazać
tu publikację Tadeusza Gospodarka „Społeczna publicystyka Józefa
Lompy podczas Wiosny Ludów”. Dominująca, rolę odgrywały jednak
w tym okresie badania folklorystyczne. Ich opracowania podjęli się
między innymi Julian Krzyżanowski i Jerzy Pośpiech (edycje „Bajek
i
podań”)
oraz
Bogdan
Zakrzewski
(„Pieśni
ludu
śląskiego”).
Doprowadziło to do postrzegania tego twórcy jako piszącego dla ludu czy
wprost do określania go jako pisarza ludowego. Powyższe ujęcie sylwetki
tej osoby przetrwało w niezmienionej formie do dnia dzisiejszego.
Do niniejszej pracy zostały wykorzystane zbiory archiwalne takie
jak archiwa centralne, archiwa parafialne, biblioteki uczelniane
i publiczne, prywatne zbiory, wywiady. Źródła te dały kompletny obraz
faktograficzny, choć często można było spotkać się z niekompletnym,
szczątkowym materiałem. Jednakże zebranie wszystkich dostępnych
informacji
i
danych
pozwoliło
na
kompleksowe
i
miarodajne
przedstawienie tematu.
Dla rzetelnego przedstawienia postaci Lompy konieczne jest
umiejscowienie jej w konkretnej sytuacji polityczno-społecznej, co będzie
stanowiło punkt wyjściowy do dalszej analizy jego życia i twórczości.
2
J. Malicki, Józefa Lompy żywot niepokorny, Katowice 1997, s. 6.
5
Niemały wpływ na rozwój i ukierunkowanie, stanowiące podwaliny
późniejszej działalności tego propagatora polskości, odegrało środowisko
rodzinne i dzieciństwo w nim spędzone, co zostało uwidocznione
w drugim rozdziale niniejszej pracy.
Ponadto omówione zostały etapy kształcenia młodego Lompy
z uwzględnieniem warunków nauczania, kompetencji nauczycieli oraz
relacji atmosfery towarzyszącej temu procesowi. Znaczna cześć tego
rozdziału została poświęcona również opisowi żmudnej drogi niezbędnej
do uzyskania uprawnień do wykonywania jakże szczytnego zawodu
tamtych czasów, zawodu nauczyciela.
Wszystkie powyższe rozdziały pozwoliły w sposób kompleksowy
spojrzeć na klimat w jakim narodziła się działalność oświatowo-społeczna
tego pisarza ludowego. Została ona ujęta w rozdziale poświęconemu
temu zagadnieniu ze szczególnym uwzględnieniem
opisu ówczesnej
szkoły elementarnej w Lubszy oraz nauczania. Poza tym przedstawiono
twórczość pisarską Lompy jak i jego działalność wśród ludności
wiejskiej.
W niniejszej pracy do analizy przedmiotowego tematu zostanie
użyta metoda systematyczności w ujęciu problemowym. Wydaje się,
iż zastosowana konstrukcja pracy pozwoli na przedstawienie tegoż tematu
w sposób wszechstronny, przejrzysty i
potencjalnego odbiorcy.
zrozumiały, dostępny dla

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin