KINEZJOLOGIA – WYKŁAD 14.03.2015r. dr Paweł Ryngier
Kręgosłup – jak logicznie się poruszać
Anatomia funkcjonalna kręgosłupa
Kręgosłup składa się z 24 kręgów opartych na kości krzyżowej. Są one połączone 23 krążkami i 23 parami stawów międzywyrostkowych oraz dwoma stawami głowowymi o specjalnej budowie. Mamy 7 kręgów szyjnych, 12 piersiowych, lędźwiowych i 5 krzyżowych oraz 4-5 ogonowych. U dorosłego mężczyzny długość kręgosłupa wynosi 75 cm a u kobiet 8-10 cm mniejszy. Podstawową jednostką budowy kręgosłupa jest krąg połączony z sąsiednim kręgiem triadą stawową (jednostka czynnościowa).
Zespoły czynnościowe kręgosłupa
Przedni = nośno – podporowy: statyczny, gdzie w skład wchodzą trzony kręgów, krążki i więzadła podłużne.
Tylny = ruchowy, gdzie zaliczamy łuk z wyrostkami, stawy międzywyrostkowe, więzadła i mięśnie łączące te elementy.
Trzon kręgu: zbudowany z tkanki gąbczastej pokrytej z boków warstwą tkanki zbitej, a od góry i dołu płytami z tkanki chrzęstnej szklistej.
Łuki kręgów: odchodzi od nich 7 wyrostków, po 2 stawowe – górne i dolne, dwa poprzeczne i jeden kolczysty.
System więzadłowy łączy elementy kostne: w podłużne przednie, tylne, żółte, międzypoprzeczne, nadkolcowe.
Zespoły czynnościowe kręgosłupa – 2
Kręgosłup posiada 61 stopni swobody ruchu (całe ciało 240° to kręgosłup stanowi 25% ruchliwości). Segment ruchowy posiada stabilizatory:
Ø bierne: cechy fizykalne i dopasowanie mechaniczne kręgów, trzonów, łuków i wyrostków;
Ø dynamiczne: elastyczność pierścienia włóknistego, torebki stawowej, sprężystość chrząstki stawów międzywyrostkowych;
Ø aktywne – czynne: mięśnie;
Ø hydrodynamiczny: krążek.
Prawidłowy ruch w segmencie odbywa się wokół 3 osi w 3 płaszczyznach.
Większy zakres ruchomości zachodzi w odcinkach z przodowygięciem.
Wykład, 11.04.2015
Słabe punkty kręgosłupa
Ustawienie kątowe k. krzyżowej, która nie podpiera kręgosłupa i dlatego L5 musi być zawieszony na k. krzyżowej (jeżeli kąt jest większy niż 30°).
Segmenty przejściowe: I kręg szyjny (staw szczytowo-potyliczny), C7-Th1, Th12-L1, L5-S1, gdzie działają siły ścinające boczne, (np. przy uderzeniu samochodu z boku).
Lordozy narażone na działanie sił ścinających = powodują wypadanie j.m. (przy spłaszczeniu lordozy).
„Siad przedni” = tzw. Mostkowo - spojeniowy powoduje rozkład obciążeń przejmowany przez elementy kostne (mostek i spojenie łonowe oraz L3). Max niekorzystny dla L3. Krążek międzykręgowy obniża się tutaj 1,4 mm (patologicznie może obniżyć się o 2 mm). Obniżenie ok. 2 mm powoduje początki dyskopatii.
Kształtowanie lordozy lędźwiowej
Zależy od wklinowacenia k. krzyżowej i kąta nachylenia w stosunku do odc. L (fizjologia to 30°).
Mięśnie tylnej grupy uda (kulszowo-goleniowe) spłycają lordozę i likwidują przodopochylenie miednicy.
Mm. biodrowo-lędźwiowe działa pośrednio i bezpośrednio (przyczep do miednicy powoduje przodopochylenie, przyczep do kręgosłupa likwiduje lordozę odc. L).
Mm. brzucha przeciwdziałają przodopochyleniu miednicy (działają pośrednio).
Mm. grzbietu zbliżając wyrostki pogłębiają lordozę (działają bezpośrednio).
Budowa krążka stawowego - 2
Składa się on z pierścienia włóknistego i jądra miażdżystego. W suchym krążku 50% wagi to kollagen. Woda stanowi – przy urodzeniu – 90% ciężaru krążka, by w wieku 30 lat spaść do ok. 70%.
Mają również różną wysokość (np. odc. L = 10 mm, odc. C = 4 mm) w sumie stanowią one ¼ długości kręgosłupa (25%). Pod wpływem obciążenia osiowego wysokość krążka obniża się o 1-2 mm, przy rozciąganiu kręgosłupa wzrasta o 3-5 mm. Z tego względu kręgosłup jest krótszy wieczorem, a dłuższy rano (lub u kosmonautów po powrocie na Ziemię dłuższy o ok. 8-10 cm).
Wysokość krążka międzykręgowego zależy od odcinka kręgosłupa:
Ø L = 1/3 kręgu;
Ø C = 2/5 kręgu;
Ø Th = 1/5 kręgu.
Krążków międzykręgowych nie zawierają:
Ø kość krzyżowa i k. guziczne;
Ø staw szczytowo-potyliczny;
Ø staw szczytowo-obrotowy (atlas-axis).
Budowa pierścienia włóknistego
Pierścienie włókniste: zbudowane są z płytek (odc. L 10-12), grubych na bokach, a cienkich od przodu i tyłu. Włókna płytek położonych wewnętrznie wnikają w jądro miażdżyste.
Pierścień łączy ze sobą poszczególne kręgi, ze wg na swoją rozciągliwość zapewnia pewien ruch pomiędzy kręgami, zapewnia prawidłowe położenie j.m. i jest najważniejszym elementem stabilizującym.
Budowa pierścienia włóknistego to ułożenie włókien naprzemiennie w każdej kolejnej płytce pod kątem 20°.
Wewnętrzne warstwy krążka międzykręgowego nie są unerwione – bezbólowe. Unerwione są tylko 3 ostatnie warstwy krążka – dolegliwości bólowe.
Stabilizatory czynnościowe kręgosłupa
Tłocznia brzuszna to ok. 200 mmHg. Głównie odciąża przejście Th12-L1 o ok. 50%, a L5-S1 o 30%. Ciśnienie działa we wszystkich kierunkach jednakowo, a poszczególne kręgi stabilizowane są przez trzewia.
Mech. ciśnieniowy nie musi powstać w sytuacji fizjologicznej (mięśnie można napiąć, a nie ma ciśnienia). Tak dzieje się w sytuacjach patologicznych, np., zapalenie woreczka robaczkowego, menstruacja, zapalenie otrzewnej, przepuklina (nieciągłość mięśnia).
Mechanizm dźwigniowy:
Ø od środka j.m. do końca wyrostka kolczystego (dźwignia krótka) = mm. grzbietu mogą być słabe;
Ø odległość od środka j.m. do końca łuku żebrowego (dźwignia długa) = mm. brzucha muszą być silne. W ciąży i otyłości odległość łuków żebrowych się zwiększa – słabe mm. brzucha = ból.
Zaburzenia stabilizatorów czynnościowych
W ciąży, otyłości i „na obcasach” dochodzi do:
Ø przesunięcia środka ciężkości do przodu powoduje pogłębienie lordozy (kompensacja);
Ø ciężar z przodu powoduje przodopochylenie miednicy (lordoza wtórna);
Ø rozciągają się mm. brzucha;
Ø nie podtrzymują miednicy;
Ø zaburzają mech. ciśnieniowy;
Ø zaburzają stosunki dźwigniowe.
Teoria drażnienia nociceptora
Nociceptor odbiera wrażenienia z zakończeń wrażliwych na obciążenie i zmiany chemiczne.
Poprzez obciążenie statyczne (np. stanie), dochodzi do wyciśnięcia „soku” z krążka, a nie ma napływu nowych substancji odżywczych i metabolitów–dochodzi wtedy do zakwaszenia, a wtedy nawet niewielki ucisk spowoduje duży ból.
Poprzez pompowanie (np., siadanie), likwidujemy negatywne wrażenie chemiczne (CH) i dostarczamy metabolity odżywcze. Krążek może wtedy przyjąć większe obciążenie bez zwiększania dolegliwości bólowych – NA CHWILĘ!
Podstawowe normy stanowiska komputerowego
Monitor ekranowy:
Ø odległość oczu od ekranu – 400-750 mm.;
Ø pochylenie ekranu 20° do tyłu i 5° do przodu oraz obrót wokół osi po 60° w każdym kierunku;
Ø odległość między sąsiednimi monitorami 60 cm;
Ø odległość między tyłem monitora a pracownikiem 80 cm;
Ø kąt obserwacji monitora < 50° /od górnej krawędzi/;
Ø monitor 15 calowy lub większy.
Klawiatura:
Ø kąt nachylenia w zakresie 0 - 45°.
Stół:
Ø optymalna wielkość robocza 90 cm., szerokość – 160 cm. , długość;
Ø optymalna wysokość 72 cm.;
Ø przestrzeń na nogi w odległości 45 cm od krawędzi stołu – 60 cm.;
Ø podnóżek o kącie nachylenia < 15°.
Lordscorpio