Moja teoria fotografii 2011 - StefanWojnecki.pdf

(490 KB) Pobierz
Stefan Wojnecki
MOJA TEORIA FOTOGRAFII
Pozna
ń
1999
Uzupełnienie 2002
Uzupełnienie 2005
Uzupełnienie 2011
SPIS TREŚCI
ontologia
podstawowe zakresy pojęcia fotografii
fotografia pojmowana jako odbicie rzeczywistości
fotografia pojmowana jako
ślad
rzeczywistości
fotografia pojmowana jako zespół znaków
fotografia pojmowana jako obraz pojęcia
fotografia pojmowana jako zasłona
fotografia pojmowana jako model rzeczywistości
kontekst kulturowy
strona
4
4
6
7
7
9
10
12
14
15
16
17
17
19
20
21
21
24
26
27
aksjologia
nadrzędne wartości fotografii
etos i mit fotografii
autonomiczne
środki
wyrazu artystycznego fotografii
tożsamość fotografii i fotografa
etyka fotografa
metafizyka
pozawizualne odniesienia fotografii
fotografia a magia
zakotwiczenie rzeczywistości w fotografii
działania transracjonalne
boskość jako atrybut fotografii
socjologia
prefotografia
fotografia pierwszym obrazem technicznym
społeczny fenomen fotografii
fotografia a kultura popularna
społeczeństwa sieci
” 29
” 30
” 33
2
konsekwencje cywilizacji społeczeństw sieci
fotografia a pamięć
fotografia jako komunikat
sfery komunikacji społecznej
typologia obrazu fotograficznego
model przestrzeni społecznej komunikacji
fotografia a pojmowanie przestrzeni
fotografia a pojmowanie czasu
historia
ujęcie konwencjonalne
historia fotografii pojmowana jako rozwój autonomiczny
historia fotografii pojmowana jako rozwój związany ze sztuką
historia fotografii pojmowana jako rozwój techniczny
historia fotografii pojmowana jako element kultury i cywilizacji
literatura uzupełniająca
” 39
” 42
” 47
” 48
” 50
” 52
” 54
” 55
” 58
” 58
” 59
” 61
62
” 62
3
ONTOLOGIA FOTOGRAFII
Ontologia jest nauką o bycie; jest to teoria bytu, starająca się określić charakter i strukturę rzeczywistości.
Podstawowe zakresy pojęcia fotografii
-
fotografia jest to trwały obraz, powstały za pomocą urządzenia działającego na zasadzie camera obscura
i na podstawie
światłoczułości
-
fotografia jest to trwały obraz, powstały na podstawie zjawiska
światłoczułości
(fotogram, opalenizna,
liść, rentgen)
-
fotografia jest to obraz powstały poprzez działanie
światła
(stożek
świetlny
z rzutnika, obrazy np.
żywych
mrówek z projektoskopu, efemeryczne obiekty fotograficzne)
-
fotografia jest to obraz techniczny sprawiający wrażenie realności (obraz fotorealistyczny zwany też
bezkamerowym obrazem cyfrowym) – opcja autora
-
fotografia jest to obraz utworzony z czynników danych a priori (frotaż, szablon z programu
komputerowego) – opcja autora; inne sformułowanie opcji: istotą fotograficznego obrazu są czynniki
dane a priori (dane z góry). Mniej ważne jest, czy pochodzą z natury czy komputera.
Fotografia pojmowana jako odbicie rzeczywistości
Pogląd ten powstał u zarania fotografii, i rozbudowany został przede wszystkim przez teoretyków
francuskich
.
Metafora: fotografia stanowi odbicie w lustrze, oddzielone od obiektu i zamrażające jego wygląd w
momencie fotografowania.
Podstawowe cechy tak pojmowanej fotografii:
- fotografia powstaje poprzez kontakt z obrazowaną rzeczywistością
- fotografia powstaje na drodze automatycznego rysowania obrazu poza
świadomością
(jakby rysowanie
natury przez nią samą)
- zaznacza się jej podobieństwo do obrazu wzrokowego (wrażenie iluzji, jakby fotografia była materialną
rzeczywistością)
Przegląd poglądów dotyczących pojmowania fotografii jako odbicia rzeczywistości:
Roland Barthes -
Światło
obrazu:
Fotografia jest
świadectwem
obecności, pewności tego co się stało, jest wycinkiem historii, dowodem,
potwierdzeniem istnienia tego co było.
4
Fotografii towarzyszy pojęcie przyległości i przypadkowości (na zdjęciu musi być choćby cień).
Fotografia jest władna konstatowania czasu, jest momentem uwierzytelnienia.
Jest to obraz wyjęty, wyciśnięty przez
światło.
Roland Barthes wprowadził pojęcia
studium
i
punctum. Studium
jest polem fotograficznego obrazu, które
postrzegane jest jako coś bliskiego, związanego z czyjąś wiedzą, kulturą ogólną.
Punctum
jakiegoś zdjęcia to
przypadek, który w tym zdjęciu celuje w kogoś, uderza – jest to miejsce wrażliwe, które przeszywa jak
strzała.
Fotografia jest niezależną rzeczywistością psychiczną, fantomem (widziadłem, zjawą, widmem – zaznacza
się wpływ filmu także u następnych autorów), jest magią minionego, towarzyszy jej aura prostolinijności.
Fotografia jest to
żałosne
unieruchomienie, martwy teatr
śmierci,
produkuje ona
śmierć,
a fotograf jest jej
producentem.
Edgar Morin -
Kino i wyobraźnia:
Głównymi pojęciami związanymi z fotografią są odbicie, cień, widmo i magia. Odbicie jest wiernym
odbijaniem rzeczywistości, cień obrazem rzeczywistości – obraz jest obecnością przeżywaną.
Widmo to zjawa człowieka, jest ono obrazem myślowym – nieobecnością obecności.
Cechy właściwe widmu odtwarzają w całości istotne, fundamentalne i rodzące się nadal cechy wszelkiej
magicznej wizji
świata.
Utożsamianie widma z cieniem, a konglomeratem odbicia, cienia i widma jest fotogenią.
W odbiorze fotografii cienie stają się ciałem, są analogonem, eidolonem.
Przeniesienie na obraz fotograficzny właściwości obrazu myślowego. Rola fotografii wynika z tego, co sami
wkładamy w fotografię.
Wyobrażenie jest płaszczyzną styku obrazu z wyobraźnią.
Zjawisko prawdy obiektywnej obrazu, obiektywność wizji wewnętrznej.
Postrzeganie obiektywne to sprowadzenie do miary przeciętnej, to regulacja według prawa stałości. Istnienie
prawa stałości jest gorsetem obiektywności fotograficznej.
André Bazin -
Film i rzeczywistość:
Fotografia związana jest z kompleksem mumii, potrzebą obrony przed czasem, jest to balsamowanie czasu.
Fotografia jest nowym obiektem uwolnionym od okoliczności czasowych, jednak pozostaje obrazem czasu,
tworząc fantom chwili.
Fotografia jest to wiara w realność przeniesiona na reprodukcję.
Realność wynika ze
świadomości
związku przedmiotu i jego odwzorowania, a nie z ich podobieństwa.
Siegfried Kracauer -
Teoria filmu
:
Fotografia jest wyzwoleniem materialnej rzeczywistości.
Jest to fizyczna, widzialna realność, camera reality; jest ograniczona substancjonalnie, gdzie decyduje
ułamek sekundy.
Fotografia jest przekształceniem, specjalnym rodzajem grafiki.
5
Zgłoś jeśli naruszono regulamin